Tüketicilerin Fast Food Tüketim Sıklığını Etkileyen Faktörlerin Analizi

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 3, 436 - 445, 07.09.2021

Hasan Burak Ağır , Cuma Akbay

https://doi.org/10.33462/jotaf.821602

Cited By: 2

Öz

Tüm dünyada ve Türkiye’de fast food ürünlere olan talep artmakta ve sektör hızlı bir şekilde büyümektedir. Nüfus artışı, kentleşme, bireylerin eğitim ve gelir seviyelerinin yükselmesi, aile yapısındaki değişim, seyahat zorunluluğu, yoğun çalışma süresi ve özellikle kadınların işgücüne katılımlarının artması bireylerin fast food tüketiminde etkili olan önemli faktörlerdir. Bugün Türkiye’de 700’den fazla fast food restoran bulunmaktadır. Bu araştırmada tüketicilerin fast food tüketim sıklığı ile sosyo ekonomik özellikleri arasındaki ilişki ortaya konulmuştur. Araştırmanın ana materyalini, 2016 yılında İç Anadolu Bölgesinde 346 tüketici ile yüz yüze yapılan anketlerden elde edilen veriler oluşturmaktadır. Tüketicilerin sosyo ekonomik özellikleri ile fast food tüketim sıklığı arasındaki ilişkinin belirlenmesinde Sıralı Lojistik Regresyon modeli kullanılmıştır.
Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde, tüketicilerin %47’si 26-40 yaş, %48’i lisans ve üzeri eğitim düzeyi ve %39’u orta gelir grubundadır. Tüketicilerin fast food tüketim sıklığı incelendiğinde, %37.9’unun hiç tüketmediği, %17.6’sının bazen ve %44.5’inin sıklıkla fast food tükettiği belirlenmiştir. Ayrıca, tüketicilerin vücut kitle indeksi ortalama 25.10 olarak hesaplanmıştır. Sıralı lojistik regresyon analizi sonuçlarına göre tüketicilerin fast food tüketim sıklığı ile eğitim, gelir ve alışveriş merkezine (avm) gitme sıklığı ile pozitif, vücut kitle indeksi (vki) ve yaş değişkenleri ile negatif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı ilişki tespit edilmiştir (p<0.05). Bu sonuçlara göre daha yüksek eğitim ve gelir grubunda bulunan tüketiciler daha sık Avm’ye gitmekte ve diğer tüketicilere göre daha sık fast food tüketmektedirler. Ayrıca gençlerin yaşlılara göre daha sık fast food tükettikleri belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular ışığında karar vericilerin ve sektör paydaşlarının tüketicilerin fast food tüketim sıklığında etkili faktörleri değerlendirerek bireylerin daha sağlıklı beslenmelerine yönelik gerekli politika ve pazarlama stratejileri geliştirmeleri ve uygulamaları gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fast food,, Tüketici, tüketim sıklığı, sıralı lojistik regresyon, İç Anadolu Bölgesi

Teşekkür

Bu makale TÜBİTAK tarafından desteklenen 113K733 nolu proje verilerinden türetilmiştir.

The Analysis of Factors Affecting Frequency of Fast Food Consumption

Öz

Worldwide and in Turkey, there is an increasing demand for fast food products and the sector is growing rapidly. Population growth, urbanization, increase in education and income levels of individuals, change in family structure, travel obligation, intensive working time, and especially the increase in the participation of women in the workforce are the important factors affecting fast food consumption. Today there are more than 700 fast food outlets in Turkey. This study investigates the relationship between consumers’ fast food frequency and their socio-economic characteristics. In this context, the material of the study was obtained from 346 consumers by face to face questionnaire in Central Anatolia in 2016. Ordered Logistic Regression model was employed to determine the relationship between the socio-economic characteristics of consumers and the frequency of fast food consumption.
According to the results, 47% of the consumers are in the range of 26-40 years, 48% are undergraduate and above education level and 39% are in the middle-income group. When the fast food consumption frequency of consumers is examined, it is determined that 37.9% of them do not consume fast food, 17.6% of them sometimes consume fast food and 44.5% of them frequently consume fast food. In addition, the body mass index of the consumers was calculated as 25.10 on average. According to the Ordered Logistic Regression, there is a positive relationship between frequency of fast food consumption and consumers’ education, income, and frequency of going to the mall while negative relationships between consumers’ age and body mass index (p<0.05). Due to the results, consumers in higher education and income groups go to the mall more often and consume fast food more often than other consumers. Besides, it has been determined that young people consume fast food more frequently than elder ones. In the light of the findings obtained from the research, decision-makers and sector stakeholders should evaluate the factors influencing the frequency of fast food consumption of consumers and develop and implement policies and marketing strategies for healthier nutrition of individuals.

