Covıd-19 Sonrası Havacılık Sektöründe Toparlanma Süreci: Türkiye’deki Havacılık İşletmeleri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 65 - 85, 30.04.2025

Begüm Buse Sertgöz , Aydan Savici Polat Zafer Duran

Öz

Bu çalışma, küresel havacılık sektöründe benzeri görülmemiş bir kriz ortamı yaratan ve sektörü derin operasyonel ve finansal zorluklarla karşı karşıya bırakan COVID-19 pandemisinin ardından Türkiye’de faaliyet gösteren havacılık şirketlerinin toparlanma süreçlerini kapsamlı biçimde incelemeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çalışma kapsamında Borsa İstanbul Ulaştırma Endeksi bünyesinde işlem gören havacılık işletmeleri ele alınarak bu işletmelerin 2022, 2023 ve 2024 yıllarına ait performansları temel finansal oranlar üzerinden değerlendirilmiştir. Değerlendirme sürecinde finansal göstergelere ilişkin ağırlıklar nesnel bir yöntem olan Entropy yöntemi ile belirlenmiş; ardından elde edilen bu ağırlıklar doğrultusunda işletmelerin toparlanma sürecindeki performansları WASPAS yöntemi aracılığıyla karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Analiz bulguları, Çelebi Hava Hizmetleri A.Ş.'nin incelenen tüm dönemlerde istikrarlı bir şekilde en yüksek performansı gösterdiğini, Pegasus Hava Taşımacılığı A.Ş. ve Türk Hava Yolları A.O.'nun ise incelenen yıllar boyunca kendi sıralamalarında dönemsel farklılıklar sergilediğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Havacılık sektörü, Havacılık operasyonları, Covid-19 sonrası toparlanma, Entropy yöntemi, WASPAS yöntemi

Recovery Process In Aviation Sector After Covid-19: An Assessment On Aviation Companies In Turkey

Öz

This study aims to comprehensively examine the recovery processes of aviation companies operating in Turkey after the COVID-19 pandemic, which created an unprecedented crisis environment in the global aviation industry and left the sector facing deep operational and financial challenges. To this end, the study focuses on aviation companies traded on the Borsa Istanbul Transportation Index and evaluates their performance for the years 2022, 2023 and 2024 based on key financial ratios. In the evaluation process, the weights of the financial indicators were determined using the Entropy method, which is an objective method, and then the performance of the companies in the recovery process was comparatively analyzed according to these weights using the WASPAS method. The results of the analysis showed that Çelebi Hava Hizmetleri A.Ş. consistently showed the highest performance in all periods analyzed, while Pegasus Hava Taşımacılığı A.Ş. and Turkish Airlines A.O. showed periodic differences in their rankings throughout the years analyzed.

Anahtar Kelimeler

Aviation industry, Aviation operations, Post Covid-19 recovery, Entropy method, WASPAS method

