Socio-Linguistic Implications Social Gender in Mustafa Çiftçi's Stories

Yıl 2024, Sayı: 17, 24 - 34, 28.06.2024

Ayşegül Özaslan

https://doi.org/10.38060/kare.1378501

Öz

Humans have always tended to live together since the existence of the World, and shared their thoughts or feelings with the help of a language either created by themselves or spoken by the communities they were born into. Language, which both enables the communication between people and serves as the main component of national memory, has always been of utmost importance for each community. In addition to this, researchers have conducted a number of studies about linguistics all through the history. While preserving its existence through the time, language continues changing in parallel to the developments experienced by the society. As for the individuals in the community, they also develop in accordance with the language spoken by their society. Hence, it is possible to say there is a mutual interaction between language and the society. While investigating this relationship, Socio-Linguistics met the Notion of social gender at the end of the 20th century. Social gender concept can be defined as the behaviour models socially regarded suitable for the anatomic genders of people and it has become topic of interest searched by different disciplines. In Literature and Linguistics, researchers study how social gender is reflected in language. This present study focused on the implications of social gender in Mustafa Çiftçi’s stories. One of the popular authors of today, Mustafa Çiftçi’s boks titled Bozkırda Altmışaltı ,Adem’in Kekliği ve Chopin, and Ağlaya Ağlaya Öldük Anam Bacım constitutes the main data source of the study. The results showed that these books consisted of a great number of social gender reflections appearing in the characters' occupations or the roles they have undertaken.

Anahtar Kelimeler

Gender, Social Gender, Sociolinguistics, Mustafa Çiftçi, Story

Mustafa Çiftçi’nin Hikâyelerinde Toplumsal Cinsiyetin Sosyo-Linguistik Göstergeleri

Öz

Evrenin varoluşundan beri insanlar birlikte yaşama eğilimi göstermişler ve oluşturdukları ya da içine doğdukları topluluğun dilleri aracılığıyla birbirleriyle paylaşımda bulunmuşlardır. İnsanlar arasında iletişimi sağlamakla kalmayıp milli hafızanın temel unsuru olan dil, her topluluk için varoluşlarından itibaren büyük önem arz etmiştir. Bununla beraber, tarih boyunca araştırmacılar da dilbilimine dair pek çok araştırma yürütmüşlerdir. Dil, bir yandan tarih boyunca mevcudiyetini korurken bir yandan da toplumun tecrübe ettiği gelişmelere paralel olarak değişmeye devam eder. Toplumdaki bireyler ise içine doğdukları dilin onları yönlendirdiği şekilde gelişir. Bu durumda, dil ve toplum arasındaki ilişkinin karşılıklı olduğunu söylemek doğrudur. İşte bu ilişkiyi inceleyen Toplum Dilbilimi alanı, yirminci yüzyılın sonlarına doğru toplumsal cinsiyet kavramıyla tanışmıştır. Kişinin doğuştan gelen anatomik cinsiyetine, toplumun uygun gördüğü davranış modellerini ataması olarak tanımlayabileceğimiz toplumsal cinsiyet kavramı, son yıllarda farklı disiplinler tarafından çalışılan bir konu haline gelmiştir. Edebiyat ve dilbilimi alanlarında, toplumsal cinsiyetin dile nasıl yansıdığı araştırılır. Bu çalışmada ise, toplumsal cinsiyetin dildeki göstergeleri Mustafa Çiftçi’nin öyküleri incelenerek çözümlenmiştir. Son dönemin tanınan yazarlarından Mustafa Çiftçi’nin ‘Bozkırda Altmışaltı, Adem’in Kekliği ve Chopin ve Ağlaya Ağlaya Öldük Anam Bacım adlı kitapları, çalışmanın veri kaynağını oluşturmaktadır. Çalışmanın sonuçları göstermiştir ki karakterlerin mesleklerinden öykülerde üstlendikleri rollere kadar bu romanlarda toplumsal cinsiyet unsurlarına fazlasıyla yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet, Toplum Dilbilim, Mustafa Çiftçi, Öykü

Kaynakça

• Aksan, Doğan. Dilbilim Seçkisi. Ankara: TDK Yayınları, 1982.
• Aydınoğlu, Nazife. “Kadın ve Dil,” Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8, (2015): 217-230. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/21658/232884
• Arat, Yeşim. “Toplumsal cinsiyet ve toplumsal cinsiyet eşitliği nedir, ne değildir?,” Sarkaç Dergisi (Şubat 2020). https://sarkac.org/2020/02/toplumsal-cinsiyet-nedir-ne-degildir/
• Çağlar, Ali. “Sosyoloji: Toplumbilim” İçtimaiyat içinde, Derleyenler: İlmi Umran, Durmuş Ali Arslan ve Gülten Arslan, 21-47. İstanbul: Paradigma Akademi, 2018.
• Çiftçi, Mustafa. Bozkırda Altmışaltı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
• Çiftçi, Mustafa. Adem’in Kekliği ve Chopin. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
• Çiftçi, Mustafa. Ağlaya Ağlaya Öldük Anam Bacım. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
• Creswell, John W. Educational Research: Planning, Conducting and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall, 2005.
• Descartes René. Discours de la Méthode. Paris: Garnier-Flammarion, 1966.
• Sapir, Edward. “The Status of Linguistics as a Science,” Language 5, (1929): 207-214. https://pure.mpg.de/rest/items/item_2381144_2/component/file_2381143/content
• Dökmen, Zehra Yaşin. Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Remzi Kitapevi, 2010.
• Ecevit, Yıldız. “Toplumsal Cinsiyet Temel Kavramlar, Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin Güçlendirilmesi,” Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi Projesi Faz II (2021): 1-121. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/kokdener/142391/toplumsal-cinsiyet-esitliginin-temel kavramlaripdf.pdf
• Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Edebiyat fakültesi basımevi-no:785, 1972.
• Ersoy, Ersan. “Cinsiyet Kültürü İçerisinde Kadın ve Erkek Kimliği,” Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi 19, (2009): 219-231. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/96213/
• Güngör, Erol. Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1998.
• Halliday, Michael. Explorations in the Functions of Language. London: Edward Arnold, 1979.
• Kongar, Emre. Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği. İstanbul: Bilgi Yayını, 1985.
• Oakley, Ann. Sex, Gender and Society. NewYork: Harper and Row, 1972.
• Saussure, Ferdinand de. Cours de linguistique générale. Paris: Payot, 1969.
• Şimşek, Hasan ve Ali Yıldırım. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Vatandaş, Celalettin. “Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı,” Istanbul Journal of Sociological Studies 35, (2007): 29-56. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusoskon/issue/9517/118909