Anahtar Kelimeler

Fast food, Consumer, Consumption frequency, Ordered logistic regression, Central Anatolia

Kaynakça

• Akbay, C., Boz, İ., (2005). Kahramanmaraş’ta ailelerin ev ve ev dışı gıda tüketim talebi ve tüketici davranışlarının ekonomik analizi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 8(1):122-131.
• Akbay, C., Tiryaki, G Y., Gül. A. (2007). Consumer characteristics influencing fast food consumption in Turkey. Food Control 18: 904–913.
• Akçadağ, M., Bozkurt, T A. (2019). Fast-food ürünlerinin tercih edilme nedenlerinin tespiti: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Journal of Life Economics 6(4):449-462.
• Akdağ, H., (2015). Lise öğrencilerinin fastfood tüketim durumlarının ve alışkanlıklarının saptanması. (Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Akın, B., Şentürk, E. (2012). Bireylerin mutluluk düzeylerinin ordinal lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Öneri dergisi 10 (37):183-193.
• Alexander, E., Rutkow, L., Gudzune, K A., Cohen, J E., Mcginty, E E. (2020). Trends in the healthiness of U.S. fast food meals, 2008–2017. Eur J Clin Nutr. doi.org/10.1038/s41430-020-00788-z.
• Anonim (2020). Brand value of the 10 most valuable quick service restaurant brands worldwide in 2020, https://www.statista.com/statistics/273057/value-of-the-most-valuable-fast-food-brands-worldwide/, (Erişim tarihi : 15.09.2020).
• Anonim, (2021). World Health Organization. Mean Body Mass Index (BMI). https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi, (Erişim tarihi: 10.03.2021).
• Angulo, A. M., Gill, J.M., Mur, J. (2002). Spanish demand for food away from home: A panel data approach. European Association of Agricultural Economist. International Congress. Zaragoza, Spain.
• Ayhan, S. (2006). Sıralı lojistik regresyon analiziyle Türkiye’deki hemşirelerin iş bırakma niyetini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. (Yüksek lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İstatistik Anabilim Dalı., Eskişehir.
• Bayındır, M S., Bayındır, B. (2019). Hızlı yiyecek tüketim alışkanlıklarının incelenmesi: Pınarhisar Meslek Yüksekokulu örneği. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3(1): 29-39.
• Bekar, A., Dönmez, F G. (2016). Tüketicilerin dışarıda yemek yeme nedenlerine ilişkin bir değerlendirme. Social Sciences (NWSASOS) 11(1): 1-15.
• Bender, A E., Bender, D A. (1999). A Dictionary Of Nutrition And Food Technology. Crc Press, Woodhead Publishing Ltd, ISBN: 1-85573-475-3.
• Bıtrak, O O., Hatırlı, S A. (2019). Isparta ilinde hane halklarının ev dışı gıda tüketimini etkileyen sosyo-ekonomik faktörlerin analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 5 (2). 46-63. DOI: 10.29131/uiibd.591909
• Chen, C. K., Hughes, J. (2004). Using ordinal regression model to analyze student satisfaction questionnaires. Ir applications. Association for Institutional Research 1(1): 1-13.
• Davies, G. J., & Smith, J. L. (2004). Fast food dietary perspective. Nutrition and Food Science 34(2): 80–82. Erkan, B. (2008). Bir hazır yemek işletmesinde HACCP Sisteminin Kurulması. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 5 (3): 267-281.
• Erkan, B. (2008). Bir hazır yemek işletmesinde HACCP Sisteminin Kurulması. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 5 (3): 267-281.
• Gee, E. (1989) Calculation for the Hotel Catering Industry. Hodder Arnold H&S. ISBN 10: 0340504536.
• Greene, W H. (1998). LIMDEP version 7. New York: Econometric Software. Inc.
• Hatırlı, S A., Yiğit, A G. (2019). Isparta ilinde ev dışı gıda tüketim tercihleri: Süleyman Demirel üniversitesi öğrenceleri üzerine bir uygulama. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 7(18): 412-424.
• İkikat Tümer, E. (2018). Lise ve dengi okullardaki öğrencilerin fast food tüketim kararları. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi 21(1):1-6.
• Kamenidou, I., Mamalis, S., Pavlidis, S., Bara, E Z. (2019). Segmenting the generation z cohort university students based on sustainable food consumption behavior: A preliminary study. Sustainability 11(837): 2-23.
