MODERN SANAT VE PİET MONDRİAN ARAKESİTİNDE TEMEL TASARIM

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 112 - 122, 30.09.2024

Nur Uyanık Çirkin

Öz

Resim, heykel, seramik ve mimari, ortak biçimsel ilkeleri paylaşmakta olan birbirleriyle beslenen ve etkileşimleri olan disiplinlerdir. Sosyo-kültürel değişimin şiddetlendiği disiplinler arası eğitimin şekillenmeye başladığı 20.yy ’da sanatta farklı tutumlar ortaya çıkmıştır. Sanat var olduğundan beri doğadan ilham almıştır ancak birbiriyle peşi sıra farklı kuramların ortaya atıldığı bu yüzyılda temsili sanat anlayışından sapmıştır. Disiplinler arası çalışmalara ev sahipliği yapacak De Stijl akımının temelini oluşturan Piet Mondrian’ın geliştirdiği Teosofi öğretileri ile beslenen Neoplastisizm akımı Soyut Sanatın gelişimine katkıda bulunmuştur. Sanatçı, temel renkler ve basit geometrik biçimler arasında kurduğu ilişkiler ile kurguladığı eserlerinde soyutlama eğilimini daha anlaşılır kılmıştır. Çalışmanın amacı Mondrian’nın soyutlama üzerine kurgulanan eserlerinin ışında, sanat ve tasarım eğitiminde disiplinler arası eğitim altını çizmek adına ‘Temel Tasarım ’dersinde temel öğretilerle beraber Soyut Sanattan sanat eseri analiz yöntemiyle Temel Tasarım eğitiminde farklı bir bakış açısı kazandırılmasıdır. Temel Tasarım dersinde üretme sürecinde soyut ve somut arasında ilişki kurarken tasarım ilkeleri ve öğelerinin üslup niteliğine erişmiş eserlerden yararlana bilineceğini ön plana çıkmaktadır. Çalışma kapsamında Mondrian’ın sanat anlayışı ve eserleri üzerinden literatür araştırması yapılmıştır. Piet Mondrian’ın savlarının mimari, iç mimari, endüstri ürünlerinden seramik tasarımına uzanan tasarımlarda yansımalarına örnekler üzerinden değinilmiştir. Bu kapsamda deneysel çalışma ile öğrencilerin bahsi geçen sanatçının öne sürdüğü Neoplastiszm ve De Stijl akımları ilgili kuramsal bilgiyi özümsedikleri sanatçının eserinden tasarım ilke ve öğelerini analiz edip sentezleyip yeni bir tasarım geliştirildikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

