Enformasyon Toplumu Bağlamında Türkiye

Yıl 2007, Cilt: 4 Sayı: 4, 181 - 193, 19.11.2013

Celalettin Aktaş

Öz

II. Dünya Savaşı'nın hemen sonrasında ortaya çıkan Enformasyon Toplumu kavramı, Sanayi Toplumu'ndan Sanayi-Sonrası yeni bir topluma geçilmekte olduğunu vurgular. Enformasyon Toplumu olarak tanımlanan bu toplumun en temel özelliği, maddi ürünlerin üretimine dayalı bir sistemden enformasyonu merkez alan bir sisteme doğru toplumun dönüşmesidir. Enformasyon Toplumu olarak nitelenen toplumsal dönemi tanımlamaya yönelik girişimlerde değişik isimlendirmeler ve farklı yaklaşımlar kullanılmıştır. Daniel Bell 'Sanayi-Sonrası Toplum,' Yoneji Masuda 'Enformasyon Toplumu,' Zbigniew Brzezinski 'Teknokratik Çağ' (Bozkurt 1997: 21) olarak bu yeni toplumu isimlendirmişlerdir. Enformasyon Toplumu'nu açıklamaya dönük farklı kriterlerden yola çıkılarak yapılan bu sınıflandırmalar iki ana başlık altında toplanabilir. Enformasyon Toplumu'nu bilgi ve iletişim teknolojileri bağlamında değerlendiren yaklaşımlar ve enformasyon sektörünün başat 'katma değer yaratıcısı' konumuna geldiğini ileri süren yaklaşımlardır.

Makalede, bilgi ve iletişim teknolojileri bağlamında Türkiye'nin dünyadaki konumu, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) ve Avrupa Birliği'ne üye olup nüfus bakımından Türkiye'ye yakın olan ülkeler karşılaştırarak belirlenmiştir. Böylece Türkiye'nin üyesi olduğu OECD ve üyesi olmak istediği Avrupa Birliği ülkeleri içerisinde bilgi ve iletişim teknolojileri bağlamında nerede olduğunu belirleme imkanı elde edilmiştir. Bu karşılaştırmalar yapılırken OECD bünyesinde faaliyet gösteren Bilim, Teknoloji ve Sanayi Direktörlüğü'nün (DSTI-Directorate for Science Technology and Industry), T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü 'Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması'nın ve Dünya Bankası'nın verileri kullanılmıştır.

 

Anahtar Kelimeler

Enformasyon Toplumu; bilgi; enformasyon; bilgi ve iletişim teknolojileri; Türkiye

