1937’de Giresun Halkevi Tarafından Raporlanan Bulancak-Ahmetli Köyü’nde Bulunan Boğa Başları ve Bölgedeki Olası Hitit Varlığı

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 94 - 119, 22.06.2019

Mevlüt Kaya

https://doi.org/10.38000/juhis.528084

Öz

1932’de kurulan Halkevleri tarih, kültür, folklor ve arkeoloji araştırmalarında önemli faaliyetler yürütmüştür. Halkevlerinin Giresun şubesi de bu alanlarda çeşitli faaliyetler göstermiştir. 1937’de bir yol yapımı sırasında Giresun’un Bulancak ilçesine bağlı Ahmetli köyünde, eski çağlara ait bazı heykeller bulunmuştur. Heykellerin yanı sıra aynı dönemin ürünü olduğu anlaşılan bazı eşya kalıntılarına rastlanmıştır. Heykeller kısmen zarar görmüş, eşya kalıntılarıyla birlikte parçalanmıştır. Parçalanan tarihi eserlerin bir kısmı yol inşaatına karışarak üzeri kapanmıştır. Bilinçsiz ve duyarsız bir biçimde yapılan yol çalışmaları neticesinde ortaya çıkan heykel ve eşya kalıntıları, ildeki bazı memurlar ve kaymakam eşliğinde incelenmiştir. Halkevleri Giresun şubesi yetkilileri ise bulunan tarihi eserlere dair bir rapor hazırlamıştır. Söz konusu dönemlerde Giresun’da henüz müze bulunmadığından, bir müddet Giresun’da bir ilkokulun deposunda tutulan heykel ya da heykellerin Trabzon Müzesi’ne nakledildiği, yakın dönemlerdeki bazı resmi yazışmalardan anlaşılmaktadır. Giresun merkezine 27, Bulancak’a 12 kilometre uzaklıkta olan Ahmetli köyü, buluntulardan anlaşıldığı üzere, Hititlerin kültürel etki çemberinde yaşamış bir topluluğa ev sahipliği yapmıştır. Giresun ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarihine kaynaklık eden bu tarihi eserlerin bulunduğu yer ve içerdiği sembollerin önemine binaen; Giresun yöresi ve Hititler ilişkisi bağlamında bu çalışma yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Giresun, Hititler, Boğa başları, Halkevleri

Bukranions And Probable Existence Od Hittite Found In Bulancak-Ahmetli Village And Reported By Giresun Community Center In 1937

Öz

The
Community Centers founded in 1932, were conducted important activities about
history, culture, folklore and archeology researches. Giresun desk of Community
Centers was active about these areas, too. Some sculptures were found belonging
to the old ages in the village of Ahmetli related to Bulancak county in
Giresun, during a road building. Some residuals of objects which come out
belonging to the same period found along with the sculptures. They were
partially wrecked and splintered with the residuals of objects. Some of
splintered historical artifacts are covered by messing the road construction.
The sculptures and residuals of objects are examined by some officers and the
district governor in the city which emerged as a result of the road buildings committed
involuntarily and callously. The officials of the desk of Giresun Community
Centers prepared a report about the founded historical artifacts. During these
periods there wasn’t a museum in Giresun yet. So for a while the statue or the
statues which were hold in primary school’s storage in Giresun, were
transferred to Trabzon Museum and this can be understood from the
correspondence in recent periods. This study was conducted in the context of
the relationship between Giresun region and the Hittites owing to the
importance of the symbols they contain and the location of these historical
monuments which were the source of Giresun and the Black Sea. The Ahmetli
Village where is 27. Km. far away from the city center and 12 km. far away from
Bulancak was home to this community who lived in the circle of cultural
influence of the Hittites. 

