Arnavutluk Tahtının Endülüslü Talibi: Don Aladro Kastrioti (1845-1914)

Yıl 2023, Sayı: 5, 19 - 45, 15.04.2023

Doğukan Oruç

https://doi.org/10.54462/kadim.1181087

Öz

Bu makalede İspanya'nın Endülüs bölgesinde doğmuş bir asilzâde olan Aladro Kastrioti'nin biyografisi ele alınmaktadır. Büyük büyük annesinin İskender Bey'in soyundan biriyle evlendiği iddiasını taşıyan Aladro, bu meşhur Arnavut kahramanın varislerinden olduğunu ileri sürmüş ve Arnavut tahtında hak iddia etmiştir. Onun 1902 sonrasındaki hayatı iddiasının peşinde ve neredeyse bütünüyle Arnavut millî hareketiyle ilişki içinde geçmiştir. Bu çalışma Osmanlı arşiv belgelerini, Avrupa gazetelerini ve Aladro'nun çağdaşı olan önde gelen Arnavutların yayımlanmış hatıratlarını inceleyerek, Aladro Kasrioti’nin iddiası adına özellikle Kuzey Arnavutluk’ta ciddi bir destekçi kitlesi oluşturmayı başardığına dikkat çekmektedir. Bu açıdan, Aladro’nun biyografisi Arnavut millî hareketinin tarihini birçok yönüyle kavramak ve bölgedeki gelişmeleri bağlamsal hâle getirmek adına yeni perspektifler sunmaktadır. Makale, onun bölgenin ileri gelenleriyle kurduğu münasebetlerin Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Arnavutların sosyal ilişki ağlarını da analiz imkânı sağlayabileceğini öne sürmektedir. Aladro Kastrioti'nin Jerez'de zengin bir ailenin gayrimeşru çocuğu olarak doğumundan Arnavut tacının talibi olarak Paris’teki ölümüne değin yaşadığı altmış dokuz yıllık hayatı konu edinen çalışma, Osmanlı Balkanlarındaki bir bölgenin Arnavutluk Prensliği’ne dönüşme sürecini resmetmekte ve imparatorluğun eski topraklarındaki temas ve tesirlerini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Aladro Kastrioti, Biography, Albania, Ottoman Balkans, Propaganda

The Andalusian Pretender to the Albanian Throne: Don Aladro Kastrioti (1845-1914)

Öz

This article examines the biography of Aladro Kastrioti, a nobleman born in the Andalusia region of Spain. Claiming that his great-grandmother married a descendant of Skanderbeg, Aladro asserted that he was an heir of this famous Albanian hero and had a right to the Albanian crown. His life after 1902 was spent in pursuit of this claim and thus almost entirely entangled with the Albanian national movement. By examining Ottoman archival documents, European newspapers, and published memoirs of prominent contemporary Albanians, this study draws attention to how he successfully managed to build a network supporting his claim, especially in northern Albania. His biography offers new perspectives for comprehending the history of the Albanian national movement and contextualising regional developments. This article suggests that the relations he established with key figures of the region provides an opportunity to analyse the social networks of Albanians in the Ottoman Empire. Covering the sixty-nine-year life of Aladro Kastrioti, from his birth as an illegitimate son of a wealthy family in Jerez to his death in Paris as a claimant to the Albanian crown, the study reveals the transformation of a region of the Ottoman Balkans into the Principality of Albania and illustrates the contacts and influences of the Empire in its former territories

