Dijital Mimarlığın Geleceği: WEB 3.0, Sanal Evrenler ve Yapay Zeka

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 80 - 93, 30.09.2024

Rüveyda Müberra Pekince

Öz

1990'ların ilk yarısında gelişip piyasaya sürülen yazılımlar ile onu tamamlayan diğer unsurlar ve internetin ticarileşip yaygınlaşmasıyla bilgiye erişim yöntemleri, iletişim alışkanlıkları, üretim biçimleri gibi mesleki faaliyetler de yaşanan gelişmelerden etkilenmektedir. Bilgisayar ve web teknolojileri gelişip değiştikçe dijitalleşen ve internetle birbirine bağlanan dünyada artık neredeyse her disiplin kendi çatısı altında sanal evren ve yapay zekâ tartışmalarını yürütmektedir. Mimarlığın; fotoğraf, bilgisayar destekli tasarım, oyun evrenleri ve sinematografik mekanlardan aşina olduğu dijital mimarlık, mimarlığın gelecek senaryolarına uyumu açısından bir temel oluşturmaktadır. Dijitalleşme, mimarlığa yeni bakış açıları kazandırmış ve fiziki dünya koşullarında ve mevcut teknolojiler dahilinde üretilmesi mümkün olmayan tasarımların ortaya çıkmasına imkân vermiştir. Web teknolojilerinin gelişerek dijital üretimleri bulut ortamında birbirine bağlanmasıyla sanal mekân deneyimi sunan sanal evrenler doğmuştur. Bu internet teknolojisini ifade eden Web 3.0, merkeziyetiz ve kullanıcı odaklı bir internet vizyonunu temsil ederken, yapay zekânın da yakın gelecekte bu vizyonu destekleyici bir rol üstleneceği ön görülmektedir. Bu doğrultuda, fiziksel mekân ile sanal evren mekânları karşılaştırılarak sanal evrenin sunduğu mekanların kısıtlılıkları ve dezavantajları tespit edilmiştir. Bu tespitlerin, yapay zekânın sunduğu sanal mekân deneyiminin kişiselleşmesi ve mekânın dinamik bir yapı kazanması gibi imkânlarla nasıl geliştirilebileceğine dair fikirler ortaya konmuş, mimarlığın sanal geleceğine dair öngörüler ile dijital mimarlığın geçmişi ve geleceği arasında bağ kurmaya yönelik bir çalışma sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dijital Mimarlık, Sanal Evren, Yapay Zeka, WEB 3.0, Mimarlığın Geleceği

Kaynakça

• Artut, S. (2019). Yapay Zekâ Olgusunun Güncel Sanat Çalışmalarındaki Açılımları, Cilt 6, Sayı 22, s. 767-783.
• Baykan, C. (2002). Mimarlık ve Sanallık. Arredamento Mimarlık Çağdaş Mimarlık Sorunları Dizisi, Boyut Yayın Gurubu, s. 55-62.
• Berners-Lee, T. ve Fischetti, M. (2001). Weaving The Web: The Original Design and Ultimate Destiny of The World Wide Web by its inventor. DIANE Publishing Company.
• Bölek, B., Tutal, O. ve Özbaşaran, H. (2023). A systematic review on artificial intelligence applications in architecture. Journal of Design for Resilience in Architecture and Planning, Vol. 4, Issue 1, p.91-104. DOI: https://doi.org/10.47818/DRArch.2023.v4i1085.
• Carpo, M. (2013). Introduction: Twenty years of digital design. In M. Carpo (Eds.), The digital turn in architecture 1992-2012 pp. 8-14. John Wiley & Sons Ltd.
• Dionisio, J. D. N., Burns III, W. G. ve Gilbert, R. (2013). 3D virtual worlds and the metaverse: ,Current status and future possibilities. ACM Computing Surveys, Vol. 45, Issue 3, p.34, 38. DOI: https://doi.org/10.1145/2480741.248075.
• Duran, F. T. (2024). Mimari tasarımda yapay zekâ ve mimarın değişen rolü (Yüksek lisans tezi). Gebze Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı.
• Ersöz, B. (2020). Yeni nesil web paradigması: Web 4.0. Bilgisayar Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, p.58-65.
• Kutsal, A. C. (2009). Dijital tasarım ve üretim tekniklerinin mimaride kullanılması (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Mystakidis, S. (2022). Metaverse. Encyclopedia, Vol. 2, Issue 1, p. 486-497. DOI: https://doi.org/10.3390/encyclopedia2010031
• Nash, A. (2012). An Aesthetics of Digital Virtual Environments. In D. Doyle (Eds.), New Opportunities for Artistic Practice in Virtual Worlds p. 1-22. University of Wolverhampton.
• Norberg-Schulz, C. (1968). Intentions in Architecture, MIT Press, Cambridge.
• Pallasmaa, J. (2019). Tenin Gözleri: Mimarlık ve Duyular, (Çev. A. U. Kılıç.), Yem Yayıncılık, İstanbul.
• Schroeder, R., Huxor, A. and Smith, A. (2001). Activeworlds: Geography and Social Interaction in Virtual Reality. Futures, Vol.33,Issue7, p.569–587. DOI: https://doi.org/10.1016/S0016-3287(01)00002-7
• Türk, G. D., Bayrakcı, S. ve Akçay, E. (2022). Metaverse ve Benlik sunumu. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, Vol. 12, Issue 2, p.316-333.
• Vukorep, I., Kotov, A. (2021). Machine Learning in Architecture: An Overview of Existing Tools. In The Routledge Companion to Artificial Intelligence in Architecture (pp. 93-109). Routledge.
• Yağcı, Y. (2009). Web teknolojisinde yeni bilgi fırtınası: Web 3.0. In A. Yıldızeli, A. Arıkan, & T. Çakmak (Eds.), Bildiriler kitabı / ÜNAK 2009 Bilgi Çağında Varoluş: "Fırsatlar ve Tehditler" Sempozyumu (p. 138-147). Yeditepe Üniversitesi.
• Yücel, A. ve Ökem, H. S. (2020). Mekânın Sinematografik Temsili Bağlamında Beden Mekân İlişkisi, Kent Akademisi, Cilt 13, Sayı 4, s. 688-700.
• URL 1. Anonim, “Guggenheim Bilbao Müzesi”. https://www.arkitektuel.com/guggenheim-bilbao-muzesi/, 21.05.2022.
• URL 2. Anonim, “White Paper- Decentraland”. https://decentraland.org/whitepaper.pdf/, 20.06.2024.
• URL 3. Anonim, “Metaverse Evreninde Mimarlık”. https://www.ekoyapidergisi.org/metaverse-evreninde-mimarlik/, 22.06.2024.
• URL 4. Anonim, “Harajuku Modası”. https://japonyadahayat.com/kultur/harajuku-modasi/, 20.05.2024.
• URL 5. Anonim, “Decentraland”. https://decentraland.org/, 21.05.2022.
• URL 6. Kalina Nedelcheva, “Metajuku”. https://everyrealm.com/ 20.05.2024.
• URL 7. Anonim, Gallery of How Will the Metaverse Be Designed? https://www.archdaily.com/975897/how-will- the-metaverse-be- designed/61f25f1d3e4b312e7f000068-how-will-the-metaverse-be-designed- image?next_project=no