Anahtar Kelimeler

Giresun, Hittites, Bukranions, Community Centers

Kaynakça

• [1] Akgün Gazetesi, 01 Nisan 1937.
• [2] Akgün Gazetesi, 14 Nisan 1938.
• [3] Akgün Gazetesi, 22 İkinciteşrin 1936.
• [4] Akgün Gazetesi, 25 Şubat 1937.
• [5] Akgün Gazetesi, 27 İkincikanun 1938.
• [6] Akgün Gazetesi, 27 Temmuz 1939.
• [7] Akgün Gazetesi, 28 İkinciteşrin 1935.
• [8] Akgün Gazetesi, 30 Nisan 1936.
• [9] Akgün Gazetesi, 7 İkinciteşrin 1935.
• [10] Akgün Gazetesi, 7 Nisan 1938.
• [11] Akgün Gazetesi, 9 İlkteşrin 1935.
• [12] Akdağ, Özge (2018), “Hititlerin Tanrılarını Memnun Etme Yöntemleri ve Bunun Hitit Arkeolojisine Yansımaları”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, sayı 5/2. (23-36)
• [13] Akman, Eyüp (2012), “Türk Mitolojisinde ve Halk Şiirinde Sarı/Kızıl Öküz İnancı”, Türkiyat Mecmuası, sayı 22. (1-16)
• [14] Alp, Sedat (1947), “Hitit Kanunları Hakkında”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, sayı 5/5. (465-482)
• [15] Alp, Sedat (2001), Hitit Çağında Anadolu, TÜBİTAK Yayınları, Ankara.
• [16] Ateş, Mehmet (2002), Mitolojiler ve Semboller. Milenyum Yayınları, İstanbul.
• [17] Ay, Şeyma (2012), “Hitit Metinlerinde Geçen Gebelik Konusuna Kısa Bir Bakış”, Tarih Okulu, sayı 7. (41-61)
• [18] Bahar, Hasan; Turgut, Murat vd. (2018), “Hititlerde Yerleşim Yeri-Kutsal Dağ İlişkisi Üzerine Bir Mesafe Önerisi”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, sayı 39. (403-424).
• [19] Başak, Oktay (2008), “Taş Çağı’ndan Tunç Çağı’na Anadolu’da Maden Sanatın Gelişimi ve Kullanımı”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, sayı 21 (15-33)
• [20] Berkmen, Haluk (1956), “Boğa Güreşinin Kökeni”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, sayı 1. (53-55)
• [21] Bryce, Trevor (2003), Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum, (Çev. Müfit Günay), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• [22] Burney, Charles (2004), Historical Dictionary of the Hittites, The Scarecrow Press, Toronto.
• [23] Ceram, C. W. (2008), Tanrıların Vatanı Anadolu, (Çev. E. Mermi Erendor), Remzi Kitabevi, İstanbul.
• [24] Curtius, Rufus (1962), Historiarum Alexandri Magni Macedonis, (Ed. J.C. Rolfe), London.
• [25] Çal, Halit (1990), “Türkiye’de Cumhuriyet Devri Taşınmaz Eski Eser Tahribatı ve Sebepleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Dergisi, sayı 1-2/34. (353-378)
• [26] Çetin, Yusuf (2010), “Mustafa Kemal Atatürk Döneminde (1920-1938) Müze ve Eski Eserler Konusunda Yapılan Çalışmalar”, Sanat Dergisi, sayı 12. (117-121)
• [27] Darga, Muhibbe (1985), Hitit Mimarlığı I Yapı Sanatı (Arkeolojik ve Filolojik Veriler), İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
• [28] Darga, A. Muhibbe (1992), Hitit Sanatı, Akbank Kültür Yayınları, İstanbul.
• [29] Demirel, Serkan (2017), “A Contribution to Localization of Azzi-Hayaša Mentioned in Hittite Cuneiform Texts”, Archivum Anatolicum, sayı 11/1. (97-110)
• [30] Durak, Gökhan (2014), “Atatürk’ün Halkçılık Anlayışı ve Halkevleri”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı 8. (420-435)
• [31] Emir, Osman (2012), “Eskiçağ’da Doğu Karadeniz Bölgesi’nin Jeopolitik Önemi”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, sayı 13. (9-26)
• [32] Emre, Kutlu (2004), “Hitit Sanatı”, Arkeo Atlas Dergisi, sayı 3. (50-51)
• [33] Ergüven, A. Rıza (2000), Tanrıları Nasıl Yarattık?, Berfin Yayınları, İstanbul.
• [34] Eyüboğlu, İ. Zeki (1990), Tanrı Yaratan Toprak Anadolu, Der Yayınları, İstanbul.
• [35] Garstang, John ve O. R. Gurney (1959), The Geography of the Hittite Empire, British Institute at Ankara, Ankara.
• [36] Gavaz, Ö. Sir (2016), “MÖ. 2. Bin Yıl Bazı Gelenek ve Halk Motiflerinin Günümüze Yansıyan Örnekleri”, Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Araştırmaları Dergisi, sayı 19. (79-92)
