2018 Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programı ve 2018 Ortaöğretim Fen Lisesi Kimya Dersi Öğretim Programı’nın Temel Ögeler Açısından Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 171 - 207, 30.09.2021

Ebru Demir

https://doi.org/10.37995/jotcsc.989550

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmada 2018 Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programı ile 2018 Ortaöğretim Fen Lisesi Kimya Dersi Öğretim Programı temel ögeler açısından karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırma ile iki program arasındaki farklılığın nasıl ve ne boyutta olduğunun belirlenmesi ve de bu durumun 2018 Ortaöğretim Fen Lisesi Kimya Dersi Öğretim Programı’nın genel çerçevesi bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi yöntemi ile veriler toplanmıştır. Toplanan veriler de içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda Fen Lisesi Kimya Dersi Öğretim Programı amaçlarının Kimya Dersi Öğretim Programı’na göre daha kapsamlı olduğu belirlenmiştir. İçerik bakımından her iki programda da üniteler aynı olmakla birlikte fen lisesi programında daha fazla sayıda kazanım bulunduğu anlaşılmıştır. Öğrenme öğretme süreci bakımından da en çok dikkat çeken nokta, dersin laboratuvar temelli ve etkinlik esaslı işlenmesine dair vurgudur. Her iki programda da aynı vurgu yer almasına karşın fen lisesi programında deney içerikli kazanımların daha çok olduğu görülmüştür. Son olarak ölçme ve değerlendirme bakımından ise her iki program arasında ciddi bir fark gözlenmemiştir. Ölçme ve değerlendirme anlayışında bütüncül bir bakış açısının hâkim olduğu; herhangi bir araç, yöntem ve teknikten söz edilmediği, tercihin teknik ve akademik standartlara uyulması şartıyla programın uygulayıcısı olan öğretmenlere bırakıldığı anlaşılmıştır. Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde her iki programın da temel ögeler açısından benzerlik gösterdiği, ciddi boyutta bir farklılık olmadığı, en çok göze çarpan hususun ise fen lisesi programına eklenen kazanımlar olduğu anlaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda araştırmanın var olan çalışmaları destekleyici ve tamamlayıcı nitelikte olacağı, 2018 Ortaöğretim Fen Lisesi Kimya Dersi Öğretim Programı’nın temeline ışık tutacağı, araştırmacılara yol göstereceği ve gelecekteki program geliştirme çalışmalarına da katkı sağlayacağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, fen lisesi, kimya, öğretim programı

Comparison of 2018 Chemistry Curriculum and 2018 Science High School Chemistry Curriculum in Terms of Basic Elements

Öz

In this research, 2018 chemistry curriculum and 2018 science high school chemistry curriculum were compared in terms of basic elements. With the comparison made, it is aimed to determine how and to what extent the difference between the two programs and to evaluate this situation in terms of the general framework of the science high school chemistry curriculum. In the research, data were collected with the document analysis method, which is one of the qualitative research methods. The collected data were also analyzed by content analysis. As a result of the research, it was determined that the aims of the science high school chemistry curriculum were more comprehensive than the chemistry curriculum. Although the units in both programs are the same in terms of content it has been understood that there are more acquisitions in the science high school program. The most striking point in terms of the learning-teaching process is the emphasis on the laboratory-based and activity-based teaching of the course. Although both programs have the same emphasis, it has been seen that there are more experimental acquisitions in the science high school program. Finally, no significant difference was observed between the two programs in terms of measurement and evaluation. It has been understood that a holistic perspective is dominant in the understanding of measurement and evaluation; there is no mention of any tool, method and technique, and the choice is left to the teachers who are the implementers of the program, provided that technical and academic standards are followed. When the research results are evaluated in general, it is understood that both programs are similar in terms of basic elements, there is no big difference, and the most striking point is the gains added to the science high school program. In line with the results obtained, it is thought that the research will support and complement the existing studies, shed light on the foundation of the 2018 science high school chemistry curriculum, guide the researchers and contribute to the future program development studies.

