KÜRESELLEŞME İLE ENTEGRE OLAN EKONOMİLERİN GÜÇ SAVAŞLARI

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 171 - 204, 26.12.2024

Murat Madan , Dilek Temiz , Mahir Nakip , Aytaç Gökmen

Öz

2019 yılında yaşanan ve etkisi iki yıl süren Covid-19 pandemisi nedeniyle ülkeler kendilerini koruma moduna geçmiş, üretim ve tedarik kanallarında yaşanan sorunlar nedeniyle özellikle sağlık ve gıda ihtiyaç maddelerinin tüketiciye ulaştırılmasında bencil davranışlar sergilenmiştir. 2022 yılı başında Rusya’nın Ukrayna’ya saldırarak topraklarının bir kısmını işgal etmesi, AB üyesi veya adayı ülkeleri tehdit etmesi, ABD ve Avrupa ülkeleri tarafından Ukrayna’nın desteklenmesi, Rusya’ya ağır yaptırımların uygulanması, Rusya’nın karşı hamle olarak AB’ye olan enerji ve diğer kritik ürünlerin arzını kısıtlaması, dünya ekonomisini derinden etkilemiştir. Pandemi döneminde ve Rusya-Ukrayna savaşında yaşanan çip krizi, tedarik kanallarındaki yavaşlama ve enerji güvenliğinde yaşanan sorunlar nedeniyle başta gıda olmak üzere emtia ve enerji fiyatlarını hızla yükseltmiş ve küresel olarak rekor düzeylerde enflasyon artışına neden olmuştur. Küresel güçlerin kendi çıkarları doğrultusunda özellikle 2010’lu yıllardan itibaren izlemiş oldukları bu politikalar, küreselleşmenin etkisi ile birleşen ekonomiler için riskin büyüklüğünü göstermiştir. Bu çalışma kapsamında, küreselleşme süreci ve küresel güçlerin izledikleri politikalar ele alınmıştır. Çalışma sonucunda, küreselleşme sürecinde ekonomilerin birbirlerine bağlanmasının her ülkeye aynı oranda kazanç sağlamadığı, küreselleşme sürecinin küresel güçlerin çıkarları doğrultusunda ilerlemesi halinde sorun yaşanmadığı ancak küresel güçlerin daha az kazandığı veya farklı küresel güçlerin hızla yükselmesi halinde çatışmaların başladığı, bağımlılıkların ve özellikle enerji bağımlılığının güç savaşlarında bir enstrüman olarak kullanıldığı ve küresel güce dönüşebilecek potansiyeldeki ülkelerin belirli bir ölçeğe geldiklerinde diğer güçler tarafından engelleme adımları ile karşılaşma ihtimallerinin geçmiş örneklere bakıldığında çok yüksek olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Güç Savaşları, Çin, Rusya, ABD

Power Wars of Economies Integrated with Globalization

Öz

Due to the Covid-19 pandemic that occurred in 2019 and lasted for two years, countries have entered self-protection mode, and due to problems experienced in production and supply channels, selfish behaviors have been exhibited, especially in the delivery of health and food necessities to consumers. Russia’s attack on Ukraine and occupation of part of its territory at the beginning of 2022, its threat to EU member or candidate countries, the support of Ukraine by the US and European countries, the imposition of heavy sanctions on Russia, and Russia’s counter-move by restricting the supply of energy and other critical products to the EU have deeply affected the world economy. The chip crisis experienced during the pandemic period and the Russia-Ukraine war, the slowdown in supply channels and problems in energy security have rapidly increased the prices of commodities, especially food, and energy, and caused record inflation rates globally. These policies, which global powers have pursued in line with their own interests, especially since the 2010s, have shown the magnitude of the risk for economies that have merged with the impact of globalization. The globalization process and the policies pursued by global powers are discussed within the scope of this study. As a result of the study, it has been seen that the interconnection of economies in the globalization process does not provide the same amount of gain for every country, that there is no problem if the globalization process progresses in line with the interests of global powers, but that conflicts begin if global powers gain less or different global powers rise rapidly, that dependencies and especially energy dependency are used as an instrument in power struggles, and that when countries with the potential to become global powers reach a certain scale, the possibility of encountering obstruction steps by other powers is very high when looking at past examples.