• [37] Gavaz, Ö. Sir (2016b), “Hitit Dini İnançlarında Hesta İle İlgili Yeni Düşünceler”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 2. (837-859)
• [38] Genç, A. Perizan Tümen (2005), Hitit Seramikleri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• [39] Giresun Müze Müdürlüğü’nden alınan 07.02.2019 tarihli bilgi edinme e-postası.
• [40] Gülersoy, A. Ekber, Gülersoy, Özlem (2016), “Hitit Başkenti Şapinuva Perspektifinde Ortaköy(Çorum)’ün Doğal, Sosyo-Kültürel Miras Değerleri ve Turizm Potansiyeli”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 15/2. (485-530)
• [41] Güzel, Abdurrahim (1987), “İlk Heyet-i İlmiye Çalışmaları, Alınan Kararlar ve Dini Tedrisat”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 4. (337-356)
• [42] Işık, Adem (2001), Antik Kaynaklarda Karadeniz Bölgesi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• [43] İğdemir, Uluğ (1974), “Halkevleri ve Halkodaları”, Atatürk ve Halkevleri, Halkevleri Atatürk Enstitüsü Yardımcı Yayınları, Ankara.
• [44] Kamber, Ufuk (2006), “Peynirin Tarihçesi”, Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, sayı 77/2. (40-44)
• [45] Kaplan, Kadri (1973), “Halkın ve Gençliğin Ulusal ve Çağdaş Eğitimi ve Halkevleri”, Halkevleri Dergisi, sayı 79. (77-81)
• [46] Kaptan, Ergün (1977), “Espiye-Bulancak Yöresindeki Eski Maden Ocaklarına Ait Buluntular”, Maden Tetkik ve Arama Dergisi, sayı 91. (117-129)
• [47] Kaya, Mevlüt (2014), “Uygarlıklarda Kutsal Geyik Motifi ve Geyik Motifine Bağlı Yer Adları”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 11. (230-254)
• [48] Kaya, Mevlüt (2015), Harava Etimolojik Köken, Serüven Kitap Yayınları, İstanbul.
• [49] Kınal, Füruzan (1998), Eski Anadolu Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• [50] Kramer, S. Noah (1998), Tarih Sümer’de Başlar, (Çev. M. İlmiye Çığ), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• [51] Ortakcı, Altuğ (2014), “Halkevleri Müze ve Sergi (Tarih) Şubesi’nin Faaliyetlerinde Halk Kültürünü Koruma Düşüncesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı 7/30. (181-189)
• [52] Özgüç, Nimet (1956), “Tokat Menşeli Bir Hitit Boğa Başı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, sayı 1. (54-55)
• [53] Özgüç, Nimet (1965), Kültepe Mühür Baskılarında Anadolu Grubu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• [54] Özgüç, Tahsin (1988), İnandıktepe Eski Hitit Çağında Önemli Bir Kült Merkezi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• [55] Özgüç, Tahsin (2002), “Karum Dönemi Kült Kapları”, Hititler ve Hitit İmparatorluğu, (Sergi Kataloğu), Bon-Almanya.
• [56] Özkaya, Hilal (2018), Giresun Halkevi ve Bilgi Irmağı Aksu Dergisi, Arı Sanat Yayınları, İstanbul.
• [57] Ruşen Topallı Arşivi (2018), Osman Fikret Topallı’nın Mektuplaşmaları.
• [58] Sabuncuo, Tuğba (2011), Çivi Yazılı Belgeler Işığında M.Ö. 2. Bin Yıl Anadolu’sunda Tarım, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• [59] Schirmer, Wulf (1982), Hitit Mimarlığı, (Çev. Beral Madra), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• [60] Sevinç, Fatma (2008), “Hititlerde Yeraltı Dünyası”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 9/1. (231-247)
• [61] Şimşek, Fitnat (2017), “Eskiçağ Toplumlarında Boğa Algısı ve İnancı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı 10/52. (592-599)
• [62] Toksoy, Nurcan (2007), “Türk İnkılâbında Milli Kültürün Yeri ve Halkevi Çalışmaları”, Turkish Studies, sayı 2/1. (124-161)
• [63] Uraz, Murat (1994), Türk Mitolojisi, Düşünen Adam Yayınları, İstanbul.
• [64] Ünal, Ahmet (2003), Hititler Devrinde Anadolu-II, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• [65] Yılmaz, Durmuş ve Akhan, N. Emel (2011), “İlk Dönem Halkevlerinin Eğitim Faaliyetleri: Konya Halkevi Örneği”, Karadeniz Araştırmaları, sayı 29. (59-95).
• [66] “Bulancak’taki Tarihi Eserler” (1937), Aksu Dergisi, sayı 14. (35-37)
• [67] 1967 Giresun İl Yıllığı (1968), Güzel İstanbul Matbaası, Ankara.