Legal Development and Judicial Organization in the Period of Prophet

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 2, 152 - 170, 01.02.2013

Hüseyin Vehbi İmamoğlu

https://doi.org/10.14230/joiss20

Öz

In this article, the stages that passed of first period law formation and juridical organization in the Islamic history, was analyzed according to Hejaz area. The subject was included Prophet Muhammad. Before the legal development of period of the Prophet, briefly mentioned the law of in the Arabian Peninsula before Islam. After explaining the concepts of law and Islamic law, judicial organization of the newly established Islamic state was investigated. Judicial organization, is discussed as a result of the legal development and transformation. For this reason, the innovations in the field of social, economic and moral with the judicial innovations in functioning were examined. Mental and spiritual people targeted remodeling as a community, Islam in Mecca. However the Medina period, the organization has started slowly in all areas. Hz. Muhammad, the first job prepared a Constitution with those found around. Then, in order to strengthen this scheme, also Muâhat (Brotherhood) made a covenant nation, supported the concept. In terms of the legal and judicial organization, is preferred an understanding of who the people of the ummah and aims to achieve justice for the ummah. At the same time, the concept of Shura, placed in order of society. Thus, a social organization (ummah) functioning religious rules has emerged. The basic principle of this organization, was the essence "grows ummah the organization expands". The law of divine revelation was made on this principle and was forced to guarantee the unity of order. In this sense, innovation and reform in all areas of the law and the judiciary stood out. This formation and organization was been basic and source that law processing in the later periods. Legal processing and formations of this period was explained philosophy of intelligence of law and juridical of Islamic States.

Anahtar Kelimeler

Prophet Muhammad, institution of justice, law, juridical, act, court of justice

Hz. Peygamber Döneminde Hukuksal Gelişim ve Yargısal Örgütlenme

Öz

Bu makalede İslam Tarihinde ilk dönem hukuk oluşumu ve yargı örgütlenmesinin geçirdiği evreler, Hicaz geleneğine göre incelenmiştir. Konu, Hz. Peygamber devrini kapsamaktadır. Peygamber devrindeki hukuksal gelişimden önce İslam’dan önce Arap Yarımadasındaki hukuka kısaca değinilmiştir. Hukuk ve İslam hukuku kavramları açıklandıktan sonra, yeni kurulan İslam Devleti’nin yargısal örgütlenmesi incelenmiştir. Yargısal örgütlenme, hukuksal gelişim ve dönüşümün bir sonucu olarak ele alınmıştır. Bu nedenle İslam’dan sonra sosyal, ekonomik ve ahlaki alandaki yenilikler ile yargısal işleyişteki yenilikler irdelenmiştir. İslam’ın Mekke döneminde toplum olarak insanların zihnen ve ruhen yeniden şekillenmesi hedeflenmiştir. Ancak Medine döneminde her alanda yavaş yavaş teşkilatlanma başlamıştır. Hz. Muhammed, ilk iş, çevresinde bulunanlarla birlikte bir Anayasa hazırlamıştır. Daha sonra bu düzeni kuvvetlendirmek için, ayrıca Muâhat (Kardeşlik) antlaşmasını da yapılarak ümmet anlayışını desteklenmiştir. Hukûkî ve yargısal örgütlenme açısından bakıldığında, halkı ümmet olarak gören ve ümmet için adaleti gerçekleştirmeyi hedefleyen bir anlayışı tercih edilmiştir. Aynı zamanda Şura kavramı da toplum düzeni içine yerleştirilmiştir. Böylece dini kurallarla işleyen sosyal bir organizasyon (ümmet) ortaya çıkmıştır. Bu organizasyonun temel prensibi “ümmet genişledikçe organizasyon büyür” esasıydı. Bu prensip üzerine ilahi vahiy kanunlaştırılıyor ve düzenin birliğini güvence altına alınıyordu. Bu anlamda kanunun ve yargının her alanında bir yenilik ve ıslahat göze çarpıyordu. Buradaki oluşum ve örgütlenme daha sonraki hukuk işleyişine temel ve kaynak olmuştur. Bu dönem hukuksal işleyiş ve oluşumlar, İslam devletlerinin hukuk ve yargı anlayışlarının felsefesini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hz. Muhammed, adliye, hukuk, yargı, kanun, dava, mahkeme

