The Importance of Socio-Demographic Indicators in Regional Disparities in Turkey, 1990-1994

Yıl 2002, Cilt: 1 Sayı: 2, 263 - 275, 16.08.2002

Sibel Süer Nihan Şahin

Öz

The aim of this study is to test the relative importance of the socio-demographic versus economic variables in discriminating the inter-regional differences in Turkey in 1990-94.

Our findings show that the "socio-demographic" variables are much more significant than the "economic" variables. Among the socio-demographic variables, especially those variables related with female education, fertility and household size are the most effective variables rather than the economic variables, in the explanation of the differences between the regions in Turkey.

In this study, univariate analyses as well as the discriminant and factor analyses are applied in total of five different methods. The tests are carried out for the three and two regions. Our data sources are the various publications of State Institute of Statistics (SIS) and State Planning Organization (SPO). The regional data are the unweighted arithmetic mean of the respective provinces.

Anahtar Kelimeler

Regional Disparity, Socio-Demographic Variables, Economic Variables, Discriminant Anlysis, Factor Analysis

Türkiye’de Bölgesel Farklılaşmada Sosyo-Demografik Değişkenlerin Önemi, 1990-1994

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de bölgeler arası farklılaşmada ekonomik ve sosyo-demografik değişkenlerin göreceli olarak önemini irdelemektir. Bölgesel gelişme ve bölgeler arası farklılaşma çalışmalarında halen, genel olarak, ekonomik değişkenlerin insani ve toplumsal gelişmişliği gösteren sosyal değişkenlerden daha etkili olduğu düşüncesi vardır. Bundan dolayı, devlet, geliştirdiği politikalarda, yaptığı yatırım ve parasal harcamalarda ekonomik faktörlere sosyo-demografik faktörlerden daha çok önem vermektedir.

Bulgularımız ise bize “sosyo-demografik” değişkenlerin “ekonomik” değişkenlerden çok daha fazla etkili olduğunu göstermektedir. Bölgeler arası farklılaşmada, sosyo-demografik değişkenler içinde, özellikle, kadınlarla ilgili eğitim değişkenlerinin ve doğurganlık oranı değişkeninin daha önemli olduğu görülmüştür.

Çalışmada, tek değişken analizlerin yanısıra diskriminant analizi ve faktör analizi teknikleri beş ayrı metot kullanılarak üç ve iki bölge için tekrarlanmıştır. Analizlerde kullanılan değişkenler, 1990-94 yıllarına ait olup, Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)’ndan; bölgelere ait veriler ise, illerin verilerinin aritmetik ortalamaları alınarak elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bölgelerarası Farklılaşma, Sosyo-Demografik Değişkenler, Ekonomik Değişkenler, Diskriminant Analizi, Faktör Analizi

Kaynakça

• BARRO, R. J. (1991), Economic Growth in a Cross-Section of Countries, Quarterly Journal of Economics, 106: 407-43, Rodriguez-Pose, A. (1998), The Dynamics of Regional Growth in Europe: Social and Political Factors içinde, Oxford: Clarendon Press.
• ÇALIŞKAN, G., ÖZELÇİ, T., VAROL, C. (1997), Türkiye’de Kentleşme Sürecinin Bölgesel Farklılaşması Analizi, Planlama, TMMOB Şehir Plancıları Odası, 15:22-32, Ankara.
• DELLAPORTAS, G. (1983), Classification of Nations as Developed and Less Developed: An Arrangement by Discriminant Analysis of Socioeconomic Data, American Journal of Economics and Sociology, 12/2: 153-166.
• DİE, Veri Sözlüğü (Tanımlar), Erişim: [http://die.gov.tr/TURKISH/SOZLUK/data.html], Erişim Tarihi: 06.07.2001.
• DİE, Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1997-1998, Erişim: [http://die.gov.tr/TURKISH/ISTATIS/Esg2/f.htm ], Erişim Tarihi: 06.07.2001.
• DPT (1998), İllerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, 1996, DPT: Ankara.
• GARSON, D., NC State University, PA765, Quantitative Research in Public Administration, Erişim: [ http://www2.chass.ncsu.edu/garson/pa765/discrim.htm ], Erişim Tarihi: 10.08.2001.
• GEDİK, A., CP524 Ders Notları, ODTÜ, 2001.
• GER, G. (1991), Utility of Social Indicators and Implications for Turkey, Journal of Economics and Administrative Studdies, 5/1: 1-24.
• HIRSCH, F. (1977), Social Limits to Growth, London: Routhledge & Kegan Paul, Rodriguez-Pose, A. (1998), The Dynamic of Regional Growth in Europe: Social and Political Factors içinde, Oxford: Clarendon Press.
• KLECKA, W.R. et. al. (1975), SPSS Primer, NY: Mc Graw Hill Comp.
• KUZNETS, S. (1966), Modern Economic Growth: Rate, Structure, and Spread, New Haven, Conn,:Yale University Press, Rodriguez-Pose, A. (1998), The Dynamics of Regional Growth in Europe: Social and Political Factors içinde, Oxford: Clarendon Press.
• RODRIGUEZ-POSE, A. (1998), The Dynamics of Regional Growth in Europe: Social and Political Factors, Oxford: Clarendon Press.
• ROMER, P.M. (1989), Human Capital and Growth: Theory and Evidence, Working Paper 3173. Cambridge, Mass.: National Bureau of Economic Research, Rodriguez-Pose. A. (1998), The Dynamics of Regional Growth in Europe: Social and Political Factors içinde, Oxford: Clarendon Press.
• MRYDAL, G. (1957), Economic Theory and Underdeveloped Regions, London: Duckworth”, Rodriquez-Pose, A. (1998), The Dynamics of Regional Growth in Europe: Social and Political Factors içinde, Oxford: Clarendon Press.
• NORUSIS, M.J. (1994), SPSS Professional Statistics 6.1
• SINGER, H.W. (1964), International Aid for Economic Development: Problems and Tendencies, International Development Review, 6: 16-21, Rodriguez-Pose, A. (1998), The Dynamics of Regional Growth in Europe: Social and Political Factors içinde, Oxford: Clarendon Press.
• SHAOGUANG, W., ANGONG, H. (1999), Political Economy of Uneven Development: The Case of China, NY: M.E.Starpe, Inc.
• YOUNG, A. (1991), Learning by Doing and the Dynamic Effects of International Trade, Quarterly Journal of Economics, 106/2: 369-406, Rodriguez-Pose, A. (1998), The Dynamics of Regional Growth in Europe: Social and Political Factors içinde, Oxford: Clarendon Press.
• YOUNG, A. (1993), Invention and Bounded Learning by Doing, Journal of Political Economy, 101/3: 443-72, Rodriguez-Pose, A. (1998), The Dynamics gf Regional Growth in Europe: Social and Political Factors içinde, Oxford: Clarendon Press.