Anahtar Kelimeler

Aladro Kastrioti, Biography, Albania, Ottoman Balkans, Propaganda

Kaynakça

• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Bâb-ı Âli Evrak Odası (BEO), 2231/167276.
• Belgrad Sefareti (HR.SFR.3), 520/24.
• Dâhiliye Mektubî Kalemi (DH.MKT), 2317/93, 1279/66, 2882/98.
• Dâhiliye Şifre Evrakı (DH.ŞFR), 136/154.
• Hariciye Siyasî (HR.SYS), 2941/75, 130/4, 130/6, 130/9, 130/11, 130/13, 130/14, 130/17, 130/20, 130/21, 130/24, 130/32, 130/36, 130/40, 130/43, 130/45, 151/20.
• Hariciye Tercüme Odası Evrakı (HR.TO), 557/12.
• İrade Hususî (İ.HUS), 106/55.
• Paris Sefareti (HR.SFR.4) 798/118.
• Rumeli Müfettişliği Sadaret Evrakı (TFR.1.A) 8/714.
• Yıldız Başkitabet Dairesi Maruzatı (Y.PRK.BŞK), 2/38.
• Yıldız Elçilik Şehbenderlik ve Ataşemiliterlik (Y.PRK.EŞA), 45/61.
• Yıldız Evrakı Umumî (Y.PRK.UM), 1/60.
• Yıldız Müfettişlikler ve Komiserlikler Tahriratı (Y.PRK.MK), 21/122.
• Yıldız Mütenevvi Maruzat (Y.MTV) 60/44, 289/120.
• Yıldız Sadaret Resmî Maruzat (Y.A.RES), 7/3.
• The National Archives (TNA). Cabinet Office (CAB), 37/118/3.
• Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA). Evrak (TSMA.e.), 1106/61.
• Avlonyalı Ekrem Bey. Osmanlı Arnavutluk’undan Anılar 1885-1912. çev. Atilla Dirim. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
• Avlonyalı Süreyya Bey. Osmanlı Sonrası Arnavutluk 1912-1920. haz. Abdulhamit Kırmızı. İstanbul: Klasik Yayınları, 2009.
• Burd, Van Akin (ed.). The Ruskin Family Letters: the correspondence of John James Ruskin, his wife, and their son, John, 1801-1843. London: Cornell University Press, 1973.
• Cevdet Paşa. Tezâkir 13-20. haz. Cavid Baysun. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1960.
• Curinier, C. E. Dictionnaire national des contemporains III. Paris: Office Général d’Édition, 1906.
• Evliya Çelebi. Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi 5/2. haz. Seyit A. Kahraman & Yücel Dağlı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.
• Ford, Richard. A Hand-book for Travellers in Spain. London: John Murray, 1874.
• Heaton-Armstrong, Duncan. The Six Month Kingdom: Albania 1914. London: I. B. Tauris, 2005.
• İsmail Kemal Bey. The Memoirs of Ismail Kemal Bey. London: Constable, 1920.
• March, Charles Wainwright. Sketches and Adventures in Madeira, Portugal, and the Andalusias of Spain. New York: Harper & Brothers, 1856.
• Nopcsa, Ferencz. Traveler, Scholar, Political Adventurer, A Transylvanian Baron at the birth of Albanian Independence: The Memoirs of Franz Nopcsa. ed. Robert Elsie. Budapest: Central European University Press, 2014.
• Osmanzâde Ahmed Tâib. Hadîkatü’l-vüzerâ. İstanbul: Cerîde-i Havadis Matbaası, 1271. Eussay, E. (ed.). Paris-Adresses: Annuaire général de l’industrie et du commerce, des corps constitués, des administrations, des professions libérales, des propriétaires, rentiers de Paris et du département de la Seine. Paris: y.y, 1893.
• Prishtina, Hasan. Nji shkurtim kujtimesh mbi kryengritjen shqiptare të vjetit 1912. Tirana: Eurorilindja, 1995.
• Pulaha, Selami - Pollo, Stefanaq. Akte të Rilindjes Kombëtare Shqiptare 1878-1912: Memorandume, Vendime, Protesta, Thirrje. Tirana: Akademia e Shkencave të RPS të Shqipërisë, 1978.
• Bastia-Journal, 24 Nisan 1902.
• Cozzen’s Wine Press, 20 Nisan 1860.
• Le Gaulois, 9 Aralık 1924.
• Le Grand illustré, 27 Mayıs 1906.
• Le Monde illustré, 4 Ocak 1913.
• Le Moniteur des consulats et du commerce international, 1 Mayıs 1902.
• L'Écho des jeunes, 1 Ekim 1903.
• Bilmez, Bülent - Clayer, Nathalie. “A Prosopographic Study on some Albanian Deputies to the First Ottoman Parliament”, The First Ottoman Experiment in Democracy. ed. C. Herzog - M. Sharif. 151-186. Würzburg: Nomos Verlagsgesellschaft, 2010.
• Birecikli, İhsan Burak. “Arnavutluk Tahtı İçin Mücadele: Arnavutluk Prensi Kim Olacak?”. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (2016). 123-146.
• Bourdieu, Pierre. Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. çev. Derya Fırat Şannan - Ayşe Günce Berkkurt. Ankara: Heretik Yayınları, 2015.
• Clayer, Nathalie. “The Albanian Students of the Mekteb-i Mülkiye: Social Networks and trends of thought”. Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy, ed. Elisabeth Özdalga. 291-343. London: RoutledgeCurzon, 2005.
• Clayer, Nathalie. Arnavut Milliyetçiliğinin Kökenleri: Avrupa’da Çoğunluğu Müslüman Bir Ulusun Doğuşu. çev. Ali Berktay. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Çankaya, Ali. Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler III. Ankara: Mars Matbaası, 1968-1969.
• Çelik, Bilgin. İttihatçılar ve Arnavutlar: II. Meşrutiyet Döneminde Arnavut Ulusçuluğu ve Arnavutluk Sorunu. İstanbul: Büke Yayınları, 2004.
• Demo, Constantine A. The Albanians in America: The First Arrivals. Boston: Society "Fatbardhësie" of Katundi, 1960.
• Elsie, Robert. “The Viennese scholar who almost became King of Albania: Baron Franz Nopcsa and his contribution to Albanian studies”. East European Quarterly 33/3 (1999). 327-345.
• Elsie, Robert. A Biographical Dictionary of Albanian History. London: I. B. Tauris, 2013.
• Gawrych, George W. The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874-1913. London: I. B. Tauris, 2006.
• Hanioğlu, M. Şükrü. Preparation for a Revolution: The Young Turks 1902-1908. Oxford: Oxford University Press, 2001.
• Helmolt, H. F. The World’s History: A Survey of Men’s Record V. London: William Heinemann, 1907.
• İbnülemin Mahmud Kemal İnal. Son Sadrazamlar IV. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1982.
• Jacques, Edwin E. The Albanians: An Ethnic History from Prehistoric Times to the Present. Jefferson: McFarland, 2009.
• Kemp, Wolfgang. The Desire of My Eyes: The Life and Work of John Ruskin. New York: Farrar, Straus and Giroux, 2013.
• Kershaw, Ian. “Biography and the Historian: Opportunities and Constraints”. Biography Between Structure and Agency. ed. Volker Berghahn - Simone Lässig. 27-39. New York: Berghahn Books, 2008.
• Kuneralp, Sinan. Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali 1839-1922: Prosopografik Rehber. İstanbul: ISIS, 1999.
• Levend, Agâh Sırrı. Şemseddin Sami. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1969.
• Maigne, Jacques. Toros. Paris: Fitway Publishing, 2004.
• Malcolm, Noel. Rebels, Believers, Survivors: Studies in the History of the Albanians. Oxford: Oxford University Press, 2020.
• Olgun, Said. “Bir Arnavut Milliyetçisi: Şahin Kolonya (1867-1917)”. OMAD 5/12 (2018). 187-205.
• Öztunç, Hüseyin Baha. ‘Osmanlı Devleti’nde Kartpostal Kullanımı ve Yasaklı Kartpostallar’. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 67 (2020). 541-561.
• Pearson, Owen. Albania in the Twentieth Century: A History. London: I. B. Tauris, 2006.
• Reinkowski, Maurus. Düzenin Şeyleri, Tanzimat’ın Kelimeleri: 19. Yüzyıl Osmanlı Reform Politikasının Karşılaştırmalı Bir Analizi. çev. Çiğdem Canan Dikmen. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.
• Rothbaum, Noah. The Oxford Companion to Spirits and Cocktails. Oxford: Oxford University Press, 2022.
• Santana, Alberto Ramos. “¿Inmigrantes de calidad? Los extranjeros en el desarrollo del negocio vitivinícola jerezano (1750-1850)”. Minorías y migraciones en la historia. ed. Angel Vaca Lorenzo. 235-254. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca, 2004.
• Skendi, Stavro. The Albanian National Awakening 1878-1912. Princeton: Princeton University Press, 1967.
• Swire, J. The Rise of a Kingdom: Albania. New York: Arno Press & The New York Times, 1971.
• Vickers, Miranda. The Albanians: A Modern History. London: I. B. Tauris, 1999.