VİLÂYET SALNÂMELERİNE GÖRE MENTEŞE MAÂRİF KOMİSYONLARI

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 160 - 184, 31.12.2022

Yaşam Karaçay Çelik

https://doi.org/10.51469/kafdagi.1223896

Öz

Osmanlı Devleti’nde modernleşme ile birlikte eğitim alanında da birtakım değişiklere gidilmiş ve bu doğrultuda çeşitli teşkilatlanmalar meydana gelmiştir. Maârif-i Umumiye Nezareti’nin kurulması ile eğitim kurumları -askeri mektepler dışındaki- nezarete bağlanarak eğitim kurumları için belli bir düzen ve sistem oluşturulmaya çalışılmıştır. Eğitim işlerinin düzenlenmesi ve eğitim kurumlarının iyileştirilmesi maksadıyla yapılan düzenlemeler öncelikle İstanbul’da uygulamaya geçirilmiş zamanla vilâyetlerde ve vilâyetlere bağlı sancaklarda uygulanmıştır. Vilayet merkezlerinde eğitim işlerinin düzenlenmesi için Maârif Meclisleri oluşturulmuş, maarif meclisi kurulamayan sancak ve kazalarda maarif işlerinin düzenlenmesi için maarif komisyonları kurulmuştur. Sancak ve kaza merkezlerinde kurulan bir eğitim teşkilatı olan Maarif komisyonları, üyelik yapıları bakımından vilâyet merkezlerindeki maârif meclislerine benzemektedir. Osmanlı Devleti tarafından merkezde başlatılan ve sonrasında taşrada uygulamaya konulan yenilik hareketleri neticesinde Menteşe’de de Maarif komisyonları oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, eğitim, maârif komisyonu, Menteşe, Muğla., Osmanlı, eğitim, maârif komisyonu, Menteşe, Muğla.

MENTESE EDUCATION COMMISSIONS ACCORDING TO PROVINCIAL YEARBOOKS

Öz

Along with the modernization in the Ottoman Empire, some changes were made in the field of education and various organizations were formed in this direction. With the establishment of the Ministry of Education, a certain order and system was tried to be established for educational institutions by connecting educational institutions - other than military schools - to the ministry. Arrangements made for the purpose of arranging educational affairs and improving educational institutions were first implemented in Istanbul, and over time they were implemented in the provinces and sanjaks of the provinces. Educational Assemblies were formed to organize educational affairs in the provincial centers, and educational commissions were established for the regulation of educational affairs in the sanjaks and districts where no educational council could be established. Educational commissions, which are an educational organization established in the sanjak and district centers, are similar to the education councils in the provincial centers in terms of their membership structures. As a result of the innovation movements initiated by the Ottoman Empire in the center and then put into practice in the provinces, education commissions were established in Mentese and systematization was carried out in the field of education.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, eğitim, maârif komisyonu, Menteşe, Muğla.

Kaynakça

• 1-Salnâmeler
• Salnâme-i Vilâyet-i Aydın 1883, 1884, 1885, 1886, 1887, 1888, 1889, 1890, 1891, 1893, 1894, 1895, 1896, 1897, 1898, 1899, 1901, 1902, 1903, 1905, 1908. 2-Araştırma ve İnceleme Eserleri
• Akyüz, Y. (1999). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1999’a). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Antel, S. C. (1940). Tanzimat Maârifi. İstanbul: Maârif Matbaası.
• Bilim, C. Y. (2002). Türkiye’de Çağdaş Eğitim Tarihi (1734-1876), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Cavid, İ. (2010), Aydın Vilâyet Sâlnâmesi R. 1307/H. 1308, (Murat Babuçoğlu, Cengiz Eroğlu, Abdülkerim Şahin). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Çadırcı, M. (1985). “Osmanlı İmparatorluğunda Eyalet ve Sancaklarda Meclislerin Oluşturulması (1840-1864)”, Ord. Prof. Yusuf Hikmet Bayur’a Armağan, Türk Tarih Kurumu Yayınları, s.257-277.
• Çadırcı, M. (1989). “Türkiye’de Kaza Yönetimi (1840-1876)”. Belleten LIII/206, s.237-257.
• Doğan, R. (1997). “Osmanlı Eğitim Kurumları ve Eğitimde İlk Yenileşme Hareketlerinin Batılılaşma Açısından Tahlili”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.37, Sayı 1, s.407-442, Ankara.
• Erdoğdu, T. (1996). “Maarif-i Umumiye Nezareti Teşkilatı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi”, C.51, Sayı 1, s.183-247, Ankara.
• Haydaroğlu, İ. P. (1990). Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İhsanoğlu, E. (1992). Tanzimat Öncesi ve Tanizmat Dönemi Osmanlı Bilim ve Eğitim Anlayışı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Karal, E. Z. (1983). Osmanlı Tarihi, C.6, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Koçer, H. A. (1991). Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Kodaman, (1991). Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi,
• Mahmud Cevad (2001). Maârif-i Umûmiye Nezâreti Târihçe-i Teşkiât ve İcrââtıXIX. Asır Osmanlı Maârif Tarihi, (Haz. Taceddin Kayaoğlu), İstanbul: Yeni Türkiye Yayınları.
• Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlıdan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Somel, S. A. (2010). Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1993). Osmanlı İmpararatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara: Türk Tarih Kurumu