Çince’de Dört İmden Oluşmuş Deyimlerin İncelenmesi – (Kadın-Kız 女) İmi Üzerine

Yıl 2019, Sayı: 8, 49 - 64, 20.01.2020

Semine İmge Azertürk

https://doi.org/10.38060/kare.656024

Öz

Çincede günlük yaşamda önemli yer tutan deyimler, Çin toplumunun tarihini, kültürünü, dünya görüşünü ve yaşam biçimini zengin bir biçimde aktaran kaynaklardır. Çincede deyim, uzun kullanım sürecinden geçmiş, anlam ve içerik bakımından zengin, yazı ve edebi dilin özelliklerini taşıyan sabit sözcük grubudur. Deyimlerin büyük bir kısmı dört imin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bu çalışma dört imden oluşmuş (kadın-kız 女) imi içeren, 127 deyim üzerinden yürütülmüştür. Çincede (kadın-kız 女) imi önemli ve sık kullanılan bir im olmakla birlikte aynı zamanda bir anahtar imdir. Kadın imi erkek iminden çok önce ortaya çıkmış, tek bir imden meydana gelmiş temel kök bir imdir. (Kadın-kız 女) imi, Çince deyimlerde sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. (Kadın-kız 女) imi içeren deyimlerden, kadınlarla ilgili birçok tarihi, kültürel bilgiyi, Çin toplumundaki kadın algısını ve kadına yönelik cinsiyetçi yaklaşımı gözlemleyebilmekteyiz.
Çince dilbilgisinde sözcük sıralaması çok önemlidir. Çince’nin anlam değişikliği çoğunlukla sözcük sırası ile sağlanır. Bu çalışma, dört imden oluşmuş Çince deyimlerde (kadın-kız 女) imi içeren deyimler bağlamında, cinsiyet faktörünün Çince sözcük sıralamasına olan etkilerini incelemeyi amaçlamıştır.
İlk önce (kadın-kız 女) iminin oluşumuna değinilmiş, deyimler konularına göre sınıflandırılmış, daha sonra deyimler üç farklı açıdan nicel olarak incelenmiş, en son cinsiyet faktörünün sözcük sıralamasına olan etkisi, toplumsal yapı, düşünce yapısı ve cinsiyet ayrımcılığı başlıkları altında ele alınmıştır.
(Kadın-kız 女) imi içeren deyimlerin analizi sonucunda, cinsiyet kavramının Çince sözcük sırasını etkilediği, yani kadın iminin erkek imi ve erkeği ifade eden imlerle birlikte kullanıldığı deyimler içinde, sadece beş deyim dışındaki diğer bütün deyimlerde, (erkek 男) iminin ön sırada (kadın 女) iminin arka sırada yer aldığı, erkeği güçlü kadını zayıf ve erkeği öven kadını küçük gören cinsiyetçi yaklaşımların olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çince deyimler, kadın, kadın imi, Çin kültürü

Kaynakça

• Aksan Doğan, Türkçenin Gücü, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2009.
• Azertürk, S. İmge, Çin Yazısının Tarihçesi ve Çincede Sözcük Türetme Yolları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, cilt 51 sayı 1, 2011.
• Azertürk, S. İmge, Çivi Yazısı ve Çin’in Fal Yazıtları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 1, No. 37, 2014.
• Azertürk, S. İmge, Çince İmlerde Saklı Olan Kadın Kültürü, I. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Kayseri, USBİK 2018.
• Azertürk, Semine İmge ve Akman, Tuğçe, "Konfuçyüs’ün Kadın Görüşü Üzerine", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19/1 (Haziran 2018). https://doi.org/10.17494/ogusbd.456909
• Cui, Xiliang, Hanyu Shuyu Yu Zhongguo Renwen Shijie, Beijing Yuyan Daxue Chubanshe, Beijing, 2005.
• Gao, Haiying, (Shuo Wen Jie Zi) Nü Bu De Wenhua Chanshi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yang Zhou Daxue, Jiangsu, 2007.
• Huang Borong ve Xudong Liao, Xiandai Hanyu Shang Ce, Gaodeng Jiaoyu Chubanshe, Beijing, 2006.
• Liang, Xinyue, Yuxu Zai Hanyu Yufa Zhong De Zuoyong, Wenxue Jiaoyu (Xia), No 9, 2018.
• Li, Xiaoyan ve Li, Xiaojing, “Nü” Pangzi De Wenhua Chashi, Shaoguan Xueyuan Xuebao (Shehui Kexue Ban), Vol.25 No.11, 2004.
• Lei, Jun, Ni Xiang Bu Dao De “Nü” Zi, Pudong Kaifa, No. 3, 2019. Okay, Bülent, Konfuçyüs, Okyanus Yayıncılık, İstanbul, 2004.
• Sun, Wenjuan, Nüxing Chengyu Yu Zhongguo Chuantong Wenhua Xinli Tanxi, Qing Chun Sui Yue, No.8, 2012.
• Sun Xinping, YingHan Cheng Duici Cixu Yitong De Renzhi Yu Wenhua Bianxi, Huiyin Gongxueyuan Xuebao, Vol.15 No 4, 2006.
• Türközü, S. Göksel, Çeviri Amaçlı Korece Atasözleri Deyimler ve Hanca Dörtlemeler -Türkçe Karşılıklarıyla-, Likya Kitap Lotus Yayın Grubu, Antalya, 2018.
• Ünal Chiang, Gonca, Çin’de Ayak Bağlama Geleneği “Bir Çift Küçük Ayak; Bir Kap Gözyaşı”, I. Asya Dilleri ve Edebiyatları Sempozyumu, Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Kayseri, 2011.
• Vardar, Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul, 2002.
• Wang, Qi, Zhang, Yu, Peng, Guangyuan, Chengyu de Zhongyao Laiyuan: Gudai Dianji Yu Wenxue Zuopin, Dazhong Wenyi, No.12, 2019.
• Xia, Qingyi, Lun Zhouyi De Xingbie Zhexue, Zhejiang Xuekan, No. 2, 2001.
• Zhu, Jialin, Xingbie Yinsu Dui Hanyu Yuxu De Yingxiang, Mudan, No. 1, 2016.
• İnternet Deyim Sözlükleri http://www.360chengyu.com/zi/5973.html (Erişim Tarihi: 30.08.2019)
• http://xh.5156edu.com/html5/185351.html (Erişim Tarihi: 01.09.2019)
• http://chengyu.t086.com/cy6/6604.html (Erişim Tarihi: 31.08.2019)
• http://www.cidianwang.com/cy/w/wenjunxingua67.htm (Erişim Tarihi: 03.08.2019)
• http://www.kt250.com/chengyu/120700.html (Erişim Tarihi: 04.08.2019)
• https://cidian.911cha.com/MjAwOGs=.html (Erişim Tarihi: 28.07.2019)