İş-Aile Dengesinin Korunmasında Psikolojik Dayanıklılığın Rolü: Turizm Çalışanlarına Yönelik Bir Uygulama

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 12, 06.06.2022

Melisa Çelenk

Öz

İnsanlar yaşam sürelerinin büyük bölümünü farklı roller üstlendikleri iş ve aile ortamlarında geçirirler. Bu çalışma, turizm sektöründe görev yapan çalışanların iş ve aile yaşamları arasındaki dengeyi korumalarında psikolojik dayanıklılığın etki düzeyini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Belirlenen amaç doğrultusunda Kapadokya Bölgesi’nde görev yapan turizm çalışanlarına bir anket çalışması uygulanmıştır. Literatürden elde edilen etkileşimsel önerilerden yola çıkarak, psikolojik dayanıklılığın yordayan, iş ve aile dengesinin ise yordanan değişken olduğu bir yapısal eşitlik modeli kurulmuştur. Oluşturulan modele ilişkin uyum değerleri ve değişkenler arası yol katsayıları incelendiğinde, psikolojik dayanıklılığın çalışanlarda hem iş- hem de aile yaşamı dengesinin korunmasında etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlar, çalışanların iş-yaşam ve aile-yaşam dengelerini sürdürmelerinde psikolojik olarak dayanıklı bir ruh haline sahip olmaları gerektiğinin altını çizmektedir. Ancak turizm sektörünün kendine has birtakım yapısal özellikleri nedeniyle, çalışanların hem psikolojik dayanıklılık düzeyleri hem de iş-aile dengesi ortalamaları arzu edilen seviyenin altında sonuçlar vermiştir. Bu nedenle çalışmanın sonuç bölümünde çalışanların, psikolojik dayanıklılığını ve iş-aile yaşamı dengelerini arttırabilmek için hem kişisel hem de yönetsel olarak gerçekleştirilebilecek pratik önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Dayanıklılık, İş-Yaşam Dengesi, Aile-Yaşam Dengesi, Turizm

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

The Role of Psychological Resilince in Maintaining Work-Family Balance: An Application for Tourism Employees

Öz

People spend most of their life in work and family environments, where they play different roles. This study aims to reveal the effect level of psychological resilience in maintaining the balance between work and family life of employees working in the tourism sector. In line with the determined purpose, a questionnaire study was applied to the tourism employees working in the Cappadocia Region. Based on the interactional suggestions obtained from the literature, a structural equation model was established in which resilience is the predictor and work and family balance is the predicted variable. When the fit values of the model and the path coefficients between the variables were examined, it was concluded that psychological resilience was effective in maintaining both work- and family-life balance in employees. These results underline the need for employees to have a psychologically resilient mood to maintain work-life and family-life balances. However, due to some unique structural features of the tourism sector, both the psychological resilience levels of the employees and the work-family balance averages yielded results below the desired level. For this reason, in the conclusion part of the study, practical suggestions that can be carried out both personally and administratively to increase the psychological resilience and work-family life balance of the employees are included.

