ILGAZ’DAN ÜÇ KÖY CAMİSİNİN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 94 - 116, 26.10.2017

Ahmet Ali Bayhan

Öz

Çankırı ilinin sınırları
içerisinde, kuzeyde yükselen ve ortalama 2000 m. yüksekliğindeki Ilgaz Dağları
ile güneydeki İn Dağları arasında doğal bir yol işlevi gören, doğuyla batı
arasında bağlantı kurmak için tercih edilen önemli bir geçit durumunda olan ve
bu özelliği nedeniyle tarihte Fatih Sultan Mehmet’in Sinop’u almak, IV.
Murat’ın da Bağdat seferi sırasında doğuya ulaşmak için kullandıkları, günümüzde de İstanbul-Karadeniz
ve İstanbul-Doğu Anadolu bağlantısını sağlayan bir güzergâh durumundaki Devrez Vadisi’nde
kurulmuş olan Ilgaz, stratejik bir yol ağı üzerinde bulunan coğrafi konumu,
Gask’lardan Hititlere, Friglerden Lydialara, Büyük İskender’den Büyük
Mithrades’e, Roma’dan Bizans’a ve nihayet Selçuklu’dan Osmanlı’ya pek çok
uygarlığın sahne aldığı tarihi geçmişi ve oksijen kaynağı orman alanlara sahip
coğrafi zenginlikleriyle dikkat çeken önemli ilçelerimizden biridir. Böylesine
sahip olduğu zengin tarihi ve coğrafi güzellikler, günümüzde de Ilgaz ilçesinin
bütün yönleriyle ilgi çeken turistik bir yer olma özelliğini oluşturur. Ilgaz
sınırları içerisinde günümüze ulaşan Çankırı-Kastamonu yolunun kenarında 20-25
metre yüksekliğinde Cendere Köyü’nün sınırları içinde bulun Salman Höyük ile
Devrez Çayı’nın güneyindeki kayalıkların doğuya bakan yamaçlarında bulunan kaya
mezarları ve mağaralar ile Beylikler devrine mal edilen Yerkuyu Köyü’ndeki cami
ve Osmanlı döneminden kalan Kayı Köyü Camii ve Gaziler Köyü Camii ile 1887-88 tarihli
Belediye Hamamı önemli tarihi yerlerdir. Şimdiye kadar henüz hakkında hiçbir
yayına rastlayamadığımız bu eserlerden üç köy camisi, bu zengin tarihe ışık
tutan belge niteliğindeki değerlerdendir. Bu bildiride, Ilgaz’ın köylerinde yer
alan üç cami, mimari özellikleriyle tanıtılacak ve Anadolu mimarlığındaki yerleri
belirlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Ilgaz, Beylikler, Osmanlı, Cami

Kaynakça

• Acun, H. (2005). Bozok Sancağı’nda (Yozgat İli) Türk Mimarisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Armutçuoğlu, İ. (1983). Kasîde-i Bürde (Manzum Tercüme). İstanbul: Erkam Yayınları. Aytekin, O. (1999). Ortaçağ’dan Osmanlı Dönemi Sonuna Kadar Artvin’deki Mimari Eserler. Ankara: Kültür Bakanlığı. Bakırer, Ömür. (2002). Anadolu Selçuklu Mimarisinde Süreklilik ve Değişim. Türkler içinde (C. 7, s. 828-835). Ankara: Yeni Türkiye. Bayhan, A. A. – Salman, F. - Çelik, A. (2007). Tarihi ve Kültürel Değerleri ile Kurşunlu. Çankırı: Kurşunlu Kaymakamlığı. Bayhan, A. A. – Salman, F. - Çelik, A. (2009). Tarihi ve Kültürel Değerleri ile Yapraklı. Çankırı: Yapraklı Belediyesi. Bayhan, A. A. (2017). Son Dönem Osmanlı Mimarlığında Cami Süslemeciliğine Taşradan Bir Örnek: Çankırı Ilgaz İlçesi Gaziler Köyü Camii. Sanat Tarihi Yazıları Prof. Dr. Kerim Türkmen Armağanı (Ed. S. M. Topçu-R. Aydın) içinde (s. 19-32). İstanbul: Çizgi Kitabevi. Bayraktar, M. S. (2005). Samsun ve İlçelerinde Türk Mimari Eserleri (Basılmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı. Bayraktar, M. S. (2006). Samsun’da Türk Mimarisinin Gelişimi. Geçmişten Geleceğe Samsun içinde (s. 399-425). Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi. Çal, H. (2000). Niğde Şehrindeki Ahşap Tavanlı Camiler ve Mescitler. Ankara: Kültür ve Türizm Bakanlığı. Durmuş, A. (2000). Giresun ve İlçelerindeki Türk Dönemi Mimari Eserleri (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı. Dündar, A. (2004). Çorum Cami ve Mescitleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı. Dündar, A. (2005). Çankırı’daki Türk İslam Yapıları. III. Çankırı Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri (Geçmişten Geleceğe Çankırı) içinde (s. 245-271). Çankırı: Çankırı Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. Gündoğdu, H. (1991). Çataksu (Tavusker)’da Halk Sanatı Tarzında Süslenmiş Bir Osmanlı Dönemi Camii. Türk Halk Mimarisi Sempozyumu (5-7 Mart 1990, Konya) Bildirileri içinde (s. 85-90). Ankara: Kültür Bakanlığı. İlter, F. (1972). Bir Anadolu Kenti İskilip. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Karpuz, H. (1989). Doğu Karadeniz Bölgesinde Bazı Ahşap Camiler. Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi içinde (C. 2, S. 4, s. 37-45). İstanbul: Örünç Matbaası. Karpuz, H. (1993). Rize. Ankara: Kültür Bakanlığı. Kuran, Aptullah. (1964). İlk Devri Osmanlı Mimarisinde Cami. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Öney, G. (1971). Ankara’da Türk Devri Yapıları. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları. Özakın, Rabia. (2002). XIII. Yüzyıl Anadolu Selçuklu Cami Mimarisinde Gelişim ve Beylikler Dönemine Etkileri. Türkler içinde (C. 7, s. 865-871). Ankara: Yeni Türkiye. Özkarcı, M. (1992). Candaroğulları Beyliği Mimari Eserleri (Basılmamış Doktora Tezi). (C. I). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı. Özkarcı, M. (2001). Niğde’de Türk Mimarisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu. Sümerkan, M. R. - Okman, İ. (1999). Kültür Varlıklarıyla Trabzon (İlçeler ve Köyler). (Cilt: 1). Trabzon: Trabzon Valiliği İl Kültür Müdürlüğü. Yavuz, M. (1993). Çaykara-Dernekpazarı ve Köylerindeki Osmanlı Dönemi Camileri (Basılmamış Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü.