Etiyopya'nın Osmanlılarla İlişkisi: Düşmanlıktan Anlayışa

Yıl 2022, Cilt , Sayı 3, 53 - 76, 15.04.2022

Nigusu Adem YIMER Belay Beyene CHEKOLE

https://doi.org/10.54462/kadim.1039019

Öz

Bu çalışmanın amacı, Etiyopya ile Osmanlı arasında uzun süredir devam eden düşmanca ve güvensiz ilişkileri incelemektir. Etiyopya ile Osmanlı arasında uzun süredir devam eden düşmanca ve güvensiz ilişkiler tesadüf değildi; daha ziyade, savaşmaları esas olarak Osmanlı'nın Kızıldeniz ve Kuzeydoğu Afrika bölgelerinin siyasi, ekonomik ve dini yaşamını denetleme ilgisinden kaynaklanıyordu. Ek olarak, Portekizlilerin Kızıldeniz bölgesinde bulunması ve daha sonra Etiyopya ile yakınlaşması, Osmanlı üzerindeki ticari ve siyasi çıkarlarını bölgede güvence altına alma baskısını artırdı. Daha da önemlisi, Osmanlı'nın Adal Saltanatı ile konumlanması Etiyopya-Osmanlı ilişkilerini daha da karmaşık hale getirdi ve beraberinde nesiller boyu düşmanlık ve güvensizlik getirdi. Bu makale, Etiyopya-Osmanlı ilişkilerinin dinamiklerini, özellikle savaşma ve anlayış arasındaki ilişkilerin değişen yönlerine ve salınımlarına odaklanarak anlatmaktadır. Makale, Etiyopya-Osmanlı ilişkilerini üç ana bölümde ele almaya çalışıyor. Makalenin ilk bölümü, Etiyopya-Osmanlıların düşmanca ve güvensiz ilişkilerinin kökenine değinmeye ayrılmıştır. Makalenin ikinci bölümü, on yedinci, on sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda Etiyopya-Osmanlı ilişkilerinin özünün dinamiğini göstermeye ayrılmıştır. Bildirinin son bölümü, II. Abdülhamit dönemindeki Etiyopya-Osmanlı ilişkilerini aydınlatmaya ayrılmıştır. Çalışmada, arşiv belgelerini ve ikincil literatür eserlerini analiz etmek için analitik yorumlayıcı yaklaşım kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etiyopya, Osmanlı, İlişkiler, Kızıldeniz, Düşmanlık

Ethiopia’s Relation with the Ottomans: From Hostility to Understanding

Öz

This study examines the long-standing hostile and distrustful relations between Ethiopia and the Ottoman Empire. The Ethio-Ottoman antagonistic relation was not coincident; somewhat, the interest of the Ottoman to supervise the political, economic, and religious life of the Red Sea and Northeast Africa regions primarily stemmed the hostility. The presence of the Portuguese in the Red-Sea region and its subsequent alignment with Ethiopia further worsened the Ethio-Ottoman belligerency. The positioning of the Ottomans with the Adal Sultanate had also complicated the Ethio-Ottoman relations and brought with them generations of distrust. This article recounts the dynamics of the Ethio-Ottoman relations, mainly focusing on the changing aspects of hostility and understanding. The paper tries to address the Ethio-Ottoman relations in three major sections. The first section of the study explains the root of the Ethio-Ottomans' hostile and distrustful relations. The second section of the paper is devoted to showing the dynamic of the essence of the Ethio-Ottoman relations in the seventeenth, eighteenth, and nineteenth centuries. The last section elucidates the Ethio-Ottoman connections during the era of Sultan Abdülhamit II. The study employs an analytical, interpretive approach to analyze archival documents and secondary works of literature.

Anahtar Kelimeler

Ethiopia, Ottoman, Relations, Red Sea, Hostility

Kaynakça

• Abir, Mordechai. “The Origins of the Ethiopian-Egyptian Border Problem in the Nineteenth Century”. The Journal of African History 8/3 (1967), 443-461.
• Abir, Mordechai. Ethiopia and The Red Sea: The Rise and Decline of the Solomonic Dynasty and Muslim European rivalry in the Region. Great Britain: Frank Cass and Company Ltd., 1980.
• Ali, Abdu Muhammed. Etiyopya-Türkiye İlişkileri: Karşılıklı Şüphe ve Anlaşmazlıktan Karşılıklı Anlayış ve İşbirliğine. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Institute of Social Sciences, Ph.D. Thesis, 2012.
• Ancel, Stéphane. “The Ethiopian Orthodox Community in Jerusalem: New Archives and Perspectives on Daily Life and Social Networks, 1840–1940”. Ordinary Jerusalem 1840–1940: Opening New Archives, Revisiting a Global City. eds. Vincent Lemire - Angelos Dalachanis. Brill, 2018.
• Beckingham, C.F. - Huntingford, G.W.B. Some Records of Ethiopia 1593-1646 Being Extracts from the History of High Ethiopia or Abassia by Manoel de Almeida Together With Bahrey’s History of the [Oromo]. London: Hakluyt Society, 1961.
• Beshah, Girma - Wolde Aregay, Merid. The Question of the Union of the Churches in Luso Ethiopian Relations (1500–1632). Lisbon: Junta de Investigaçoes do Ultramar and Centro de Estudos Historicos Ultramarinos, 1964.
• Dombrowski, Franz Amadeus. Ethiopia’s Access to the Sea. Leiden: E.J. Brill, 1985.
• Donzel, Van. Foreign Relations of Ethiopia 1642–1700: Documents Relating to the Journeys of Khodja Murād. Istanbul: Nederlands Historisch-archaeologisch Instituut, 1979.
• Erlich, Haggai. Ethiopia and the Middle East. London: L. Rienner Publishers, 1994.
• Erlich, Haggai. “Islam, Christianity, Judaism and Ethiopia: The Messages of Religions”. The Fifth Annual Levtzion Lecture (2013), 1-28.
• Huntingford, G.W. The historical geography of Ethiopia from the first century AD to 1704. Oxford: Oxford University Press, 1989.
• Karpat, Kemal. H. The Politicization of Islam: Reconstructing Identity, State, Faith, and Community in the Late Ottoman State. Oxford: Oxford University Press, 2001.
• Marcus, Harold G. A History of Ethiopia. Berkeley: University of California Press, 1994.
• Orhonlu, Cengiz. Osmanlı İmparatorluğu’nun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1996.
• Pankurst, Richard. The Ethiopian Royal Chronicles. London: Oxford University Press, 1967.
• Pankhurst, Richard. “Menilek and the Utilisation of Foreign Skills in Ethiopia”. Journal of Ethiopian Studies 5/1 (January 1967), 29-86.
• Sarınay, Yusuf. Ottoman Archives and the Ethio-Ottoman Relations. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. 2001.
• Sebsebe, Muzeyin Hawas. “Ethiopia and the Rising Powers: A Case Study on the Post-Cold War Era Ethio-Turkish Relations”. Akademik Hassasiyetler Dergisi 2/3 (2015), 83-98.