Anahtar Kelimeler

Education, science high school, chemistry, curriculum

Kaynakça

• Ağlarcı Özdemir, O. (2021). 2018 Ortaöğretim kimya dersi öğretim programlarının fen liseleri ve diğer lise türleri açısından incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 84-124. https://doi.org/ 10.19171/uefad.687511
• Alabaş, R. (2020). Değerler açısından ilkokul ve ortaokul (2018) öğretim programları. H. Yolcu, & S. Oğuz Haçat (Ed.), Bilim İnsanı Dr. Mustafa Eski’ye Armağan: Eğitime Adanmış Bir Ömür içinde (s. 453-474). Pegem Akademi. https://doi.org/ 10.14527/9786257228510.28
• Anagün, Ş. S., Atalay, N., Kılıç, Z., & Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. yüzyıl becerileri yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. PAU Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 160-175. https://doi.org/ 10.9779/PUJE768
• Aydın, A., Ayyıldız, Y., & Nakiboğlu, C. (2019). 2018 Fen lisesi kimya dersi öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi ve 2018 kimya dersi öğretim programı ile karşılaştırılması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(2), 1186-1215. https://doi.org/ 10.17522/balikesirnef.656287
• Akaygün, S., Elmas, R., Kara, H., Karataş, F. Ö., & Yıldırım, G. (2016). Fen lisesi kimya öğretmenlerinden bir yansıtma: Güncellenen kimya öğretim programı ile ilgili görüşler. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 737-770. https://doi.org/ 10.17556/jef.36724
• Barın, T. B. (2009). Ortaöğretim kurumlarındaki kimya öğretmenlerinin kimya öğretimindeki sorunlarının öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre tespiti (Erzurum ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Başar, T., & Demiral, Ü. (2020). 2013, 2017 ve 2018 Fen bilimleri dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 261-292. https://doi.org/ 10.19171/uefad.600882
• Başar Daz, T., Karagölge, Z., & Ceyhun, İ. (2020). Üstün yetenekli öğrencilerin kimya dersine yönelik görüşlerinin incelenmesi: Erzurum bilsem örneği. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 159-179. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.784362
• Bayat, S., & Şentürk, Ş. (2015). Fizik, kimya, biyoloji ortaöğretim alan öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme tekniklerine ilişkin görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 118-135.
• Bektaş, M., Sellum, F. S., & Polat, D. (2019). 2018 Hayat bilgisi dersi öğretim programı'nın 21. yüzyıl öğrenme ve yenilikçilik becerileri açısından incelenmesi. Sakarya Universitiy Journal of Education, 9(1), 129-147. https://doi.org/ 10.19126/suje.537104
• Bezen, S., Aykutlu, I., & Bayrak, C. (2020). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı ortaöğretim fizik dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. Başkent University Journal of Education, 7(1), 92-101.
• Can, K., & Uluçınar Sağır, Ş. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1450-1466. https://doi.org/10.17755/esosder.531670
• Candaş, B., Kıryak, Z., Kılınç, A., Güven, O., & Özmen, H. (2019). 2013 ve 2018 Fen bilimleri öğretim programlarının genel eğilimler ve yaklaşımlar açısından karşılaştırılması. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1668-1697. https://doi.org/ 10.23891/efdyyu.2019.176
• Çalık, M. (2016). Turkey. B. Vlaardingerbroek, & N. Taylor (Ed.), Teacher quality in upper secondary science education: International perspectives içinde (s. 131-146). Palgrave Macmillan.
• Çevik, M., & Atıcı, T. (2015). Mevcut biyoloji dersi öğretim programının mesleki ve teknik liselerde görevli öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi ve yeni bir taslak program önerisi: Fotosentez konusu örneği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 423-441.
• Demir, E., Gacanoğlu, Ş., & Nakiboğlu, C. (2017). 2013 Kimya dersi öğretim programı’na yönelik öğretmen görüşleri doğrultusunda 2017 kimya dersi öğretim programı’nın değerlendirilmesi. Türkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 2(2), 135-184.
• Demir, E., & Nakiboğlu, C. (2021). 2018 Yılı fen bilimleri dersi öğretim programı’nın kimya konuları bağlamında incelenmesi. Türkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 6(1), 23-70. https://doi.org/ 10.37995/jotcsc.882149