Anahtar Kelimeler

Globalization, Power Wars, China, USA, Russia

Kaynakça

• Akın, F. (2017). İki̇nci̇ Dünya Savaşı Sonrası Yeni̇ Dünya Düzeni̇ ve Türkiye. İş ve Hayat, 3(5), 119-135. https://doi.org/10.9761/jasss_629.
• Alperen, Ü. (2018). Bir Kuşak Bir Yol” Girişimi ve Çin’in Orta Asya Politikası. Bilge Strateji, 10 (19), 19-38.
• Alptekin, G. (2022). Rusya’nın Yakın Çevresini Koruma Politikası ve Soğuk Savaş İzlenimleri (2008 Rusya-Gürcistan Savaşı ve 2014 Ukrayna Krizi). R&S- Research Studies Anatolia Journal, 5 (1), 164–204. https://doi.org/10.33723/rs.1034978.
• Anadolu Ajansı. (2022). “Avro Bölgesi’nde Enflasyon Rekor Tazelerken 3 Ülkede Yüzde 22’nin Üzerine Çıktı”, Erişim: 01.10.2022. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/avro- bolgesinde-enflasyon-rekor-tazelerken-3-ulkede-yuzde-22nin-uzerine-cikti /2699839.
• Arvas, E. A. (2021). Küreselleşme ve ABD Hegemonyası [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Karabük Üniversitesi Uluslararası Politik Ekonomi Ana Bilim Dalı, Karabük.
• Aslan, S. (2021). Covid-19 Salgınının Küreselleşmeye ve Ulus Devletlere Etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (80), 1735–1752. https://doi.org/10.17755/esosder.888220.
• Baygül, S. (2020). Küreselleşme ve Teknoloji Üzerine Bir Değerlendirme. International Journal of Humanities and Education, 6 (13), 395–411. https://doi.org/10.47577/tssj.v60i1.11477.
• BBC NEWS. (2022), “Mcdonald’s Restoranları Rusya’da Yeni İsmiyle Yeniden Açıldı”, Erişim: 13 Haziran 2022. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61779461.
• Budak F. ve Korkmaz, S. (2020). COVID-19 Pandemi Sürecine Yönelik Genel Bir Değerlendirme: Türkiye Örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, 1 (1), 62– 79. https://doi.org/10.35375/sayod.738657.
• Cengiz, V. ve Karacan, R. (2015). Gelişmekte Olan Ülkelere Yönelik 2022 Sermaye Hareketleri ve Ekonomik Sonuçları. International Journal of Economic ve Administrative Studies, 8 (15), 327–344. https://doi.org/10.18092/ijeas.81461.
• FAO. (2022). “The İmportance Of Ukraine And The Russian Federation For Global Agricultural Markets And The Risks Associated With The Current Conflict”. Erişim: 25 Mart 2022. https://www.fao.org/3/cb9236en/cb9236en.pdf.
• FLIGHTRADAR24. (2022). “Ücretsiz Canlı Uçak Takip”. Erişim: 08 Aralık 2022. https://flightradars24.info/tr/.
• Güler, A. (2018). Suriye ve Ukrayna Krizleri Çerçevesinde ABD Rusya İlişkileri. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 296-312. https://doi.org/10.33905/bseusbed.471177.
• Gültekin, H. ve Taştan, B. (2022). Covid-19 ve Enflasyonun Sanayi Üretim Endeksi Üzerindeki Etkisi. Journal of Economics and Administrative Sciences, 23 (3), 790–799. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1237499.
• Gümüş, İ. (2018). Tarihsel Perspektifte Refah Devleti: Doğuş, Yükseliş ve Yeniden Yapılanma Süreci. Journal of Political Administrative and Local Studies, 1 (1), 33–66. https://doi.org/10.54427/ijisef.962973.
• Günsoy, B.; Senyel, A.; Çabuk, S. N.; Dabanlı, A. ve Özden, M. (2021). Covid-19 Pandemisinin Avro Bölgesinde Büyüme, İşsizlik, Enflasyon ve Endüstriyel Üretim Üzerine Etkileri. Business and Economics Research Journal, 12 (4), 767–786. https://doi.org/10.20409/berj.2021.351.
• İncekara, A. ve Savrul, M. (2011). Küreselleşme, Büyüme ve Ekonomik Entegrasyonlar: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 61 (2), 3–22.
• Kahraman, M. E. (2022). Blok Zincir, Deepfake, Avatar, Kripto Para, Değiştirilemez Belirteç (NFT) ve Sanal Evren (Metaverse) ile Yaygınlaşan Sanal Yaşam. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (1), 149–162. https://doi.org/10.5281/zenodo.10429475.
• Karakoç, S. (2009). Yeni İletişim Teknolojileri Siyasal Katılım, Demokrasi, Yönetim ve Ekonomi, 16 (2), 121-131. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1030081.
• Kaya, M. (2019). ABD-Çin Ticaret Savaşları ve Türkiye. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 18-30. https://doi.org/10.46236/jovosst.598111.
• Kemaloğlu, İ. (2016). 21. Yüzyılın Başında Rusya Federasyonu. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 1–14. DOI: 10.16985/MTAD.2016227938