• Kaynak, E., Kucukemiroglu, O., Aksoy, S. (1996). Consumer preference for fast food outlets in a developing country. Journal of Euromarketing 5(4): 99-113.
• Kayışoğlu, S., İçöz, A. (2012). Eğitim düzeyinin fast- food tüketim alışkanlığına etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 9 (2):16-19.
• Köksal, Ö. (2009). Organik zeytin yetiştiriciliğine karar verme davranışı üzerinde etkili olan faktörlerin analizi. (Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• McCullagh, P. (1980). Regression models for ordinal data. Journals of the Royal Statistical Society Series B (Methodogical). 42(2): 109-142.
• Mohr, B., Dolgopolova, I., Roosen, J. (2019). The influence of sex and self-control on the efficacy of nudges in lowering the energy content of food during a fast food order. Appetite 141:1-12. doi.org/10.1016/j.appet.2019.06.006. Morse, K. L. ve Driskell, J. A. (2009). Observed sex differences in fastfood consumption and nutrition self-assessments and beliefs of college students. Nutrition Research 29(3): 173-179.
• Newbold, P., (1995). Statistics for business and economics. Prentice-Hall, New Jersey.
• Odemero, A F., Bernıce, E. (2018). Investigation of determinants of consumers’ satisfaction among fast food markets in delta state, Nigeria, Ünye İİBF Dergisi 2(1): 59-69.
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir. Kaan Kitabevi. 535 s.
• Öztürk, A. (2019). Fast food restoranlarının tercih edilmesinde etkili olan faktörlerin Ahs metodu ile önceliklendirilmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 8(3): 2679-2695.
• Pieroni, L., Salmasi, L. (2014). Fast-food consumption and body weight. Evidence from the UK. Food Policy 46:94-105.
• Rosenheck R. 2008. Fast food consumption and increased caloric intake: a systematic review of a trajectory towards weight gain and obesity risk. Obesity Reviews 9:535-547.
• Saghaian, S., Mohammadi, H. (2018). Factors affecting frequency of fast food consumption. Journal of Food Distribution Research 49 (1): 22-29.
• Schröder, H., Fito, M., Covas, M I. (2007). Association of fast food consumption with energy intake, diet quality, body mass index and the risk of obesity in a representative Mediterranean population. British Journal of Nutrition 98 (6):1274-1280.
• Sayılı, M., Gözener, B. (2013). Gaziosmanpaşa üniversitesi öğrencilerinin fast-food tüketim alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4 (2): 11-28.
• Şerbetçi, A., Özçomak, M. (2013). Sıralı lojistik regresyon analizi ile istatistik ve ekonometri derslerinde başarıyı etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3(1):89-110.
• Taşpınar, O., (2018). Fast food tüketiminde ailenin rolü: Çanakkale örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 7(3):879-892.
• Traş, M.F., Şengül, S. (2017). Cohort effect on food away from home in turkey: a double hurdle approach. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (35): 59-80.
• TUİK, 2020. Hanehalkı tüketim harcamaları istatistikleri.
• Unur, K., Kaya, D. (2010). Hızlı yiyecek (fast food) tüketicilerinin özellikleri ve tercihlerini etkileyen faktörler: Mersin Örneği. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7(2): 105-122.
• Unur, K., Gök, D. K. (2012). Tüketicilerin tez yemek tüketme nedenleri: mersin şehir merkezinde faaliyet gösteren yerel, ulusal ve ulusalararası zincir tez yemek işletme müşterileri örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14(27): 357-387.
• Warner, P. (2008). Ordinal Logistic Regression. BMJ Sexual & Reproductive Health. 34 (3): 169-170.
• Yaman, H.B., (2007). Tüketicilerin hazır yemek tüketim alışkanlıklarında küreselleşmenin etkileri ve konuya ilişkin bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Yıldırım, F., Çengel, Ö. (2013). A research over the relationship between fast food consumption and consumer’s values&lifestyles in Turkey. Online Academic Journal of Information Technology 4(11):1-14.
• Xiao, A., Yang, S., Igbal, Q. (2019). Factors affecting purchase ıntentions in generation y: An empirical evidence from fast food ındustry in Malaysia. Administrative Sciences 9(4): 1-16.