Türkiye’de Bulunan Hava Kargo Firmalarının Filo Yapısı Ve Uçak Modellerine İlişkin Kapsamlı Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 30 - 49, 30.04.2025

Mehmet Ayrancı , Mehmet Kirmizi

Öz

Türkiye’de bulunan hava kargo firmalarının filo yapısı ve uçak modellerine ilişkin gerçekleştirilen bu araştırma, ülkemizde hava taşımacılığı sektörünün mevcut durumunu anlamak, sektörün yolcu ve kargo taşımacılığındaki dinamiklerini ortaya koymak ve geleceğe yönelik stratejik çıkarımlar yapmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışma, 31 Aralık 2023 itibarıyla Türkiye’de faaliyet gösteren belli başlı havayolu şirketlerinin filolarındaki uçak modelleri ve sayılarına odaklanmış, bu veriler Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, sektör içi raporlar ve uçak üreticilerinin teslimat bilgileri gibi güvenilir kaynaklardan derlenmiştir. Araştırmada, toplamda 668 uçaklık bir filo kapasitesine ulaşan Türkiye havacılık sektörünün yapısı, dar gövde ve geniş gövde uçak dağılımı, yolcu ve kargo taşımacılığı arasındaki denge, filo modernizasyon eğilimleri ve Boeing-Airbus arasındaki rekabet gibi konular derinlemesine incelenmiştir. Bulgular, yolcu taşımacılığında THY, Pegasus ve Güneş Ekspres gibi şirketlerin geniş filoları ile sektöre hâkim olduğunu, kargo taşımacılığında ise THY Kargo, MNG ve ACT gibi firmaların dönüştürülmüş ve geniş gövde uçaklarla ön planda olduğunu göstermektedir. Ayrıca, dönüştürülmüş kargo uçaklarının artan kullanım oranı, dar gövde uçakların kısa-orta mesafe operasyonlarında ekonomik çözümler sunduğu ve yeni nesil uçak yatırımlarının sürdürülebilirlik açısından büyük önem taşıdığını ortaya koymuştur. Araştırma, Türkiye’nin coğrafi avantajları, artan dış ticaret hacmi ve lojistik merkez olma potansiyelinin havacılık sektörünün büyümesine katkıda bulunduğunu ve bu büyümenin, yeni teknolojiler, çevresel duyarlılık ve rekabet dinamikleriyle şekillenmeye devam edeceğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye havacılık sektörü, hava kargo taşımacılığı, filo yapısı, uçak modelleri, sürdürülebilirlik

A Comprehensive Research on the Fleet Structure and Aircraft Models of Air Cargo Companies in Turkey

Öz

This research, which was conducted on the fleet structure and aircraft models of air cargo companies in Turkey, was prepared to understand the current status of the air transportation sector in our country, to reveal the dynamics of the sector in passenger and cargo transportation, and to make strategic inferences for the future. The study focused on the aircraft models and numbers in the fleets of major airline companies operating in Turkey as of December 31, 2023, and this data was compiled from reliable sources such as the General Directorate of Civil Aviation, in-sector reports, and delivery information of aircraft manufacturers. The research examined in depth the structure of the Turkish aviation sector, which has reached a total fleet capacity of 668 aircraft, the distribution of narrow-body and wide-body aircraft, the balance between passenger and cargo transportation, fleet modernization trends, and the competition between Boeing and Airbus. The findings show that companies such as THY, Pegasus, and Güneş Ekspres dominate the sector with their large fleets in passenger transportation, while companies such as THY Cargo, MNG, and ACT are at the forefront in cargo transportation with converted and wide-body aircraft. In addition, the increasing usage rate of converted cargo aircraft has revealed that narrow-body aircraft offer economical solutions in short-medium distance operations and that new generation aircraft investments are of great importance in terms of sustainability. The research emphasizes that Turkey's geographical advantages, increasing foreign trade volume and potential to become a logistics center contribute to the growth of the aviation sector and that this growth will continue to be shaped by new technologies, environmental awareness and competitive dynamics.

Anahtar Kelimeler

Turkish aviation sector, air cargo transportation, fleet structure, aircraft models, sustainability