• Kılıç, M. (2021). Küreselleşme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama İlişkisi: Türkiye için bir uygulama [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Koçakoğlu. M. A. ve Özaydın, A. (2020). Yeni Korumacılık: Ticaret Savaşı Mı? Küresel Liderlik Savaşı Mı? Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (74), 630–646. https://doi.org/10.17755/esosder.565810.
• Korla, F. (2022). Ukrayna Krizi Sonrasında Avrupa’da Enerji Sorunsalı: Alternatif Enerji Arz Kaynakları ve Türkiye. Journal of Economics and Political Sciences, 2 (1), 1–19. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1233370.
• Manga, M. ve Cengiz, O. (2020). BRICS-T Ülkelerinde Küreselleşme ve Beşeri Sermaye İlişkisine Yönelik Ampirik Bulgular. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18 (2), 92–109. https://doi.org/10.11611/yead.730909.
• MFA (T.C. Dışişleri Bakanlığı). (2022). “Rusya Federasyonu’nun Ekonomisi”. Erişim: 15 Aralık 2022. https://www.mfa.gov.tr/rusya-ekonomisi.tr.mfa.
• Mırcıoğlu, D. (2021). Avrupa Birliği̇ Enerji̇ Politikalarının Uygulanmasında Rusya Faktörü. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 96-122. https://doi.org/10.26650/B/SS10.2023.016.24.
• Namazov, R. (2020). Rusya Federasyonu’nun Enerji Politikasının Uluslararası Politik Ekonomi Açısından Değerlendirilmesi: Putin Dönemi [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Oluç, İ. ve Güzel, İ. (2021). Küreselleşme ve Enerji Tüketimi İlişkisi: Türkiye Örneklemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 59, 177–196. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.852646.
• Oral, C. ve Kırkıp, E. (2019). Ulaştırma Sektörünün Önemi Üzerine Kavramsal Bir Yaklaşım. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 58–6.
• Öncel, P. (2020). İnternetin Ekonomi Politiği: Avrupa Birliği ve Türkiye Üzerine Bir İnceleme [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özlük, D. (2018). GATT ve Dünya Ticaret Örgütü’nün Uluslararası Politik Ekonomideki Rolü. Turkish Studies, 13 (7), 1308–2140. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13064.
• Öztürk, S. ve Gövdere, B. (2010). Küresel Finansal Kriz ve Türkiye Ekonomisine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 377–397.
• Sağlıcan, E.; Almustafa, İ.; Çiçek, İ. ve Afacan, E. (2022). Küresel Çip Krizinin Üzerine Detaylı bir Analiz: Nedenler, Sonuçlar ve Ortaya Çıkan Fırsatlar. 24-26 Kasım 2022 ELECO Elektrik Elektronik ve Biyomedikal Mühendisliği Konferansı, Bursa.
• Samedov, N. (2022). Rusya-Ukrayna İlişkileri:1991-2021. [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, R. (2019). Sanayi Devrimi Osmanlı İmparatorluğu’nda Neden Başlamadı. Business Economics and Management Research Journal, 2 (1), 1–16.
• TRADE MAP. (2022). “TOTAL All Products”. Erişim: 11 Kasım .2022. https://www.trademap.org/Product_SelCountry_TS .aspx?nvpm=1%7C792%.
• TÜİK. (2022). “Elektrik ve Doğal Gaz Fiyatları”, Erişim: 30 Eylül 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Elektrik-ve-Dogal-Gaz-Fiyatlari-I.-Donem:- Ocak-Haziran-2022-45567.
• Ülger, İ. K. (2022). Rusya’nın Ukrayna Saldırısı ve AB İçerisinde Yeniden Yapılanma Arayışları. Bilge Strateji, 13 (23), 9-17. https://doi.org/10.6084/m9.figshare.20079080.v1.
• Varlık, B. (2013). Savaşı Tanımlamak: Terminolojik Bir Yaklaşım. Avrasya Terim Dergisi, 1 (2), 114–129. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.992.
• Vural, A. (2017). Yumuşak Güç Stratejisi Çerçevesinde Çin’in Afrika Politikası. Avrasya Etüdler, 51 (1), 123–152. https://dergipark.org.tr/tr/pub/avrasya/issue/35351/392496.
• WITS. (2022). “Top Exporters and Importers by Country 2020”. Erişim: 27 Kasım 2022. https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/WLD/Year/2020/TradeFlow/ EXPIMP/Partner/by-country.
• WORLDBANK (WB). (2022). “GDP Data”. Erişim: 16 Aralık 2022. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?end=2021&start=1990& view=chart.
• WB. (2022). “Total Reserves”. Erişim: 07 Aralık 2022. https://data.worldbank.org/indicator/ FI.RES.TOTL.CD?end=2021&locations=RU-TR&start.
• Yakut, H. (2010). Küreselleşme ve Küreselleşmenin Dünya Ticareti Üzerindeki Etkisi. [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Yirmibeşoğlu, G. ve Dinçer, F. C. Y. (2018). Uluslararası Ticaret Bağlamında Klasik Realizm, Neo-Realizm ve Neo-Liberalizm. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 3, 114-127. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aksos/issue/39699/461744#article_cite.