Importance of Kutadgu Bilig in Terms of Turkish Fiscal History

Yıl 2020, Sayı: 63, 93 - 108, 10.12.2020

Recep Temel

https://doi.org/10.26650/mcd2020-808839

Öz

Yusuf Has Hâcip’s work named Kutadgu Bilig is an important source of Turkish history. It has garnered attention from many scientists from different disciplines due to the rich information it contains. However, economics and finance scientists do not show the same interest in Kutadgu Bilig. This indifference has caused a serious lack of knowledge in how Turks understand and apply financial structure and relations in state and social life. Therefore, this study aims to determine the information about the financial structure of the state, its officials, and how the relations should be/should not be in Kutadgu Bilig. Screening-classification-analysis-criticism-composition method, which is widely used in historical studies, was chosen. The main conclusions reached by this method are: the emphasis on justice is in the foreground of the work. The army is very important for the survival of the state. However, a strong army owes its existence financially to a powerful treasury. For a powerful treasure there must be rich citizens. The condition for people to be rich is also through right and fair laws. However, financial managers must be moral and knowledgeable. These results show that the information in Kutadgu Bilig is still relevant, despite being about 1000 years old. Simultaneously, these results document that Kutadgu Bilig is a very important work of Turkish financial history.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Has Hâcip, Kutadgu Bilig, finance, Turkish Finance History, history

Kutadgu Bilig’in Türk Maliye Tarihi Açısından Önemi

Öz

Yusuf Has Hâcip’in Kutadgu Bilig isimli eseri Türk tarihinin en önemli kaynaklarından birisidir. İçerdiği zengin bilgiler bakımından farklı disiplinlerden birçok bilim insanının dikkatini çekmiştir. Ne var ki ekonomi ve maliye bilim insanlarının Kutadgu Bilig’e aynı ilgiyi gösterdikleri söylenemez. Bu ilgisizlik literatürde Türklerin devlet ve toplum hayatında malî yapı ve ilişkileri nasıl anladıkları ve uyguladıkları konusunda ciddi bilgi yetersizliklerine sebep olmuştur. Bu yüzden bu çalışmada Kutadgu Bilig’de yer alan özellikle devletin malî yapısının, görevlilerinin, ilişkilerinin nasıl olması/olmaması gerektiğine dair bilgilerin tespiti amaçlanmıştır. Yöntem olarak ise tarih araştırmalarında yaygın olarak kullanılan tarama-tasnif- tahlil-tenkit-terkip yöntemi seçilmiştir. Bu yöntemle varılan belli başlı sonuçlar şunlardır: Eserde adalet vurgusu ön plandadır. Devletin bekası için ordu çok önemlidir. Ancak kuvvetli bir ordu varlığını malî olarak güçlü bir hazineye borçludur. Güçlü bir hazine için ise zengin bir halk olmalıdır. Halkın zengin olabilmesinin şartı da doğru ve adil kanunlardır. Bununla birlikte malî yöneticiler hem ahlâklı hem de bilgili olmalıdırlar. Elde edilen bu sonuçlar, aradan yaklaşık 1000 yıllık bir zaman geçmesine rağmen Kutadgu Bilig’de yer alan bilgilerin halen daha işlevsel olduğunu ortaya koymaktadır. Aynı zamanda bu sonuçlar Kutadgu Bilig’in Türk maliye tarihi açısından oldukça önemli bir eser olduğunu da belgelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Has Hâcip,, Kutadgu Bilig, Maliye, Türk Maliye Tarihi, Tarih

Kaynakça

• Arsal S. M. (1947). Kutadgu bilig, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(2), 657-683.
• Başer, S. (2017). Kutadgu Bilig’de kut ve töre (8.bs). İstanbul: Post Yayınları.
• Can, A.V. , Karabınar, S. & Küçüker M. (Ocak 2012). Kutadgu bilig’de muhasebe, ticari hayat ve etik ile ilgili beyitler ve güncel yorumu, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Vakfı Dergisi. 68-100.
• Çağan, N. , Kumrulu, A. ve Öncel, M. (2008). Vergi hukuku (15.bs), Ankara: Turhan Kitabevi.Dilaçar, A. (1995). Kutagdu Bilig incelemesi Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eker, S. (2006). Yusuf Has Hâcip: Kutadgu Bilig (1069), Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt 1 içinde (s.193-199). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ergene, O. (2017). Kutagdu bilig’de özel adlar, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. (58), 245-288.Hacip Y.H. (1998). Kutadgu Bilig (7.bs) (R. R. Arat, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Hacip, Y.H. (1999). Kutadgu Bilig I (4.bs). (R. R. Arat, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İnalcık, H. (2016). Kutadgu Bilig araştırmaları tarihi içerisinde (G. Jamal, S. M. Kafkasyalı), Ankara, Karınca Yayınları.
• Jamal G., Kafkasyalı S. M. (2016). Kutadgu Bilig araştırmaları tarihi, Ankara, Karınca Yayınları.
• Kalafat, Ş. (Ekim 2018). Kutadgu bilig’de geçen bazı hesap terimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(59), 138-152.
• Kara, M. (1990). Bir başka açıdan kutadgu bilig, Ankara: Birleşik Kitabevi.
• Kaya, U. (2017). Kutadgu bilig ve yusuf has hacib’in eğitimle ilgili görüşleri, Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,1(1) 1-26
• Kaymaz, Z. (2016). Kutadgu bilig araştırmaları üzerine bazı düşünceler, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, (7), 105-109.
• Küçüker, M. (2011). Kutadgu bilig’de geçen muhasebe terimlerinin günümüz muhasebe terminolojisi açısından analizi, (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Kuzucular. Ş. (2018, Ekim 6). Maçin ve Maçin Halkı ve Edebiyatta Maçin. Erişim adresi: https://edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyat-terimleri-mazmunlar/macin-ve-macin-halki-ile-edebiyatta-macin/61067
• Oktayer, N. (2019). Kamu maliyesi, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Erişim Adresi:http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/kok/kamumaliyesiau237.pdf
• Önler, Z. (2004). Kutadgu bilig üzerine notlar, Türk Dilleri Araştırmaları Dergisi, (14), 79-94
• Öztürk, M.V. (2014). Vergilerin kanuniliği ilkesinin tarihî gelişimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (Özel Sayı), 4815- 4841.
• Pehlivan, O. (2019). Kamu maliyesi. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Şeker, M.F. (2016). Türk düşünce tarihi açısından kutadgu bilig (2.bs). İstanbul: Dergâh Yayınları