Eğitim Fakültesi Öğretmen Adaylarının Umutsuzluk Düzeyleri, İş Doyumları Ve Özyeterlik Algıları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 1, 53 - 72, 01.06.2014

Ersin Şahin Abdullah Açar

Öz

Bu araştırmanın amacı Eğitim fakültesinin farklı bölümlerinde okuyan öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeyleri, iş doyumları ve özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve bazı değişkenlere göre karşılaştırılmasıdır. Araştırmaya, 2010-2011 eğitim öğretim döneminde Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin faklı bölümlerinde okuyan 300 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplama amacıyla Beck Umutsuzluk Ölçeği (Beck ve ark. 1974), Mesleki Doyum Ölçeği (Kuzgun ve ark. 1999) ve Öğretmen Özyeterlik Ölçeği (Tschannen-Moran ve Hoy, 2001) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının umutsuzluk düzey, iş doyum düzey ve özyeterlik algısı puanları arasında cinsiyete, sınıf düzeylerine ve ailenin aylık gelir düzeylerine göre istatistiksel yönden anlamlı bir fark belirlenmezken (p>0.05) akademik başarı düzeylerine ve okunmakta olan bölüme göre anlamlı farklılıklar belirlenmiştir (p<0.01). Ayrıca öğretmen adaylarının, özyeterlik algısı ile iş doyum düzeyleri ve umutsuzluk düzey puanları ile özyeterlik algısı arasında orta düzeyde olumlu yönde istatistiksel açıdan anlamlı (p< .05) bir ilişki olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Eğitim Bilimleri, Öğretmen Yetiştirme, Öğretmen Özyeterliği

Determining the Relationship among Levels of Hopelessness, Levels of Job Satisfaction and Perceptions of Self-Efficacy of Teacher Candidates

Öz

The aim of this study is to determine the relationship between levels of hopelessness, job satisfaction and perception of self-efficacy and to compare these in terms of some variables. Subjects of the study were student teachers who were studying in various departments of the Education Faculty of Uludağ University, during the 2010-2011 academic year. For data collection, Beck Hopelessness Scale developed by Beck et al. (1974), Job Satisfaction Scale developed by Kuzgun et al. (1999) and Teacher’s Sense of Efficacy Scale developed by Tschannen-Moran & Hoy (2001) were used. According to the results, teacher candidates’ levels of hopelessness, levels of job satisfaction and self-efficacy scores did not vary significantly (p>0.01) according to gender, level of monthly income or grade level but they varied significantly (p<0.01) according to academic achievement level and department. Also, teacher candidates’ self-efficacy scores have moderate level correlation with levels of both hopelessness and job satisfaction (p>0.01)