Kaynakça

• Bell D (1976) The Coming of Post Industrial Society: A Venture in Social Forecasting, 2nd edn. Basic Books, NY.
• Bell D (1976) Welcome to the Post Industrial Society, Physics Today, February 1976, 46–49. Bell D (1980) The Social Framework of the Information Society, In Forester 1980, 500– 549.
• Briggs A ve Burke P (2004) Medyanın Toplumsal Tarihi, İbrahim Şener (çev), İzdüşüm Yayınları, Ankara.
• Castells M (2000) The Rise of Network Society, 2nd edn. Blackwell Publishers, UK.
• Dawson M ve Foster B J (2003) Sanal Kapitalizm, Kapitalizm ve Enformasyon Çağı, R. McChensey vd. (der), Nil Senem (çev), Epos Yayınları, Ankara, s. 67–84.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (2005) Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması Sonuçları, Haber Bülteni, No: 179, Ankara.
• Dordick S ve Wang G (1993) The Information Society, Sage, Newbury Park.
• Drucker F Peter (1993) Kapitalist Ötesi Toplum, Belkıs Çorakçı (çev), İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Dura C ve Atik H (2002) Bilgi Toplumu Bilgi Ekonomisi ve Türkiye Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Freeman C ve Soete L (1997) The Economics of Industrial Innovation, MIT Press, Massachusetts.
• Geray H (1994) Yeni İletişim Teknolojileri, Toplumsal Bir Yaklaşım, Kılıçaslan Matbaası, Ankara.
• Geray H (2003) İletişim ve Teknoloji, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Headrick R D (2002) Enformasyon Çağı, Zülal Kılıç (çev), Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Herbert K (Ed) et al (1997) The Social Shaping of Information Superhighways, European and American Roads to the Information Society, St. Martin Press, NY. Kumar K (2004) Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma: Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları, Mehmet Küçük (çev), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Machlup F (1962) The Production and Distribution of Knowledge in the USA, Princeton University Press, NJ.
• Marshall G (2003) Sosyoloji Sözlüğü, Osman Akınhay ve Derya Kömürcü (çev), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• McLuhan M ve Povers R B (2001) Global Köy, Bahar Öcal Düzgören (çev), Scala Yayıncılık, İstanbul.
• McLuhan M (1964) Understanding Media: The Extensions of Man, Routledge and Kegan Paul, London.
• McLuhan M ve Fiore Q (2001) The Medium is the Message,: An Inventory of Effects, Jerome Agel (Ed.), Gingko Press, CA.
• Meyrowitz J (1985) No Sense of Place, Oxford University Pres, NY.
• Naisbitt J (1984) Megatrends: Ten New Directions Transforming Our Lives, Warner Books, NY.
• OECD (2004) Bilgisayara Sahip Hane Oranı, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://www.oecd.org/ dataoecd/19/46/34083096.xls, 16 Haziran 2006.
• OECD (2004) Dijital Abone Hatlarının Oranı, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://www.oecd.org/ dataoecd/19/43/34082819.xls, 16 Haziran 2006. OECD (2004) Her 100 Kişiye Düşen Ulaşılabilir Toplam Hatların ve Kanalların Sayısı, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://www.oecd.org /dataoecd/ 19/39/34082421.xls, 16 Haziran 2006.
• OECD (2004) Her 100 kişiye düşen ulaşılabilir toplam hatların ve kanalların sayısı, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://www.oecd.org/dataoecd/ 19/39/34082421.xls, 16 Haziran 2006.
• OECD (2004) İnternet’e Erişimi Olan Hane Oranı, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://www.oecd.org/ dataoecd/19/45/34083073.xls, 16 Haziran 2006.
• Porat M U (1977) The Information Economy: Definition and Measurement, OT Special Publication, Washington DC.
• Rafaeli S (2005) Information Sharing Online: A Research Challenge, International Journal of Knowledge and Learning, 1 ( ½), 62–79.
• Sabancı Ö (2006) AB Sürecinde Türkiye’de Bilişim ve Telekomünikasyon Teknolojileri Sektörü Üzerine Görüş ve Öneriler, raporu üzerine konuşması, TÜSİAD, İstanbul.
• Simon H (1980) What Computers Mean for Man and Society, In Forester 1989, pp. 419– 433.
• Şahin H (1991) Yeni İletişim Ortamı, Demokrasi ve Basın Özgürlüğü, Basın Konseyi, İstanbul.
• Timisi N (2003) Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Dost Kitabevi, Ankara.
• Toffler A (1996) Üçüncü Dalga, Ali Seden (çev.), Altın Kitaplar, İstanbul.
• Törenli N (2004) Enformasyon Toplumu ve Küreselleşme Sürecinde Türkiye, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Uçkan Ö (2003) E-Devlet E-Demokrasi ve Türkiye, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Webster F (1995) Theories of Modernity and Postmodernity, Sage, London.
• World Bank (2004) Almanya Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://devdata.worldbank.org/ict/deu_ict.pdf, 16 Haziran 2006.
• World Bank (2004) Britanya Krallığı Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://devdata.worldbank.org/ict/ gbr_ict.pdf, 16 Haziran 2006.
• World Bank (2004) Fransa Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://devdata.worldbank.org/ict/fra_ict.pdf, 16 Haziran 2006.
• World Bank (2004) İspanya Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://devdata.worldbank.org/ict/esp_ict.pdf, 16 Haziran 2006.
• World Bank (2004) İtalya Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://devdata.worldbank.org/ict/ita_ict.pdf, 16 Haziran 2006.
• World Bank (2004) Polonya Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://devdata.worldbank.org/ict/pol_ict.pdf, 16 Haziran 2006.
• World Bank (2004) Türkiye Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://devdata.worldbank.org/ict/tur_ict.pdf, 16 Haziran 2006.
• World Bank (2004) Yunanistan Bilgi ve İletişim Teknolojileri Temel Göstergeleri, (Çevrimiçi) http://devdata.worldbank.org/ict/grc_ ict.pdf, 16 Haziran 2006.
• Yılmaz A (1996) Modernden Postmoderne Siyasal Arayışlar, Vadi Yayınları, Ankara.
• Yoneji Masuda (1985) Computopia, The Microelectronics Revolution, T. Forester (ed), Oxford: Basil Blackwell, UK, pp. 620–634.
• Yoneji Masuda (1990) Managing in the Information Society: Releasing Synergy Japanese Style, Basil Blackwell, Oxford, UK.