• Demircioğlu, G., Aslan, A., & Yadigaroğlu, M. (2015). Yenilenen kimya dersi öğretim programının öğretmen görüşleri ile destekli analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 135-146.
• Demirel, Ö. (2000). Karşılaştırmalı eğitim. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demirel, Ö. (2007). Eğitimde program geliştirme (10. baskı). Pegem A yayıncılık.
• Deveci, İ. (2018). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 799-825. https://doi.org/10.17860/mersinefd.342260
• Doğan, M., Oruncak, B., & Günbayı, İ. (2002). Problems and solutions for high school physics in Turkey, Physics Education, 37, 543-546.
• Doğan Kahtalı, B. & Çelik, Ş. (2020). 2019 Türkçe öğretim programı’nda ölçme ve değerlendirme ile Türkçe öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme araçlarını kullanma düzeyleri. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(2), 237-244. https://doi.org/ 10.38089/ekuad.2020.17
• Doğruöz, P. (1998). Bilimsel işlem becerilerini kullanmaya yönelik yöntemin öğrencilerin akışkanların kaldırma kuvveti konusunu anlamalarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü, Ankara.
• Duman, B. (2010). Öğrenme-öğretme sürecindeki hata, yanılsama ve yanıltmacalara ilişkin öğrenci görüşleri. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 15-40.
• Ercan, E. B. (1996) 4. ve 5. Sınıfta bilimsel işlem becerilerinin geliştirilmesine dair öğretmen algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ercan, O. (2011). Kimya dersi yeni öğretim programının uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4), 193-209.
• Erdoğdu, M. Y. (2006). Yaratıcılık ile öğretmen davranışları ve akademik başarı arasındaki ilişkiler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5(17), 95-106. Feyzioğlu, B. (2014). Dokuzuncu sınıf kimya dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Aydın ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 231-260. https://doi.org/ 10.7822/egt211
• Göçen, G., & Kabaran, H. (2013). Ortaöğretim 9. sınıf fizik dersi öğretim programlarının tarihsel süreç içerisinde karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Fen Eğitimi ve Araştırmaları Derneği Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 1(2), 147-157. https://doi.org/ 10.37995/jotcsc.882149
• Güloğlu, F., & Özay Köse, E. (2019). Sosyal bilimler ve fen lisesi öğrencilerinin öğrenme stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(2), 287-307.
• Günbayı, İ., Yücedağ, F., & Emir Yücel, B. (2015). Fen lisesinde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen, öğrenci ve yönetici görüşleri: Bir durum çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 396-412.
• İzci, E., & Eroğlu, M. (2018). Yenilenen 9. sınıf kimya dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 14-35. https://doi.org/ 10.19160/ijer.322892
• Kalaycı, N., & Baysal, S. B. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi (2005-2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 106-129. https://doi.org/ 10.32709/akusosbil.544022
• Kanlı, U., & Yağbasan, R. (2008). 7E Modeli merkezli laboratuar yaklaşımının öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini geliştirmedeki yeterliliği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 91-125.
• Karakaş, M. M. (2015). Ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin fen bilimlerine yönelik 21. yüzyıl beceri düzeylerinin ölçülmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kart, M., & Şimşek, H. (2020). Türk eğitim sisteminde değer arayışı: Yenilenen (2017) ilköğretim programları hangi değerleri kazandırıyor? Değerler Eğitimi Dergisi, 18(40), 9-44. https://doi.org/10.34234/ded.623787
• Kılcan, T. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin öğretim programlarında yer alan kök değerlerin önem sırasına ve eğitimine ilişkin görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 134-145.
• Koçak, A., & Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28.
• Kubat, U. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretme ve öğrenme sürecine yönelik yeterlikleri. Turkish Studies, 10(15), 601-614.
