An Econometric Analysis of Soybean Production in Turkey

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 1, 6 - 14, 01.03.2012

G. Unakıtan B. Aydın

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Türkiye’de Soya Üretiminin Ekonometrik Analizi

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de soya tarımının ekonometrik analizini ve Türkiye’de yaşanan ekonomik krizlerin soya
tarımındaki etkilerini incelemektedir. Çalışmada kullanılan veriler 1981-2008 yıllarını kapsamaktadır.Çalışmada
kullanılan bağımlı değişken soya üretim miktarı, bağımsız değişkenler soya ithalat miktarı, soya ithalat fiyatı, soya
yağı üretim miktarı ve soya verimidir. Krizin etkisini görmek için kriz yılları kukla değişken olarak eklenmiştir. Analiz
yöntemi olarak ise VEC modeli kullanılmıştır.
Yapılan istatistik analiz sonucunda, bağımsız değişkenlerin tamamının istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Determinasyon katsayısı 0.615691 olarak bulunmuştur. Tahmin edilen VEC modeline göre, Türkiye’deki
krizlerle ithalat miktarı, ithalat fiyatı ve soya verimi arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Bununla birlikte kriz
yılları ile soya üretim miktarı ve soya yağı üretim miktarı arasında ters yönlü bir ilişki olduğu yönünde bulgulara
rastlanmıştır. 1981 sonrası yaşanan krizlerde gerek soya gerekse soya yağı üretim miktarlarının düştüğü
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

soya, vektör hata düzeltme, fiyat esnekliği, ithalat esnekliği

Kaynakça

• Akıncı, M., 2008. Zaman Serilerinde Durağanlık Analizi ve İhracatın GSMH İçindeki Payı Üzerine Bir Uygulama. Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilm Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kars.
• Aktaş, E., Tuncer, İ., Aydın, M., 2010. 1980 Sonrası Ekonomik Krizlerin Türkiye Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri. Türkiye 9. Tarım Ekonomisi Kongresi, 22-24 Eylül 2010, Şanlıurfa, s:206-212.
• Anonymous,2011, http://www.haticeolgun.com/soya.asp?ContentCatId =17&ContentId=125 (Access date, 14.01.2011)
• Aslan, A., 2008. Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Turizm İlişkisi Üzerine Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:1, s:1-11. Analiz. Erciyes
• Barro, Robert J., 1991. Economic Growth in a Cross- Section of Countries. Quarterly Journal of Economics, 106(2), 407-443.
• Barro, Robert J.,1990. Government Spending in a Simple Model of Endogenous Growth. Journal of Political Economy, 98(5), 103-125.
• Bruno, M. and W. Easterly. 1998. Inflation Crises and Long-run Growth. Journal of Monetary Economics, 41(1): 3-26.
• Çetinkaya, M., Şahin, A., 2009. Türkiye’de Toplam Kamu Harcamaları ve Üretim İlişkisi Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 / 2009
• Direkçi, T., 2006. Kamu Açıklarının Makro Ekonomik Etkileri: Türkiye Çalışması. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana.
• Fao, 2010. Statistical Database, http://www.fao.org (Access date, 14.12.2010)
• Graff, M., 2002, “Causal Links Between Financial Activity and Economic Growth: Empirical Evidence From a Crosscountry Analysis”, Bulletin of Economic Research, 54, 119–33.
• Granger, C.W.J, 1988. Some Recent Developments In A Concept Of Causality. Journal Of Econometrics, 39, s:199-211
• Griffith, R., Redding, S. ve Reenen, J. V. 2004. Mapping the Two Faces of R&D: Productivity Growth in a Panel of OECD Industries, The Review of Economics and Statistics, 86 (4), 883‐895. İşler, E., Coşkan, A., 2009. Farklı Bakteri (Bradyrhizobium Japonicum) Aşılama Yöntemlerinin Soyada Azot Fiksasyonu ve Tane Verimine Etkisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 2009, 15(4), 324-331.
• Johansen, S., 1988. Statistical Analysis of cointegrating vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-254. Reprinted in R.F. Engle and C.W.J Granger (eds), Long-Run Economic Relationships, Oxford: Oxford University Press, 1991, 131-52.
• Karasu, A., Öz, M., Göksoy, A.T., 2002. Bazı Soya Fasulyesi [Glycine max (L.) Merill] Çeşitlerinin Bursa Koşullarına Adaptasyonu Konusunda Bir Çalışma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(2): 25- 34
• Kıran, B., 2007. Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle Kısa ve Uzun Vadeli Sermaye Hareketlerinin İlişkisi. Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt XXII, Sayı 1.
• Korkmaz, S., 2010. Türkiye’de Ar-Ge Yatırımları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Var Modeli İle Analizi. Journal of Yasar University 2010 20(5) 320‐3330
• Kutlar, A., 2009. Uygulamalı Ekonometri, Nobel Yayın Dağıtım, Nobel Yayın No: 769, 3. Basım.
• Nazlıcan, A.N., 1998, “Çukurova’nın Üreyen Altını Soya İlgisizlik Kurbanı” Cine Tarım Dergisi, Sayı 10, Adana
• Şahbaz, Ü., 2007. Zaman Serilerinde Nedensellik Analizi (Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Turizm Gelirleri Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Şenol, M.A., 2006. Türkiye Soya Üretim ve Dış Ticaret Politikalarının Değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
• Tayyar, Ş., Gül, M.K., 2007. Bazı Soya Fasulyesi (Glycine max (L.) Merr.) Genotiplerinin Ana Ürün Olarak Biga Şartlarındaki Performansları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 17(2), 55- 59.
• Temurlenk, M. Sinan 1998. Vektör Otoregresyon Modeli: Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Uygulanan (İstikrar Politikalarının Etkinliği Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi, İİBF Yayın No: 209, Erzurum.
• Turan, Z.M. ve Göksoy, A.T., 1998. Yağ Bitkileri. U.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Notları No:80, s.224, Bursa.
• Türkekul, B., 2007. Türkiye’de Enflasyon- Büyüme İlişkisi: Tarım Sektörü İtibariyle Ekonometrik Bir Analiz. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(1):63-175, ISSN 1018-8851