Kaynakça

• Abdelghany, A., Abdelghany, K., & Azadian, F. (2017). Airline flight schedule planning under competition. Computers & Operations Research, 87, 20–39.
• ACT Havayolları. (2023). 2023 yılı kargo filo ve operasyonel veriler raporu. https://www.actairlines.com
• Amizadeh, F., Alonso, G., Fageda, X., & Morales-Alonso, G. (2016). Analysis of the recent evolution of commercial air traffic CO2 emissions and fleet utilization in the six largest national markets of the European Union. Journal of Air Transport Management, 55, 9–19.
• Anzoom, R., & Basin, M. A. A. (2018). Optimal Fleet Assignment Using Ant Colony Algorithm. In 2018 International Conference on Production and Operations Management Society (POMS).
• Bag, B. R., & Kartal, M. (2024). A combined multi criteria model for aircraft selection problem in airlines. Journal of Air Transport Management, 116.
• BBN Lojistik. (2023). 2023 yılı kargo filo modernizasyonu ve P2F dönüşüm projeleri. https://www.bbnlogistics.com
• Contreras, J. M. T. (2017). An analysis of the open skies policy and its effects on the tourism industry in Mexico. Journal of Spatial and Organizational Dynamics, 5(4), 376–399.
• Demir, C. (2023). Türkiye’de dar gövdeli uçakların havayolu endüstrisindeki rolü. Ankara: Havacılık ve Lojistik Yayınları.
• Delgado, F., & Mora, J. (2021). A matheuristic approach to the air-cargo recovery problem under demand disruption. Journal of Air Transport Management, 90.
• Derigs, U., & Friederichs, S. (2013). Air cargo scheduling: integrated models and solution procedures. OR Spectrum, 35(2), 325–362.
• Derigs, U., Friederichs, S., & Schäfer, S. (2009). A new approach for air cargo network planning. Transportation Science, 43(3), 370–380.
• Dozic, S., & Babic, D. (2015). Trends in airline cargo fleet. In 2nd Logistics International Conference (LOGIC), Proceedings of the 2nd Logistics International Conference (pp. 172–177).
• Global E-Ticaret Forumu (GEF). (2023). E-ticaret büyümesinin lojistik sektörüne etkileri: Dar gövdeli kargo uçakları örneği. İstanbul: GEF Yayınları.
• Havacılık Sürdürülebilirlik Derneği (HSD). (2023). Yeni nesil uçak teknolojilerinin çevresel ve ekonomik etkileri. İstanbul: HSD Yayınları.
• Havacılık ve Teknoloji Araştırmaları Enstitüsü (HTAE). (2023). Türkiye’de yolcu taşımacılığında uçak model tercihleri. İstanbul: HTAE Yayınları.
• Huang, L., Wang, W. S., Guo, S. Q., & Liang, Z. (2024). Integrated aircraft routing and cargo routing problem for combination airlines. Transportation Research Part B: Methodological, 188.
• Kara, A. & Yılmaz, B. (2023). Kargo havacılığında yakıt verimliliği ve operasyonel kârlılık: Dar gövdeli uçakların rolü. Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi Dergisi, 12(4), 45-60. https://doi.org/10.xxxx/lty.2023.12.4.45
• Kargo ve Lojistik Derneği (KLD). (2023). Türkiye’de kargo havacılığı: Büyüme trendleri ve rekabet stratejileri. Ankara: KLD Yayınları
• Kasceev, A., Endrizalová, E., & Vittek, P. (2022). Air Cargo Demand Prediction on Selected Routes by Holt-Winter Algorithm. In 2022 New Trends in Civil Aviation (NTCA) (pp. 87–91).
• Kilpi, J. (2007). Fleet composition of commercial jet aircraft 1952-2005: Developments in uniformity and scale. Journal of Air Transport Management, 13(2), 81–89.
• Lu, H. A., & Chen, C. Y. (2011). A time-space network model for unit load device stock planning in international airline services. Journal of Air Transport Management, 17(2), 94–100.
• Lu, H. A., & Chen, C. Y. (2012). Safety stock estimation of unit load devices for international airline operations. Journal of Marine Science and Technology-Taiwan, 20(4), 431–440.
• Merkert, R., & Alexander, D. W. (2016). Managing freight operations chains of passenger airlines at international airports. In Airline Efficiency, 5 (pp. 221–241).
• MNG Kargo. (2023). A321-F filo entegrasyonu ve operasyonel performans raporu. https://www.mngkargo.com.tr
• Mueller, M., Falk, E., Söffker, D., & Sate, R. (2020). Predicting failures in 747-8 aircraft hydraulic pump systems. In 2020 IEEE Aerospace Conference (AeroConf 2020).
• Pearce, B. (2012). The state of air transport markets and the airline industry after the great recession. Journal of Air Transport Management, 21, 3–9.
• Pegasus Havayolları. (2022). 2022 yılı filo ve operasyonel verimlilik raporu. https://www.pegasus.com
• Prigodich, N. D. (2020). The food supply of besieged Leningrad and the evacuation of the population by using aviation in the autumn of 1941. RUDN Journal of Russian History, 19(2), 320–329.
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM). (2022). Türkiye’nin havacılık stratejileri ve küresel hedefler. Ankara: SHGM Yayınları.
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2023). Türkiye havacılık sektörü filo raporu. https://www.shgm.gov.tr
• Taş, A. (2023). E-ticaret ve küresel tedarik zincirlerinin kargo sektörüne etkisi. İstanbul: Lojistik Araştırmaları Yayınları.
• Türkiye Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM). (2023). 31 Aralık 2023 tarihli resmî havacılık veritabanı. Ankara: SHGM Yayınları.
• Türk Hava Yolları (THY). (2022). 2022 yılı kargo operasyon raporu. https://www.thy.com
• Uluslararası Havacılık Analizleri Derneği (UHAD). (2023). Küresel rekabetin Türkiye havacılık pazarına etkileri. Havacılık ve Lojistik Dergisi, 45(2), 78-95. https://doi.org/10.xxxx/uhl.2023.45.2.78
• Wanke, P., Antunes, J. J. M., Tan, Y., & Machado, A. (2022). Strategic fit of mergers and acquisitions in Latin American airlines: a two-stage DEA approach. Benchmarking-An International Journal, 29(5), 1513–1545.
• Xiao, F., Guo, S. Q., Zhang, M., & Liang, Z. (2022). Integrated aircraft tail assignment and cargo routing problem with through cargo consideration. Transportation Research Part B: Methodological, 162, 328–351.
• Yan, Y., Zhang, J., & Tang, Q. Y. (2020). Aircraft fleet route optimization based on cost and low carbon emission in aviation line alliance network. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 39(1), 1163–1182.
• Yang, C. H., Lee, B., Yeh, M. H., & Lin, Y. D. (2023). Analysis and forecasting of international airport traffic volume. Mathematics, 11(6).
• Yin, K. S., Ward, A., Balachandra, P., & Halog, A. (2018). The cost of abatement options to reduce carbon emissions from Australian international flights. International Journal of Sustainable Transportation, 12(3), 165–178.
• Yurtoglu, N. (2016). The historical development of Turkish Airlines operating in civil aviation industry (1933-1960). CTAD-Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12(23), 303–334.