The relationship between the preferences of the oral glucose screening test and the levels of health literacy and perinatal anxiety of pregnancy

Yıl 2023, , 51 - 57, 10.02.2023

Dilek Erdem , Figen Yardımcı , Hacı Bayram Yılmaz , Ali Buhur

https://doi.org/10.47582/jompac.1207032

Öz

Aim: This research aimed to determine the relationship between pregnant women's oral glucose screening test preferences and their health literacy and perinatal anxiety levels.
Material and Method: The study is descriptive and cross-sectional. The sample of the study consisted of 120 pregnant women who applied to a university hospital between June and July 2022, were accepted to participate in the study, had no Turkish speaking problems, no pregestational diabetes diagnosis, no vision and hearing problems, no mental health problems, and were literate. The data were collected using face-to-face interviews with pregnant women including a questionnaire asking about the introductory characteristics of pregnant women, Turkish Health Literacy Scale-32 (TSOY-32), and Perinatal Anxiety Screening Scale (PASS). The obtained data were analyzed using one-way analysis of variance, correlation analysis, and chi-square tests.
Results: 52.5% of pregnant women believed that they do not need to have an OGT. While the effect of health personnel in this decisions is 66.1%, the effect of the closed environment is 22.9%. A statistically significant negative correlation at p<.05 level was found between the Turkish health literacy scale and the Perinatal anxiety screening scale scores. Participants' believes on the necessity of OGTT test has no effect on their TSOY-32 scores or PASS scores. There is no association between the preference of women and the sub-dimensions of TSOY-32 and the PASS.
Conclusion: The health literacy and perinatal anxiety levels of the pregnant women in the sample group did not affect their OGTT preferences. They stated that healthcare professionals were primarily influential in their decisions on OGTT preferences.

Anahtar Kelimeler

Gestational diabetes mellitus, glucose tolerance test, health literacy, perinatal anxiety

Gebelerin oral glukoz tarama testi tercihleri ile sağlık okuryazarlığı ve perinatal anksiyete düzeyleri arasındaki ilişki

Öz

Amaç: Bu araştırma; gebelerin oral glukoz tarama testi tercihleri ile sağlık okuryazarlığı ve perinatal anksiyete düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla planlanmıştır.
Yöntem: Çalışma tanımlayıcı ve kesitsel tiptedir. Araştırmanın örneklemi bir üniversite hastanesinin gebe polikliniğine Haziran-Temmuz 2022 tarihleri arasında başvuran, çalışmaya katılmayı kabul eden, Türkçe konuşma problemi, pregestasyonel diyabet tanısı, görme işitme sorunu, ruhsal/ zihinsel sağlık sorunu olmayan, okuma yazma bilen 120 gebeden oluşmuştur. Veriler; gebelerin tanıtıcı özelliklerini içeren bir anket formu, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32), Prenatal Anksiyete Tarama Ölçeği kullanılarak ve gebelerle yüz yüze görüşülerek toplanmıştır. Elde edilen veriler tek yönlü varyans analizi, korelasyon analizi, ki kare testleri yapılarak değerlendirilmiştir.
Bulgular: Gebelerin %52.5’i size göre OGTT yaptırılmalı mı? sorusuna hayır yanıtını vermişlerdir. Bu kararlarında sağlık personelinin etkisi %66.1 iken yakın çevrenin etkisi %22.9’dur. Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçeği ile Prenatal anksiyete tarama ölçeği arasında istatistiksel açıdan p<.05 düzeyinde negatif yönde anlamlı bir ilişki saptanmıştır. OGTT yapılmalı ve yapılmamalı diyen gebelerin tercih değişkenine göre Sağlık okuryazarlığı Ölçeği ve Perinatal Anksiyete Tarama Ölçeği puan ortalamaları arasında fark yoktur. Gebelerin OGTT tercihi ile Sağlık okuryazarlığı ve Perinatal anksiyete tarama ölçeği alt boyutları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki yoktur.
Sonuç: Örneklem grubundaki gebelerin Sağlık okuryazarlığı ve Perinatal anksiyete düzeylerinin OGTT tercihlerine etki etmediği görülmüştür. OGTT tercihleri konusundaki kararlarında öncelikle sağlık çalışanlarının etkili olduklarını belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Gestasyonel diyabetes mellitus, glukoz tolerans testi, perinatal anksiyete, sağlık okuryazarlığı, Gestational diabetes mellitus, glucose tolerance test, health literacy, perinatal anxiety