Kaynakça

• Abdullah, L., & Otheman, A. (2013). A new entropy weight for sub-criteria in interval type-2 fuzzy TOPSIS and its application. International Journal of Intelligent Systems and Applications, 5(2), 25.
• Akgül, Y. (2019). Çok kriterli karar verme yöntemleriyle Türk bankacilik sisteminin 2010-2018 yılları arasındaki performansının analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 567-582.
• Ali, T., Ma, H., & Nahian, A. J. (2019). An analysis of the renewable energy technology selection in the southern region of Bangladesh using a hybrid multi-criteria decision making (MCDM) method. International Journal of Renewable Energy Research (IJRER), 9(4), 1838-1848.
• Allroggen, F., Wittman, M. D., & Malina, R. (2015). How air transport connects the world–A new metric of air connectivity and its evolution between 1990 and 2012. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 80, 184-201.
• Aman, Q., & Altass, S. (2021). Pre-and Post-COVID-19 condition, performance and future of the airline industry: Evidence from accounting data. Amazonia Investiga, 10(37), 9-23.
• Ay, Z., Seçme, Z. O., & Topcu, N. (2023). Sürdürülebilirlik Performansı Kovid-19 Salgını Sırasında Havayolu Şirketlerinin Finansal Performansını Nasıl Etkilemiştir?. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(2), 988-1002.
• Budd, L., Ison, S., & Adrienne, N. (2020). European airline response to the COVID-19 pandemic–Contraction, consolidation and future considerations for airline business and management. Research in Transportation Business & Management, 37, 100578.
• Çakır, S., ve Perçin, S. (2013), AB Ülkelerinde Bütünleşik Entropy Ağırlık-TOPSIS Yöntemiyle Ar-Ge Performansının Ölçülmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 77-93.
• Dayı, F., & Mousa, I. R. A. (2024). The impact of the Covid-19 Pandemic on financial performance of airlines’ in terms of expenses and profitability: Turkish Airlines and Pegasus. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(51), 73-87.
• DHMİ. (2022). 2022 Havayolu Sektör Raporu. Devlet Hava Meydanları İşletmesi.
• Dube, K., Nhamo, G., & Chikodzi, D. (2021). COVID-19 pandemic and prospects for recovery of the global aviation industry. Journal of air transport management, 92, 102022.
• Genç, M., & Işıktaş, S. (2022). COVID-19 pandemi sürecinin Türk havacılık sektörü çalışanlarına ve müşterilerine olan etkileri: SWOT analizi. International Journal of Arts and Social Studies, 5(8), 44-65.
• Gudmundsson, S. V., Cattaneo, M., & Redondi, R. (2021). Forecasting recovery time in air transport markets in the presence of large economic shocks: COVID-19. Journal of Air Transport Management, 91, 102007.
• Hatipoğlu, I. (2024). COVID-19'UN etkisi altında Avrupa havacılık sektörü. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 365-388.
• He, H., Wu, H., Tsui, K. W. H., Wang, B., & Fu, X. (2024). Spatiotemporal evolution of air cargo networks and its impact on economic development-An analysis of China's domestic market before and during the COVID-19 pandemic. Journal of Transport Geography, 117, 103872.
• Huderek-Glapska, S., & Antczak, D. (2025). Attitudes of airline passengers under uncertainty-A case study of the COVID-19 pandemic in Poland. Journal of Air Transport Management, 124, 102734.
• International Air Transport Association (IATA). (2020). COVID-19 Global and Regional Impacts – Latest Economic Analysis.
• International Air Transport Association (IATA). (2023a). Annual Review 2023.
• International Civil Aviation Organization (ICAO). (2021). Economic Impacts of COVID-19 on Civil Aviation.
• International Civil Aviation Organization (ICAO). (2023). Economic Impacts of COVID-19 on Civil Aviation.
• Kurt, G., & Kablan, A. (2022). Covid-19’un, BİST ulaştırma endeksinde faaliyet gösteren havayolu işletmelerinin finansal performansı üzerindeki etkilerinin, çok kriterli karar verme yöntemleri ile analizi. İşletme Akademisi Dergisi, 3(1), 16-33.
• Lashgari, S., Antuchevičienė, J., Delavari, A., & Kheirkhah, O. (2014). Using QSPM and WASPAS methods for determining outsourcing strategies. Journal of Business Economics and Management, 15(4), 729-743.
• Loo, B. P., Ho, H. W., & Wong, S. C. (2005). An application of the continuous equilibrium modelling approach in understanding the geography of air passenger flows in a multi-airport region. Applied Geography, 25(2), 169-199.
