TÜRK CİRİT ATININ ANATOMİSİ, BESLENMESİ VE BAKIMI İLE BERABER TÜRKİYE’DE CİRİT ATI VE CİRİTÇİ YETİŞTİRME TEKNİKLERİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 150 - 184, 31.12.2018

Uğur Karcıoğlu

Öz

At,
Türklerin dünya medeniyetlerine hediye ettiği, yüzyıllarca toplum hayatının
vazgeçilmezi olan temel bir değer olmuştur. At şüphesiz ki, ilk olarak Türkler
tarafından ehlileştirilmiştir. Türklerin atı ehlileştirmeleri, belki de,
medeniyet tarihinde tekerleğin icadı kadar önemli bir rol oynamıştır. At, tarih
içerisinde Türk kültür hayatını kuşatıcı bir değer olarak karşımıza
çıkmaktadır. Şu tanımlama, bu kuşatıcılığın sınırlarını ve yönlerini tam olarak
çizebilmektedir: “At maddî ve askerî kudreti dışında edebiyatın, sanatın,  kültürün ve sporun da içerisinde bulunduğu
için Türk milleti içerisinde önemli yer tutmuştur. Törenlerde, şölenlerde,
sünnetlerde, düğünlerde, sportif aktivite ve efsanelerde etkisi görülen at,
güzelliği, kuvveti, sürati, tahammülü ve insancıl hususiyetleriyle Türklerin
gönüllerini fethetmiş bir varlıktır.”

Atlı cirit oyununda atın gururla kasılması ve kuyruğunu dik tutması Türk
insanını gururlandırır ve kahramanlık duygularını artırır. Bu nedenle at
beslemenin ve cirit oynamanın Türk insanı üzerinde manevi etkileri vardır.

Erzurum, Uşak, Erzincan, Bayburt, Manisa, Kars ve Denizli gibi illerimiz
atlı cirit geleneğinin kuvvetli biçimde yaşatıldığı illerimizden birkaçıdır.
Çalışmada, ata yadigârı olarak sahip çıkılan ve amatör bir ruhla gönüllü olarak
sürdürülen atlı cirit kültürü, bu sporla uğraşanların bilgi ve tecrübelerine
dayanılarak incelenmektedir. Cirit atlarının yetiştirilmesi, bakımı ve eğitimi
üzerinde durularak, Türkiye’de atlı ciritle uğraşanların özellikleri tespit
edilmeye çalışılmış ve iyi ciritçilerin taşıdığı nitelikler derlenmiştir.
Ayrıca ciritçilerin sosyo -ekonomik durumları göz önüne alınarak tüm
Türkiye’deki at ve cirit kültürü değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Türk, Kültür, At, Cirit, Ciritçi, Yetiştiricilik.

Anatomy Of Turkish Of Javelin Horse, Nutrition And Care And Javelin Thrower And Javelin Horse Production Techniques In Turkey

Öz

Kaynakça

• Bayraktar, G. (2012), “Türk Kültüründe Atlı Sporlar”, 2nd International Congress Of Sports For All and Sport Tourism, Kemer/Antalya, 08-11 Kasım 2012 (Poster sunum)
• Batraktar, G. (2013), “Türk Spor Kültüründe Çevgan”, 2. Uluslararası Bilim Kültür ve Spor Kongresi,
• Caferoglu, A. (1972), “Türklerde Av Kültürü ve Müessesi”, VII. Türk Tarih Kongresi, TTK Yayınları, Ankara, 1972, s.170–175.
• Ceylan, A. (2006), “Doğu Anadolu’da İlk Türk İzleri”, Ankara, XV. Türk Tarih Kongresi.
• Güleç, E. (1996), Atlı Cirit, Ankara, Anadolu At Irklarını Yaşatma ve Geliştirme Derneği.
• Güleç, E. (1998), Türk Cirit Atı, Ankara, 1998, s.16-15.
• Güleç, E. (2001), Atlı Cirit ve Yaya Cirit, Ankara, Anadolu At Irklarını Yaşatma ve Geliştirme Derneği.
• Kahraman, A. (1995), Osmanlı Devletinde Spor, Ankara, T.C. Kültür Bakanlığı, 1995.
• Ögel, B. (1985), Türk Kültür Tarihine Giriş I, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1985.
• Özbek, S. (2015), Benim Atım, Türkiye Jokey Kulübü Yayınları, İstanbul, 2015, s.38-111.
• Özgel, Ö. (2011), Veteriner Anatomi Atlası (At), Medipres Yayınları, Malatya, 2011, s.20-204.
• Popesko, P. (2010), Evcil Hayvanların Topografik Anatomi Atlası, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 2010, s.25-78.
• Tektaş, S. (1946), Orduda At ve Hıfzısıhane, Msb Veteriner İş. D. Neşriyat, İstanbul, 1946, s.25-107.
• Turan, O. (1941), On iki Hayvanlı Türk Takvimi, Ötüken Neşriyat, 1941, İstanbul.