Hemodiyaliz hastalarında pnömokok ve influenza aşılanma oranları ile bu aşılara yönelik hasta tutumlarının değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 6 Issue: 6, 616 - 621, 27.12.2025

Hakkı Öztürk , Artuner Varlıbaş , Ayşegül Tuna , Salih Cesur , Mehmet Emin Demir , Aydın Çifci

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, hemodiyaliz hastalarında pnömokok ve influenza (grip) aşılanma oranlarını değerlendirmek ve bu aşılara ilişkin hasta tutum ve inançlarını ortaya koymaktır.
Yöntem: Bu kesitsel çalışma, 20 Ocak–20 Şubat 2024 tarihleri arasında Ankara’daki özel diyaliz merkezlerinde yürütüldü. Kronik böbrek yetmezliği nedeniyle hemodiyaliz tedavisi gören 200 hasta çalışmaya dâhil edildi. Katılımcılara demografik özelliklerini, aşılanma durumlarını ve aşıya yönelik tutumlarını sorgulayan 12 maddelik yüz yüze bir anket uygulandı. Veriler SPSS v22.0 programı ile analiz edildi. p ≤ 0,05 istatistiksel anlamlılık sınırı olarak kabul edildi.
Bulgular: Katılımcıların %66,5’i son bir yıl içinde influenza aşısı olduğunu belirtirken, yalnızca %22,5’i pnömokok aşısı yaptırdığını ifade etti. İnfluenza aşısının koruyuculuğuna inananların oranı %63,5 iken, pnömokok aşısı için bu oran %24 idi. Aşı yaptırmama nedenleri arasında en sık bildirilenler yan etki korkusu ve aşının faydasız olduğu inancıydı. Aşı kabulü, ileri yaş, yüksek eğitim düzeyi ve sigara öyküsü ile anlamlı olarak ilişkili bulundu (p < 0,05). Aşı önerileri genellikle uzman hekimler tarafından yapılmaktaydı.
Sonuç: Hemodiyaliz hastalarında pnömokok aşılanma oranları oldukça düşüktür. Bu durumun başlıca nedenleri yanlış inanışlar ve farkındalık eksikliğidir. Bu yüksek riskli grupta aşılama oranlarını artırmak için hasta eğitimi ve sağlık çalışanları tarafından proaktif aşı önerileri içeren müdahaleler etkili olabilir.

Keywords

hemodiyaliz hastaları , pnömokok aşısı , influenza aşısı , aşı tereddütü , bağışıklama oranı

Evaluation of pneumococcal and influenza vaccination rates and patients' attitudes towards these vaccines in hemodialysis patients

Abstract

Aims: To assess pneumococcal and influenza vaccination rates among haemodialysis patients, and to evaluate their attitudes and beliefs regarding these vaccines.
Methods: Between 20 January and 20 February 2024, a cross-sectional study was conducted across private dialysis centres in Ankara, Turkiye. A total of 200 patients undergoing haemodialysis for chronic kidney disease were included in the study. A face-to-face questionnaire administered by dialysis physician routine sessions captured demographic characteristics, vaccination status and reasons for vaccine hesitancy. Vaccination status was recorded as ever (yes/no); exact timing was not analysed. Descriptive statistics and comparative analyses were performed using IBM SPSS Statistics v22.0; two-sided p<0.05 was considered statistically significant.
Results: Among 200 haemodialysis patients, 66.5% reported ever receiving an influenza vaccine and 22.5% reported ever receiving a pneumococcal vaccine. Belief in the efficacy of the influenza vaccine was notably higher (63.5%) than that of the pneumococcal vaccine (24%). The most frequently cited reasons for not being vaccinated were fear of side effects and a perceived lack of benefit. In bivariable analyses, greater vaccine acceptance was significantly associated with older age, higher educational status, and smoking history (p<0.05). Recommendations for vaccination were predominantly made by specialists rather than general practitioners.
Conclusion: Vaccination rates, particularly for the pneumococcal vaccine, remain low among haemodialysis patients. Poor uptake is due to misconceptions and lack of awareness. Improving immunisation coverage in this high-risk group could be achieved through targeted patient education and proactive recommendations by healthcare providers.

Keywords

Haemodialysis patients , pneumococcal vaccine , influenza vaccine , vaccine hesitancy , immunisation uptake