Kaynakça

• Abay, Ali Rıza, “Toplumsal Yapı ve Toplumsal Kurum Değişmesi (İhtisap Kurumunun Zabıta Teşkilatına Dönüşümü Örneği)”, D.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7, Yıl: Aralık, Kütahya, 2002, ss. 353-368.
• Akbulut, İlhan, “İslam Hukukunda Suçlar ve Cezalar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 52, Sayı: 1, 2003, ss. 167-181.
• Ali El-Muttaki, Kenzü’l-Ummâl, Beyrut, 1985, 3/17.
• Ali Abdürrezzak, İslamiyet ve Hükümet, İstanbul, 1927.
• Aral, Vecdi, Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, Filiz Kitabevi, İstanbul, ts.
• Atar, Fahrettin, İslam Adliye Teşkilatının Ortaya Çıkışı ve İşleyişi, D.İ.B. Yay., Ankara, ts.
• Bardakoğlu, Ali, “Toplum-Hukuk İlişkisi Açısından Cahiliyye Hukuku Örneği”, Zihniyet Değişiklikleri ve Çağdaşlaşma, Ensar Vakfı Yay., Bursa, 1990. , “Fıkıh”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul, 1993. , “Kasame”, D.İ.A., İstanbul, 2001, C. 24,
• Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Cerîr (279/892), Ensâbü’l-Eşrâf, Tah.: Muhammed Hamidulllah, 1- 13, Dâru’l-Meârif, Mısır, C. 1, ts. , Futûhu’l-Buldan, Çev.: Mustafa Fayda, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara, 1987
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahât-ı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul: Bilmen Yay., ts.
• Brockelmann, Carl, İslâm Ulusları ve Devletleri Tarihi, Çev.: Neşet Çağatay, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara, 2002.
• Buhari, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahih-i Buhari Muhtasarı ve Tecrid-i Sarih Tercemesi, Müt.: Ahmed Naim, 4. Baskı, D.İ.B. Yay., Ankara, C. 1, 1976.
• Cevâd Alî, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, 1-10, Câmiat-ü Bağdâd, 2. Baskı, Bağdat, C. 5, 1993.
• Cin, Halil, Akgündüz, Ahmet, Türk İslam Hukuk Tarihi, C. 1, İstanbul, 1990.
• Çağatay, Neşet, İslam Öncesi Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı, A.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 4. Baskı, Ankara 1982.
• Dalgın, Nihat, “Kadın ve Erkeğin Şahitliği İle İlgili Naslardaki Düzenlemelerin İslam Hukukuna Yansımaları Üzerine Değerlendirme” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C. 5, 2005, Sayı: 1, ss. 8-38.
• Dûri, A. Aziz, İlk Dönem İslam Tarihi, Endülüs Yay., Çev.: Hayrettin Yücesoy, İstanbul, 1999.
• Ebu Davud, Süleyman b. el-Eşa’s, Sünen, Çağrı Yay., 2. Baskı, İstanbul, 1992.
• Ebu Yusuf, Kitabu’l-Harac, Çev.. Ali Özek, İstanbul Üniversitesi Yay., 2. Baskı, İstanbul, 1973.
• Gazali, Muhammed, Fıkıhçılar ve Hadisçilerin Hz. Peygamber’in Sünnetine Bakışları, Ter.: Mehmet Görmez, İslamî Araştırmalar, Sayı: 2, Ankara, 1992.
• Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi, Çev.: Salih Tuğ, İrfan Yayıncılık ve Ticaret, İstanbul, C. 1-2, 1992.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin, Reddü'l-Muhtâr ale'd-Dürri'l-Muhtâr, C. 4, Beyrut, 1407.
• İbn Arabî, Ebû Bekir, Ahkâmu’l-Kur’ân, C. 1, Mısır, ts.
• İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe, Tah.: Ali Muhammed Muavvid-Âdil Ahmed Abdü’l-Mevcûd, 1-4, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, C. 3, 1996.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed, el-Muğnî, C. 8, Mektebetü'l-Curnhuriyeti’l- Arabiyye, Kahire, ts.
• İbn Manzûr, Cemâlüddîn Ebu’l-Fadl, Lisânu’l-Arab, Tah.: Abdullah Ali el-Kebîr-Muhammed Ahmed Hasbullah-Hâşim Mummed eş-Şâzelî, 1-6, Dâru’l-Meârif, Kahire, C. 2, 1119/1707.
• Keskioğlu, Osman, Fıkıh Tarihi ve İslam Hukuku, D.İ.B. Yayınları, Ankara, 1984.
• Kettani, Muhammed bin Ali bin Câfer Bağdâdî, et-Teratibu’l-İdariyye, Ter.: Ahmet Özel, İstanbul, C. 2, 1991.
• Medkûr, M. Sellam, İslam Hukuk Başlangıcı, Çev.: Ruhî Özcan, Nûn Yayıncılık, İstanbul, 1995.
• Özlü, A. Serdar, Dört Halife Döneminde İç Güvenlik, A.Ü.S.B.E. Doktora Tezi, Ankara, 2003.
• Pakalın, Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, M.E.B. Yayınevi, İstanbul, 1971.
• Schact, Joseph, İslam Hukukuna Giriş, Çev.: Prof. Dr. Mehmet Dağ, Prof. Dr. Abdulkadir Şener, A.Ü.İ.F. Yay., Ankara, 1986.
• Serahsi, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed, Kitabu'l-Mebsût, C. 16, Kahire, 1324.
• Sünenü’n-Nesâî, Tek.: Muhammed Nâsiruddîn el-Albânî, Mektebetü’l-Meârif, Hadis No: 4707- 4709, 1. Baskı, Riyad, 1996.
• Türcan, Talip, İslam Hukuku Biliminde Hukuk Normu Kavramsal Analiz ve Geçerlik Sorunu, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2003.
• Ya’kûbî, Ahmed b. Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb b. Vâdıh (292/905), Târîh, I-III, Matbaatü Brill, Leiden, C. 1, 1883.
• Yılmaz, Metin, İslam Şurta Teşkilatı (Ortaya Çıkışı ve İşleyişi), O.M.Ü.S.B.E. (Doktora Tezi), Samsun, 2003.
• Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhü'1-İslâmî ve Edilletuhu, C. 5, 2. Baskı, Dimaşk, 1405.
• Zümrüt, Osman, İslam Tarihinde Fetva Kurumu ve Fonksiyonu, (Fotokopi Baskı), Samsun, 1992. , İslam’da Kamuoyu Oluşumu, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1997.