GAZETELERDE YAYINLANAN SİYASİ KARİKATÜRLERİN GÖSTERGEBİLİMSEL ÇÖZÜMLEMESİ: 2011 GENEL SEÇİMLERİ ÖRNEĞİ

Yıl 2012, Cilt: 7 Sayı: 2, 121 - 138, 19.11.2013

Mehmet Turan

Öz

Gazetelerde yer alan ve karikatürün bir türü olan siyasi karikatürler, günlük siyasi gelişmeleri sıcağı sıcağına yorumlayarak, siyaset kurumu ile kamuoyu arasında köprü vazifesi gören bir tür siyasal iletişim aracı olarak konumlanır. Siyasi karikatürlerin dili, gazete haberlerine oranla daha öznel ve eleştireldir. Siyasi söylemlerin sertleştiği ve partiler arası rekabetin en üst noktaya taşındığı seçim dönemleri, siyasi karikatürlerin içeriğini belirleyen özgül siyasi koşullar yaratır. Bu  dönemlerde siyasi karikatürlerin, hangi konuları ele aldığı, siyasi partiyi veya liderini nasıl yansıttığı daha bir önem kazanır. Bu çalışmanın amacı, seçim döneminde yayınlanan siyasi karikatürlerin ideolojik duruşunu saptayarak, siyasal ve toplumsal açıdan nasıl işlev gördüklerini ortaya  koymaktır. Bu doğrultuda, seçim sürecinde Türkiye'de yayınlanan gazetelerdeki karikatürlerde  hangi konuların daha sık işlendiğine ve bu konuların nasıl yorumlandığına; siyasi partilerin, tartışmaların ve parti söylemlerinin nasıl sunulduğuna bakılmıştır. 12 Haziran 2011 Genel Seçimleri öncesindeki 30 günlük süreçte yayınlanan 7 ulusal gazeteden (Akşam, Cumhuriyet, Habertürk, Hürriyet, Sabah, Star, Zaman) seçilmiş 14 siyasi karikatür üzerinde göstergebilimsel çözümleme  yöntemi uygulanmıştır. Çözümleme ile ulaşılan bulgulara göre, siyasi karikatürlerde partileri  temsilen parti liderlerinin resmedildiği; seçim döneminde toplumsal sorunlar yerine partiler ve  liderler arasındaki rekabete, kişisel tartışmalara ve söylem farklılıklarına vurgu yapıldığı; siyasi  karikatürlerin içerdiği yorum ve eleştirilerin, yayınlandığı gazetenin ideolojik çizgisi ile yakından
ilintili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gazete; siyasi karikatür; seçimler; göstergebilim.