iç mimarlık, temel tasarım, soyut sanat, disiplinler arasılık

Kaynakça

• Akbulut, D. (2014). Tasarımda Temel Etkileşim: Temel Tasarım Eğitiminde Bütünleşik Ortak Zemin. Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt 1, Sayı 13, p.23-40. DOI: https://doi.org/10.18603/std.46561 Altunöz, G. (2007). Mondrian'ın yeni bir bakış açısıyla okunması. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 47, Sayı 1, p.1-19.
• Bingöl, M. P. (2018). Hacmin odağında temel tasarım uygulamaları. Akdeniz Sanat, Cilt 12, Sayı 22, s.39-62.
• Erinç, S. M. (2004). Sanatın Boyutları, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Günay, B. (2007). Gestalt Theory and City Planning Education. METU Journal Vol. 24, Issue 1, s.93-113.
• Kara, E. (2006). Temel Tasarım Eğitimine Destek Bir Veri Tabanı Önerisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karabaş, P. A. ve Güdür, A. (2016). Neo Plastisizm Akımı Kapsamında De Stijl Hareketi ve Piet Mondrian. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, s.330-339.
• Kaya, Y. ve Kahraman, M. U. (2021). De stıjl hareketinde iki boyutlu sanat objesinden üç boyutlu yapıta dönüşüm. Journal of International Social Research, Vol. 14, Issue 77.
• Özeskici, E. (2019). Sanatta bir ifade aracı olarak soyutlama. Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s.43-57.
• Palabıyık, S. (2020) Soyut Sanat Üzerinden Temel Tasarım Eğitimi, Journal of Strategic Research in Social Science, Vol 6, Issue 3, s.181-190. DOI:10.26579/josrss.126
• Sarıoğlu Erdoğdu, G. P. (2016). Temel tasarım eğitimi: Bir ders planı örneği. Planlama, Cilt 26, Sayı 1, s.7-19. DOI: 10.5505/planlama.2016.52714
• Sayar, G., Bahtiyar, T. B., ve Güner, M. (2023). Mondrian’ın Sanat Anlayışının Mimarlık Disiplini Üzerindeki Yansımaları. Konya Sanat, Cilt 6, s.258-271. DOI: https://doi.org/10.51118/konsan.2023.36
• Söylemez, D. İ. (2022). De stijl akımı kapsamında inşa edilen Ankara sergi evi. SSD Journal, Cilt 7, Sayı 33, s.70-79. DOI: http://dx.doi.org/10.31567/ssd.698
• Stepanov, S. (2017). Need for Mondrıan. Cilt 6, s.2-13. ISSN 2315- 4802 https://drlib.lasalle.edu.sg/538/
• Stevanov, J., ve Zanker, J. M. (2020). Exploring Mondrian compositions in three-dimensional space. Leonardo, Cilt 53, Sayı 1, s.63-69. DOI: https://doi.org/10.1162/leon_a_01583
• Süzen, H. N. (2017). Temel Tasarım Eğitimi ve 20. Yüzyıl Sanat Akımları Çerçevesinde “Kolaj Tekniği” Örnekleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10, (-ERTE Özel Sayısı), s.409-424.
• URL 1. Meisterdrucke, “Piet Mondrian Kırmızı, Sarı ve Mavi ile Kompozisyon, 1921”. https://www.meisterdrucke.com.tr/fine-art-baski/Piet Mo4ndrian/406919/K%C4%B1rm%C4%B1z%C4%B1,-Sar%C4%B1-ve-Mavi-ile-Kompozisyon,- 22.07.2024.
• URL 2. Artchive, “Broadway Boogie Woogie”. https://www.artchive.com/artwork/broadway-boogie-woogie-piet-mondrian/ 22.07.2024.
• URL 3. “Metalocus, “Cafe Aubette”. https://www.metalocus.es/en/news/cafe-aubette-or-how-inhabit-a-painting 20.07.2024.
• URL 4. Nkfucom, “Şevki Bamumcu”. https://www.nkfu.com/sevki-balmumcu-kimdir-unlu-mimarin-hayati-calismalari-ve-eserleri/#google_vignette 28.07.2024.
• URL 5. Arkitera, “Mondrian Çay Evi”. https://www.arkitera.com/haber/mondrian-cay-evi/ 20.07.2024.
• URL 6. Arkitera, “De Stijl 100 yaşında”. https://www.arkitera.com/haber/de-stijl-100-yasinda/ 28.07.2024.
• URL 7. Archilovers, “Iconic Houses: Rietveld Schröder House”. https://www.archilovers.com/stories/27133/iconic-houses-rietveld-schroder-house.html 30.07.2024.
• URL 8. Linkedin., “Mondrian İlhamı: Seramik Sentetizmi”. https://www.linkedin.com/posts/%C3%A7a%C4%9Fatay-kadir-%C3%A7ak%C4%B1r-328563217_mondrian-i%CC%87lham%C4%B1-seramik-sentetizmi-activity-7205892837677101056-Cq4v/?originalSubdomain=tr 20.07.2024. URL 9. Home Designing, “Piet Mondrian Inspired Interior Design To Give Your Home The De Stijl Flair”. https://www.home-designing.com/piet-mondrian-de-stijl-style-interior-design-tips-inspiration-pictures-home-accessories 16.04.2024.
• URL 10. Wixsite, “İlknur Kılıç”. https://ilknurklc333.wixsite.com/ilknurkl 18.07.2024
• URL 11. Wixsite, “Aysel Hepsağ”. https://asehepsag.wixsite.com/aysel-hepsa 18.07.2024
• URL 12. Godaddysites, “Zeynep Yürür”. https://tarzey.godaddysites.com 18.07.2024.
• URL 13 Wixsite, “Helin Tamriş”. https://helintamriss.wixsite.com/helin 18.07.2024.