Anahtar Kelimeler

Psychological Resilience, Work-Life Balance, Family-Life Balance, Tourism

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akın, A. Ulukök, E & Arar, T. (2017). İş yaşam dengesi Türkiye’de yapılan çalışmalara yönelik teorik bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 113-124.
• Alkan, E. (2014). Farkli cinsel yönelime sahip bireylerin yaşam doyumu, stresle başa çikma stratejileri ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisanz Tezi, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu S. & Yıldırım, E. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Kitabevi, Adapazarı.
• Anderson, J. C. & Gerbing, D. W. (1989). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411–423.
• Asarkaya, C. & Erdogan, I. (2014). Psikolojik güçlendime ve işe bağlılığın iş yaşam dengesine etkileri. Research Journal of Business and Management, 1(1): 130-138.
• Demir, R. &Türk, F. (2020). Positive psychology: History, basic concepts, therapeutic process, criticisms and contributions. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
• Doğrul, B. Ş. & Tekeli, S. (2010). İş yaşam dengesinin sağlanmasında esnek çalışma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2), 11-18.
• Efeoğlu, A. (2006). İş-Aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Adana.
• Erben, G. S. & Ötken, A. B. (2014). Paternalist liderlik ve işe ilişkin iyilik ilişkisinde iş-yaşam dengesinin rolü. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22, 103-121.
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Freeman, D. H. & Carson, M (2006). Developing Workplace Resilience: The Role of the Peer Referral Agent Diffuser. Journal of Workplace Behavioral Health, 22(1): 113-121.
• Gerçek, M. & Börekçi, D. (2017). Birey düzeyinde ilişkisel ve operasyonel rezilyans (Yine/Yenlenme) kapasitesi bir ölçek geliştirme çalışma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(3), 149-176.
• Greenhaus, J. H. & Beutell, N.J. (1985). Sources of conflict between work and family roles, Academy of Management Review, 10(1), 76-88.
• Greenhaus, J. H., Collıns, K. M. , Shaw, J, D. (2003). The relation between work– family balance and quality of life. Journal of Vocational Behavior, 63(3), 510-531.
• Gür, Ö. (2016). İş Yaşam dengesinin Mersin'de otomotiv sektöründe araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Mersin.
• Guest, D. (2006). Perspectives on the study of work-life balance. Social Science İnformation, 41(2), 255-279.
• Haase, J. E. (2004). The adolescent resilience model as a guide to interventions. Journal of Pediatric Oncology Nursing, 2004: 21(5), 289-299.
• Hair, J. F., Ringle, C. M. & Sarstedt, M. (2013). Partial least squares structural equation modeling: Rigorous applications, better results and higher acceptance. Long Range Planning, 46(1-2), 1-12.
• Kaba, İ. & Keklik, İ. (2016). Öğrencilerin üniversite yaşamına uyumlarında psikolojik dayanıklılık ve psikolojik belirtiler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2) 98-113.
• Kemer E. (2018). Konaklama işletmeleri yöneticilerinin işkoliklik algılarının iş aile çatışmasına etkisi: Nevşehir örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 237-251.
• Kirchmeyer, C. (2000). Work-life initiatives: Greed or benevolence regarding workers’ time. C.L. Cooper, D.M. Rousseau (Eds.), Trends in organizational behavior, Wiley, West Sussex, UK, 79–93.
• Kline, R. B. (2011). Methodology in the Social Sciences.Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). Guilford Press.
• Kurtoğlu, H. (2017). Psikolojik dayanıklılığın iş aile çatışması ve işten ayrılma niyetine etkisi. İnsan Kaynakları Yönetimi, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bahçeşehir Üniversitesi, Ankara.
• Küçükusta D. (2007). Konaklama işletmelerinde iş-yaşam dengesinin çalışma yaşamı kalitesi üzerine etkisi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, İzmir.
• Luthans, F., Youssef, C. M. & Avolio, B. J. (2007). Pschological capitaland beyond. Oxford Business Press, New York.
• Luthans F. (2002). The need for and meaning of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 23, 695-706.
• Mardia, K.V. (1970). Measures of multivariate skewness and kurtosis with applications. Biometrika, 57(3), 519-530.
• Messmer, M. (1999) Attracting quality job candidates. Business Credit, 101, 55– 57.
• Michael Page, (2018). Pazara güven araştırması. [cited 2021 Apr 19] Available from: www.michaelpage.com.tr
• Miyoung, K. & Carol, W. (2015). Resilience and work-life balance in first-line nurse manager. Asian Nursing Research, 9(1), 21-27.
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S. & Murrian, R. M. (1996). Development and validation of work-family conflict and family-work conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81(4): 400-410.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Lee, J. Y. & Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879-903.
• Riley D. (2012). Work and family interface: Wellbeing and the role of resilience and work-life balance. Doctor Of Philosophy, The University Of Waikato.
• Serap, Ö. (2007). İşyerinde psikolojik şiddet ve nedenleri. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9(3),1-24.
• Serter, E. S.(2015). Otel çalışanlarının maruz kaldığı psikososyal faktörlerin değerlendirilmesi. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, T.C. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı Ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara, Turkey.
• Sünkür, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin olumlu psikolojik sermaye algılarının iş doyumları ve örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi. Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Seligman, M. E. P. (2002). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. İçinde C.R. Snyder & J.S. Lopez (Ed.), Handbook of positive psychology. New York: Oxford University Press.
• Sezgin F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P. & Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resiliency scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200.
• Tugade, M. M., Fredrickson, B. L. & Feldman, B. L. (2004). Psychological resilience and positive emotional granularity: Examining the benefits of positive emotions on coping and health. Journal of Personality, 72(6), 1161-1190.
• Ülker T. G. & Recepoğlu E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 205-213.
• Yıldırım, U. E. (2018). Hayatın anlam algısı ve psikolojik dayanıklılık düzeyi arasındaki ilişkinin analizi (İstanbul ili, Üsküdar İlçesi, resmi liselerde görev yapan öğretmenler örneği). Yüksek Lisans Tezi, Psikoloji Enstitüsü Anabilim Dalı, İstanbul.