Anahtar Kelimeler

Educational Sciences, Teacher Education, Teacher’s Self-Efficacy

Kaynakça

• Abela, J. R. Z. &Seligman, M. E. P. (2000). The hopelessness theory of depression: A test of the diathesis-stress component in the inter-personal and achievement domains. Cognitive Therapy and Research, 24 (4), 361-378.
• Abramson, L. Y.,Metalsky, G. I., &Alloy, L. B. (1989). Hopelessness depression: A theory-based subtype of depression. Psychologicalreview, 96(2), 358.
• Adıgüzel, Z., Ünsal, Y.& Karadağ, M. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin de- mografik özelliklerinin belirlenmesi: İstanbul örneği. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(3), 29-37.
• Akçöltekin, A. & Doğan, S. (2012). Sınıf öğretmenlerinin umutsuzluk düzeylerininfarklı değişkenler açısından incelenmesi: Ardahan ili örneği.The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science, 5(7), 49-59.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. & Kahraman, A. (2005) Teknik öğretmenlerde yaşam doy- umu iş doyumu ve iş tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 115–129.
• Aydın, Ç., Y., Çakıroğlu, J., & Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of teachers’ sense of efficacy scale. Eğitim ve Bilim (Education and Science), 30(137), 74-81.
• Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual review of psychology, 52(1), 1-26.
• Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel davranış. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.INGILIZCE METINDE YOK
• Beck, A. T.,Weissman, A., Lester, D., &Trexler, L. (1974). The measurement of pes- simism: The hopelessness scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861.
• Beck, A.T.,Kovacs, M.&Weissman, A. (1975). Hopelessness and suicidal behaviour. JAMA, 234 (11), 1146-1149.
• Boz Y. &Uzuntiryaki, E. (2006). Fen öğretmen adaylarının özyeterlik inançlarının öğretme stillerine etkisi üzerine bir çalışma. Çalışma VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulmuştur. 6-8 Eylül. Ankara: Gazi Üniversi- tesi: 12-16.
• Caprara, G. V.,Barbaranelli, C., Steca, P., &Malone, P. S. (2006). Teachers’ self-effica- cy beliefs as determinants of job satisfaction and students’ academic achievement: A study at the school level. Journal of school psychology, 44(6), 473-490.
• Cemaloğlu N&Şahin D. E. (2007). Öğretmenlerin iş tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi.Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Cerit, Y. (2009) Öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile işbirliği yapma düzeyleri arasındaki ilişki. Uludağ Üniversitesi Dergisi, 22(2), 637-657.
• Ceyhan, A. A. (2004). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programına devam eden öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 91-101.
• Coleman, B. K. (2004). An examination of teachers’ self-efficacy in using comput- er technology for instruction. Ph.D. University Of South Carolina. Pro Quest Dissertations&Theses. AAT 3142806. s. 1-152.
• Çelikel, F. Ç. &Erkorkmaz, Ü. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler. Nöropsikiyatri Arşivi, 45, 122-9.
• Çokluk, Ö. (2000). Örgütlerde tükenmişlik Yönetimde çağdaş yaklaşımlar. C. Elma ve K. Demir (Ed). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Durak, A. (1994). Beck umutsuzluk ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31), 1-11.
• Dursun, S. & Aytaç, S. (2012) Üniversite öğrencilerinin işgücü piyasasına yönelik beklentileri ve iş deneyimleri ile umutsuzluk ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi,10(1).
• Erdoğan, İ. (1996). İşletme yönetiminde örgütsel davranış, İstanbul: İşletme Fakültesi, Yayın No: 266.
• Ersoy, E.,Küçükkaragöz, H., Deniş, H.&Karataş, E. (2010). Öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeylerinin bazı değişkenlere göre belirlenmesi, E-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 5(4), 1534-1542.
• Gençay, S. &Gençay, Ö. A. (2011). A comparison of the life satisfaction and hopeless- ness levels of teacher candidates in Turkey. Educational Research and Reviews, 6(2), 182-186.
• Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91–109.
• Izgar, H. (2000). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri (burnout) nedenleri ve bazı etken faktörlere göre incelenmesi. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kathleen,K. E. (2005). Professional development for teacher learning: ınteraction of self-efficacy and change culture as applied to teacher learning in a Profes- sional developmental model.Ed.D. Northern Illinois University. Pro Quest Dissertations&Theses. AAT 3185439. s: 1-286.
• Keijing, L., D. 2004. A comparison of American and Chinese teacher education candi- dates: Reasons for becoming teachers and teaching self-efficacy beliefs. Indiana University of Pennsylvania. Pro Quest Dissertations&Theses. AAT 3133931. s. 1-180.
• Keser, A., (2005). İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi: Otomotiv sektöründe bir uygulama, Çalışma ve Toplum, 4, 77-96.
• Kırımoğlu, H. (2010). Türkiye’deki Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu son sınıf öğrencilerinin istihdam sorunu açısından umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi,18(1), 37-46.
• Koç, H., Yazıcıoğlu, İ. &Hatipoğlu, H. (2009). öğretmenlerin iş doyum algıları ile per- formansları arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 13–22.
• Kuzgun, Y., Sevim, S. A., & Hamamcı, Z. (1999). Mesleki doyum ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(11), 14-18.
• Locke, E. (1983). Nature and causes of job satisfaction. In J. Durnette (Ed.), Handbook of ındustrial and organizational psychology, USA: Wiley&Sons.
• Motowidlo, S. J. (1996). Orientation toward the job and organization. In K. R. Murphy (Ed.), Individual differences and behaviour in organizations.(pp. 175-208). San Francisco: Jossey-Bass.
• Muhonen-Hernandez, V. (2005). California Teacher Evaluation and improved Teacher Practice. Ed. D.,University of Southern California. s: 1-171. Pro Quest Dissertations&Theses AAT 0542205742. ISBN: 0542205742.
• Oxendine, O.H. (2005). The sources that contribute to the self-efficacy beliefs of teach- ers during the early stages of implementing comprehensive changes in reading instruction. Ed.D.,The University Of North Carolina At Greensboro. Pro Quest Dissertations&Theses. AAT 3180085. s: 1-127.
• Roth, J. F. (2005). The role of teachers’ self-efficacy in increasing children’s physical activity. Ph.D. Louisiana State University And Agricultural & Mechanical Col- lege. Pro Quest Dissertations&Theses AAT 3167152. s: 1-193.
• Sarı, S. (2007). Sürekli kaygının yordayıcıları olarak belirsizliğe tahammülsüzlük, endişe ile ilgili inançlar ve kontrol odağının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yük- sek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Schunk, D. H. (2004). Learning Theories: An Educational Perspective. (4th Ed.). New Jersey: Upper Saddale River.
• Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., & Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: Geçer- lilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 139-142.
• Smith, M.,Jaffe-Gill, E. &Seggl, J. (2009). Stress symptoms, signs, & causes the ef- fects of stress overload and what you can do about it. Retrievedfromhttp://help- guideorg/mental/stresssigns.htm 13.10.2010.
• Spector, P.E.(1997). Job satisfaction: Application, assessment, cause, and conse- quences. California: SAGE Publications.
• Staw, B. M. (1984). Organizational behavior: A review and reformulation of the field’s outcome variables. Annual Review of Psychology, 35, 627-266.
• Sung-Mook, H. &Giannakopoulos, E. (1994). The relationship of satisfaction with life to personality characteristics. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 128(5), 547-555.
• Şahin, A. (2002). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin umutsuzluk düzeyleri üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Dergisi, 13, 143-157.
• Şahin, H. & Dursun, A. (2009). Okul öncesi öğretmenlerinin iş doyumları: Burdur örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 160-174.
• Şengül, S. & Güner, P. (2012). İlköğretim matematik öğretmenliği programına devam eden öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Çalışma X. Ul- usal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunulmuştur. Niğde: Niğde Üniversitesi, 27-30 Haziran.
• Taşdan, M. & Tiryaki, E. (2008). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması, Eğitim ve Bilim, 33(147), 54–70.
• Tschanen-Moran, M. & Hoy, A. F. (2001). Teacher efficacy: Capturing an exclusive construct, Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
• Üngüren, E.&Ehtiyar, R.(2009).TürkveAlmanöğrencilerinumutsuzlukdüzeylerinink arşılaştırılmasıveumutsuzlukdüzeylerinietkileyenfaktörlerinbelirlenmesi: Turiz meğitimialanöğrencilerüzerindebiraraştırma. Journal of Yasar University, 4(14), 2093-2127.
• Yılmaz,K.(2012).İlköğretimokuluöğretmenlerininişdoyumudüzeyleriileörgütselvatan daşlıkdavranışlarıarasındakiilişki. Anadolu Jounal of Educational Sciences In- ternational, 2(2), 1-14.