References

• Acar A. Diabetes mellitus ve kronik böbrek yetmezliğinde aşı. In: Şenol E, Acar A, Çavuş SA, Erol Ç, editors. Özel Konakta Aşılama. İstanbul: Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Yayınları; 2021.
• Neovius M, Jacobson SH, Eriksson JK, Elinder CG, Hylander B. Mortality in chronic kidney disease and renal replacement therapy: a population-based cohort study. BMJ Open. 2014;4(2):e004251. doi:10. 1136/bmjopen-2013-004251
• Maiorca R, Cancarini GC, Brunori G, Camerini C, Manili L. Morbidity and mortality of CAPD and hemodialysis. Kidney Int Suppl. 1993;40:S4-S15.
• Akmal M. Hemodialysis in diabetic patients. Am J Kidney Dis. 2001;38(4 Suppl 1):S195-199. doi:10.1053/ajkd.2001.27443
• Yao Q, Pecoits-Filho R, Lindholm B, Stenvinkel P. Traditional and non-traditional risk factors as contributors to atherosclerotic cardiovascular disease in end-stage renal disease. Scand J Urol Nephrol. 2004;38(5):405-416. doi:10.1080/00365590410031715
• Fisher M, Golestaneh L, Allon M, Abreo K, Mokrzycki MH. Prevention of bloodstream infections in patients undergoing hemodialysis. Clin J Am Soc Nephrol. 2020;15(1):132-151. doi:10.2215/CJN.06820619
• Kumbar L, Yee J. Current concepts in hemodialysis vascular access infections. Adv Chronic Kidney Dis. 2019;26(1):16-22. doi:10.1053/j.ackd.2018.10.005
• Krueger KM, Ison MG, Ghossein C. Practical guide to vaccination in all stages of CKD, including patients treated by dialysis or kidney transplantation. Am J Kidney Dis. 2020;75(3):417-425. doi:10.1053/j.ajkd.2019.06.014
• Mastalerz-Migas A, Gwiazda E, Brydak LB. Effectiveness of influenza vaccine in patients on hemodialysis: a review. Med Sci Monit. 2013;19: 1013-1018. doi:10.12659/MSM.889671
• Miskulin DC. Influenza in dialysis patients: an opportunity to decrease mortality? Curr Opin Nephrol Hypertens. 2019;28(6):607-614. doi:10. 1097/MNH.0000000000000550
• Sorino C, Scichilone N, Pedone C, Negri S, Visca D, Spanevello A. When kidneys and lungs suffer together. J Nephrol. 2019;32(5):699-707. doi:10. 1007/s40620-018-00563-1
• Bond TC, Spaulding AC, Krisher J, McClellan W. Mortality of dialysis patients according to influenza and pneumococcal vaccination status. Am J Kidney Dis. 2012;60(6):959-965. doi:10.1053/j.ajkd.2012.04.018
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Recommended adult immunization schedule: United States, 2022. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2022;71(4):117-122. doi:10.15585/mmwr.mm7104a1
• Habib M, El-Husseini A, Hassan M, et al. Implementation of vaccination protocols in patients with chronic kidney disease and end-stage renal disease reduces infection-related complications and mortality. Am J Nephrol. 2020;51(3):247-256. doi:10.1159/000505597
• Krueger KM, Cavett V, Serper M, et al. Influenza and pneumococcal vaccine uptake and barriers in end-stage renal disease: a systematic review. Kidney Med. 2022;4(9):100513. doi:10.1016/j.xkme.2022.100513
• Sagheb MM, Sajjadi S, Sajjadi G. Antitetanus toxoid antibody titer of chronic hemodialysis patients in Iran. Iran J Immunol. 2008;5(1):45-50.
• Grzegorzewska AE. Prophylactic vaccinations in chronic kidney disease: current status. Hum Vaccin Immunother. 2015;11(11):2599-2605. doi:10.1080/21645515.2015.1034915
• Sam R, Rankin L, Ulasi I, et al. Vaccination for patients receiving dialysis. Kidney Med. 2023;6(3):100775. doi:10.1016/j.xkme.2023.100775
• Gilbertson DT, Guo H, Arneson TJ, Collins AJ. The association of pneumococcal vaccination with hospitalization and mortality in hemodialysis patients. Nephrol Dial Transplant. 2011;26(9):2934-2939. doi:10.1093/ndt/gfq853
• Wang IK, Lin CL, Lin PC, et al. Effectiveness of influenza vaccination in patients with end-stage renal disease receiving hemodialysis: a population-based study. PLoS One. 2013;8(3):e58317. doi:10.1371/journal.pone.0058317
• Özışık L, Yekedüz E, Tanrıver MD, et al. Pneumokok ve influenza aşılanma oranları ve risk altındaki yetişkin hastaların aşılara yönelik tutumları. Flora İnfeks Hast Klin Mikrobiyol Derg. 2016;21(1):15-20.
• Almutairi F, Alobaid A, Alotaibi M, et al. Influenza and pneumococcal vaccination coverage and barriers among patients receiving maintenance hemodialysis in Saudi Arabia: a cross-sectional study. Saudi Med J. 2023;44(2):147-154. doi:10.15537/smj.2023.44.2.20220803
• Selen T, Merhametsiz Ö, Öneç K, et al. Factors affecting influenza and pneumococcal vaccination rates in hemodialysis patients: a multicenter study. Risk Manag Healthc Policy. 2025;18:19-32. doi:10.2147/RMHP.S517477
• Öztürk R, Ilgar T, Cesur S, et al. Sağlık çalışanlarının grip aşısı hakkındaki bilgi düzeyleri ve aşıya karşı yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Anadolu Güncel Tıp Derg. 2020;2(1):13-18.
• Ekinci H, Buzgan T, Ekinci B, et al. Kronik hastalığı olan erişkinlerin 2015–2017 yılları arasında influenzaya karşı aşılanma durumları. Turk Hij Den Biyol Derg. 2022;79(1):25-38.
• Reddy S, Chitturi C, Yee J. Vaccination in chronic kidney disease. Adv Chronic Kidney Dis. 2019;26(1):72-78. doi:10.1053/j.ackd.2018.10.002
• Mo Y, Zeng J, Xiao C, et al. Effectiveness and safety of pneumococcal vaccines used alone or combined with influenza vaccination in dialysis patients: a systematic review and meta-analysis. Vaccine. 2020;38(47): 7422-7432.
• Matsushita K, Ballew SH, Coresh J, et al. Cost-effectiveness of pneumococcal vaccination in patients with chronic kidney disease. Nephrol Dial Transplant. 2019;34(11):1855-1864. doi:10.1093/ndt/gfz010
• Günay E, Kaya Ş, Yüksel E. Hemodiyalizde kör nokta: aşılama. Turk Hij Den Biyol Derg. 2020;77(2):149-154.
• Cohen-Hagai K, Rozen-Zvi B, Benchetrit S. Impact of influenza vaccination on morbidity in hemodialysis patients: a retrospective cohort study. Clin Nephrol. 2019;92(1):41-47. doi:10.5414/CN109376