• Kurt, S., & Yıldırım, N. (2010). Ortaöğretim 9. sınıf kimya dersi öğretim programının uygulanması ile ilgili öğretmenlerin görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 91-104.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2. baskı). Sage Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018a). Ortaöğretim Kimya Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018b). Ortaöğretim Fen Lisesi Kimya Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Morgil, İ., Güngör Seyhan, H., & Seçken, N. (2009). Proje destekli kimya laboratuvarı uygulamalarının bazı bilişsel ve duyuşsal alan bileşenlerine etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6(1), 89-107.
• Morgil, İ., Yücel, A. S., & Ersan, M. (2002). Öğretmen algılamalarına göre lise kimya öğretiminde karşılaşılan güçlüklerin değerlendirilmesi [Poster bildiri]. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• Nazlıçiçek, N., & Akarsu, F. (2008). Fizik, kimya ve matematik öğretmenlerinin değerlendirme araçlarıyla ilgili yaklaşımları ve uygulamaları. Eğitim ve Bilim, 33(149), 18-29.
• Özden, M. (2007). Kimya öğretmenlerinin kimya öğretiminde karşılaştıkları sorunların nitel ve nicel yönden değerlendirilmesi: Adıyaman ve Malatya illeri örneği. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 40-53.
• Pehlivan, H., & Köseoğlu, P. (2011). Fen lisesi öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutumları ile akademik benlik tasarımlarının incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 90-102.
• Seçken, N., & Kunduz, N. (2013). 9. Sınıf kimya dersi öğretim programlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel sayı(1), 344-358.
• Suna, H. E., Gür, B. S., Gelbal, S., & Özer, M. (2020). Fen lisesi öğrencilerinin sosyoekonomik arkaplanı ve yükseköğretime geçişteki tercihleri. Yükseköğretim Dergisi, 10(3), 356–370. https://doi.org/10.2399/yod.20.734921
• Şahin Pekmez, E., Aktamış, H., & Can, B. (2010). Fen laboratuarı dersinin öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve bilimsel yaratıcılıklarına etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 93–112.
• Şenel, S., Pekdağ, B., & Günaydın, S. (2018). Kimya öğretmenlerinin eğitimde ölçme ve değerlendirme sürecinde yaşadıkları problemler ve yetersizlikler. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(1), 419-441. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.437824
• Şentürk, G., & Arslan, M.. (2020). Fen bilimleri dersinde değerler eğitiminin uygulanabilirliğine ilişkin öğretmen görüşleri. Yıldız Journal of Educational Research, 5(1), 55-88. https://doi.org/10.51280/yjer.2020.003
• Şimşekli, Y., & Çalış, S. (2008). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinde bilimsel süreç becerilerinin gelişimine fen bilgisi laboratuvarı dersinin etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 183-192.
• Tan, M., & Temiz, B. K. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi.
• Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 89-101.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları.
• Tekin, H. (1993). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (7. baskı). Yargı Yayınları.
• Tekbıyık, A., & Akdeniz, A. R. (2017). Fen bilimleri eğitimine değerler eğitiminin entegrasyonu üzerine bir değerlendirme. A. Deemirel, & S. Dinçer (Ed.), Küreselleşen dünyada eğitim içinde (s. 129-138). Pegem Akademi Yayıncılık. https://doi.org/10.14527/ 9786053188407.08
• Türk, E. (2018). Fen lisesi öğrencileri üstün yetenekli mi? Üstün yeteneklilerin eğitiminde fen liselerinin önemi. Millî Eğitim Dergisi, 1, 437-443.
• Uçuş Güldalı, Ş. (2017). 2009 ve 2017 Hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Türk Akademik Yayınlar Dergisi (TAY Journal), 1(1), 76-98.
• Ünsal, Y. (2004). Türkiye'de son yıllardaki fen müfredatı geliştirme çabaları: 1992 ve 2000 Fen müfredatlarının genel görünümü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(8), 53-67.
• Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme: Teori ve teknikler (6. baskı). Alkım Yayıncılık.
• Yadigaroğlu, M., & Demircioğlu, G. (2012). Kimya dersi öğretim programının uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 325-333.
• Yavuz, M., Gülmaz, D., & Özkaral, T. C. (2016). Fen lisesi öğrencilerinin akademik başarıları ile ilgili deneyimlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1655-1672.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Ş. (2018). 2009, 2013 ve 2017 Ortaokul matematik öğretim programlarının karşılaştırılması. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-25.