• Macit, A. (2024). Ulaştırma Modlarının Geleceği: Yapay Zekânın Akıllı Ulaşım Sistemlerine Entegrasyonu. Ege Üniversitesi Ulaştırma Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 60-76.
• Macit, A., & Basar, M. (2023). The Effects of The Vertical Cooperation Strategy Between Airports and Airlines on The Operating Performance of Airlines. OPUS Journal of Society Research, 20(Human Behavior and Social Institutions), 984-1001. https://doi.org/10.26466/opusjsr.1348252
• Macit, A., & Macit, D. (2020). Türk sivil havacılık sektöründe Covid-19 pandemisinin yönetimi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), 100-116.
• Michelmann, J., Schmalz, U., Becker, A., Stroh, F., Behnke, S., & Hornung, M. (2022). Influence of COVID-19 on air travel - A scenario study toward future trusted aviation. Journal of Air Transport Management, 105, 102325.
• Ömürbek, N., Karaatlı, M., & Balcı, H. F. (2016). Entropi temelli MAUT ve SAW yöntemleri ile otomotiv firmalarının performans değerlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 227-255.
• Özdemir, Ü. O., & Akçakanat, Ü. Ö. (2021). COVID-19 pandemisinin turizm ve havayolu sektörlerine mali etkileri üzerine bir araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 31, 89-120.
• Ramlall, I. (2025). Unravelling the impact of COVID-19 on airline financial health in the world: insights from Chernoff faces technique. Journal of Accounting & Organizational Change.
• Serrano, F., & Kazda, A. (2020). The future of airports post COVID-19. Journal of Air Transport Management, 89, 101900.
• Shih-Pin, C., & Chun-Shao, C. (2025). Measuring the efficiency and productivity changes in international airports before and during the COVID-19 pandemic. Transport Policy.
• Suau-Sanchez, P., Voltes-Dorta, A., & Cugueró-Escofet, N. (2020). An early assessment of the impact of COVID-19 on air transport: Just another crisis or the end of aviation as we know it? Journal of Transport Geography, 86, 102749.
• Sucu, M. (2021). COVID-19 Salgını döneminde havacılık sektöründe kriz yönetimi: Türk Havayolları (THY) özelinde bir durum çalışması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2863-2884.
• Sun, X., Wandelt, S., & Zhang, A. (2020). How did COVID-19 impact air transportation? A first peek through the lens of complex networks. Journal of Air Transport Management, 89, 101928.
• Sun, X., Wandelt, S., & Zhang, A. (2023). A data-driven analysis of the aviation recovery from the COVID-19 pandemic. Journal of Air Transport Management, 109, 102401.
• Şen, G., & Bütün, E. (2021). Covid-19’un Pandemi Salgınının Havacılık Sektörüne Etkisi: Gig Ekonomisi Alternatifi. Journal of Aviation Research, 3(1), 106-127.
• Tanrıverdi, G., Ecer, F., & Durak, M. Ş. (2022). Exploring factors affecting airport selection during the COVID-19 pandemic from air cargo carriers’ perspective through the triangular fuzzy Dombi-Bonferroni BWM methodology. Journal of Air Transport Management, 105, 102302.
• Topal, A. (2021). Çok kriterli karar verme analizi ile elektrik üretim şirketlerinin finansal performans analizi: Entropi tabanlı Cocoso yöntemi. Business & Management Studies: An International Journal, 9(2), 532-546.
• Wang, T. C., & Lee, H. D. (2009). Developing a fuzzy TOPSIS approach based on subjective weights and objective weights. Expert Systems with Applications, 36(5), 8980-8985.
• Wu, J., Sun, J., Liang, L., & Zha, Y. (2011). Determination of weights for ultimate cross efficiency using Shannon entropy. Expert Systems with Applications, 38(5), 5162-5165.
• Wu, X., Wang, K., Fu, X., Dong, K., Sun, X., & Oum, T. H. (2025). How does COVID-19 pandemic affect airline’s route choice and market contact?− Full-service carriers vs. low-cost carriers in China. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 191, 104291.
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Antucheviciene, J., Zakarevicius, A. (2012), Optimization of weighted aggregated sum product assessment. Elektronika ir Elektrotechnika, 122(6), 3-6.
• Zhang, L., Gong, J., & Yang, Y. (2025). How has the COVID-19 pandemic reshaped the aviation network? A comparative pre-and during-pandemic analysis. Transport Policy, 160, 228-244.
• Zolfani, S. H., Aghdaie, M. H., Derakhti, A., Zavadskas, E. K., & Varzandeh, M. H. M. (2013). Decision making on business issues with foresight perspective; an application of new hybrid MCDM model in shopping mall locating. Expert Systems with Applications, 40(17), 7111-7121.