Kaynakça

• Committee on Practice Bulletins—Obstetrics. ACOG Practice Bulletin No. 190: Gestational Diabetes Mellitus. Obstet Gynecol 2018; 131: e49-e64.
• Telatar B, Kutay NG. Dünyada ve Ülkemizde gestasyonel diyabet epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri Aile Hekimliği - Özel Konular 2020; 11: 1-5.
• Api O, Boza B. Gestasyonel diyabetin fetal etkileri. Türkiye Klinikleri Aile Hekimliği - Özel Konular 2020; 11; 66-74.
• Yağcan H, Uludağ E, Aypar Akbağ N, Özberk H. Do pregnant women’s information sources affect their attitudes toward the oral glucose tolerance test? a descriptive cross-sectional study. Asian Women 2021; 37: 95-116.
• Vitrinel A. Gestasyonel diyabetin neonatal komplikasyonları. Orbay E, editör. Aile Hekimliğinde Gestasyonel Diyabet Yönetimi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021: 75- 8.
• World Health Organization. Diabetes. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes 10 November 2021, Erişim Tarihi: 16.01.2022.
• Gürel Ç, Ozgun MT, Batukan C, Başbuğ M. Prevalence of gestational diabetes among pregnant women attending Erciyes University Medical Faculty. Erciyes Med J 2009; 31, 323-30.
• Özdemir Ö, Sari ME, Ertuğrul FA, Şakar VS, Özcanli G, Atalay C. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği'ne başvuran gebelerde gestasyonel diyabet sıklığı. J Clin Obstetr Gynecol 2014; 24: 24-9.
• ACOG Practice Bulletin No. 190: Gestational Diabetes Mellitus. Obstetrics and Gynecology 2018; 131, e49-e64.
• Türk Jinekoloji ve Obstetri Derneği. (2022). Gebelerde şeker yükleme testi ve önemi. https://www.tjod.org/gebelerde-seker-yukleme-testi-ve-onemi/ Erişim Tarihi: 16.01.2022 –
• ADA. 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes-2018. Diabetes Care 2018; 41: S13-S27.
• TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2020. TEMD Önerileri. https://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_kilavuz/20200625154506-2020tbl_kilavuz86bf01 2d90.pdf Erişim Tarihi: 16.01.2022.
• Dika Q, Duli M, Burazeri G, Toci D, Brand H, Toci E. Health literacy and blood glucose level in transitional Albania. Frontiers in Public Health 2020; 8.
• Durusu Tanrıöver M, Yıldırım HH, Demiray Ready FN, Çakır B, Akalın HE. Turkey health literacy research (1rd ed). 2014; Ankara: Sağlık-Sen Yayınları.
• Tugut N, Yesildag Celik B, Yılmaz A. Health literacy and ıts association with health perception in pregnant women. J Health Literacy 2021; 6: 9-20.
• World Health Organization. Division of health promotion, education and communications health education and health promotion unit. Health Promotion Glossary. World Health Organization 1998; Geneva -
• Abel T. Cultural capital in health promotion. In D. V. McQueen, I. Kickbusch, L. Potvin, J. M. Pelikan, L. Balbo, & T. Abel (Eds.), Health and Modernity: The Role of Theory in Health Promotion 2007; 43-73. New York, NY: Springer.
• Kiraç R, Öztürk YE. Halkın sağlık okuryazarlık düzeyi ile sağlık kaygısı arasındaki ilişki. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 2020; 23: 214-43.
• Furber CM, Garrod D, Maloney E, Lovell K, McGowan L. A qualitative study of mild to moderate psychological distress during pregnancy. Int J Nurs Studies 2009; 46: 669-77.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Yayın No: 1025, 2016; Ankara, Mayıs 2016.
• Yazıcı E, Pek TM, Yuvacı HU, et al. Perinatal Anxiety Screening Scale validiy and reliability study in Turkish (PASS-TR validity and reliability). Psychiatr Clin Psychopharmacol 2018;
• Immanuel J, Simmons D. Screening and treatment for early-onset gestational diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis. Current Diabetes Reports 2017; 17: 115.
• World Health Organization. WHO Recommendations on Antenatal Care for a Positive Pregnancy Experience, Highlights and Key Messages from the World Health Organization’s 2016 Global Recommendations for Routine Antenatal Care 2018; https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/259947/WHO-RHR-18.02-eng.pdf Erişim Tarihi: 08.04.2022 -
• ADA. 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes-2020. Diabetes Care 2020; 43: 14-31.
• Report of a World Health Organization Consultation. Diagnostic criteria and classification of hyperglycaemia first detected in pregnancy: a World Health Organization Guideline. Diabetes Res Clin Pract 2014; Mar, 103: 41-63.
• Liu B, Xu Y, Zhang Y,et al. Early Diagnosis of Gestational Diabetes Mellitus (EDoGDM) study: a protocol for a prospective, longitudinal cohort study. BMJ open 2016; 6, e012315.
• International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 10th edn. 2021; Brussels, Belgium: Available at: https://www.diabetesatlas.org 15.01.2022
• Başbuğ A, Kaya AE, Sönmez CI, Yıldırım E. Gestasyonel diyabet taramasında karşılaşılan önemli bir problem: Gebeler neden oral glukoz tolerans testi yaptırmak istemiyor? Konuralp Tıp Dergisi 2018; 10: 144-8.
• Dalgıç N, Aşık Z, Ozen M. Gebelerin gestasyonel diyabet tarama testine yaklaşımlarının değerlendirilmesi. J Turk Fam Phy 2020; 11: 179-90.
• Turan Z, Toker E. Gebelerin oral glukoz tolerans testi yaptırmalarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Derg 2020; 6: 174-81.
• Acavut G, Yeşilçinar İ, Uğurlu M, Karaşahin KE. Gebelerin oral glikoz tolerans testine ilişkin farkındalıkları ve medyanın test yaptırma tercihlerine etkisi. Sağlık Akademisyenleri Derg 2021; 8: 283-9.
• Hocaoglu M, Turgut A, Guzin K, et al. Why some pregnant women refuse glucose challenge test? Turkish pregnant women’s perspectives for gestational diabetes mellitus screening. Northern Clinics of Istanbul 2018; 6: 7-12.
• Koyucu RG. Gestasyonel diyabet risk faktörleri çerçevesinde gebelerin glukoz tolerans testine ilişkin tutumları. Sağlık ve Toplum 2018; 28: 65-76.
• Nacar G, Ünver H, Derya YA, Taşhan ST. Perinatal tarama testleri yaptırmanın gebelik anksiyetesine etkisi. Ann Health Sci Res 2018; 7: 35-40.
• Tarhan N, Özaydın N. Gebelerin diyabet tarama testlerini yaptırma kararında eğitimin etkinliğinin değerlendirilmesi. Türkiye Cumhuriyeti Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi 2019; İstanbul.
• Sunny SH, Malhotra R, Ang SB, et al. Facilitators and barriers to post-partum diabetes screening among mothers with a history of gestational diabetes mellitus–a qualitative study from Singapore. Front Endocrinol 2020; 11: 602.
• Chen Q, Carbone ET. Functionality, implementation, impact, and the role of health literacy in mobile phone apps for gestational diabetes: scoping review. JMIR Diabetes 2017; 2: e25.
• Demircan KD, Çelepkolu T. Sağlık çalışanlarının ve toplumun gestasyonel diyabet ile ilgili bilgi ve tutumları. T.C. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, 2018, Diyarbakır.