A STUDY ON THE BIRTH TRADITIONS OF TURKMEN IMMIGRANT FROM AFGHANISTAN TO TOKAT

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 53 - 68, 08.06.2023

Serdar Deniz Özdemir , Cihan Melih Bozdemir

Öz

Man is a social being who has the power to convey his own culture from the past to the future. It is obvious that man, who has a magnificent ability to process many data in his collective memory around cultural structures and traditional patterns, also creates a strong meaning on the conception of birth, which is considered the first but most important stage of existence in the world, and conveys this meaning to the future. In this context, it is seen that the Turkish nation, which carries its traditions everywhere it has reached/immigrated with its thousands of years of history, brings together its ancient knowledge around traditional norms around birth, which is one of the transitional periods of life.
There are various turning points in life that affect the person from different aspects. These critical periods, which coincide with the most vulnerable, happiest and saddest moments of a person, are called transitional periods. These transitional periods, which are examined under the main headings such as birth, marriage, and death, are of interest not only to the human being, but also to the society in which he lives, and bring along various practices related to this. The meanings attributed to birth, which is the first of these periods, are very valuable. In this context, it is possible to say that the birth traditions of the Turkmen who migrated from Afghanistan to Tokat also include Turkish national codes.
Turkmens who migrated from Afghanistan to Turkey in 1982, they were settled in the province of Tokat and Yeşilyurt by the State of the Republic of Turkey and continued their lives as citizens of the Republic of Turkey. However, they continue to exist in Anatolia, they have been included in the Turkish cultural ecosystem and have become a strong part of these lands. For this reason, it is extremely necessary to study the traditions of the Turkmen. Because some of the negative effects of technological developments and the oblivion of oral culture data make it difficult to preserve traditions. For this reason, this article focuses on the birth traditions of the Turkmens who migrated from Afghanistan to Tokat.

Anahtar Kelimeler

Migration, Turkmen, Tokat, Birth, Tradition

AFGANİSTAN’DAN TOKAT’A GÖÇ EDEN TÜRKMENLERİN DOĞUM GELENEKLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

İnsan, öz kültürünü geçmişten geleceğe ulaştırma gücüne haiz sosyal bir varlıktır. Kolektif belleğinde yer alan pek çok veriyi kültürel yapılar ve geleneksel kalıplar etrafında işleme becerisiyle muhteşem bir kabiliyete sahip olan insanın, dünyadaki varoluşun ilk ancak en önemli aşaması sayılan doğum tasavvuru üzerine de güçlü bir anlam oluşturduğu ve bu anlamı geleceğe ulaştırdığı aşikârdır. Bu bağlamda binlerce yıllık geçmişiyle ulaştığı/göç ettiği her yere geleneklerini taşıyan Türk milletinin, hayatın geçiş dönemlerinden biri olan doğum etrafında da kadim bilgisini geleneksel normlar etrafında buluşturduğu görülmektedir.
Hayatın içerisinde kişiyi farklı yönlerden etkileyen çeşitli dönüm noktaları bulunmaktadır. İnsanın en savunmasız, en mutlu, en hüzünlü anlarına denk gelen bu kritik dönemler geçiş dönemi olarak adlandırılır. Doğum, evlenme, ölüm gibi ana başlıklar altında incelenen bu geçiş dönemleri, insanın sosyal bir varlık olması sebebiyle yalnız kendisini değil içinde bulunduğu toplumu da yakından ilgilendirmekte ve buna dair çeşitli uygulamaları beraberinde getirmektedir. Bu dönemlerden ilki olan doğum üzerine yüklenen anlamlar ise oldukça değerlidir. Bu bağlamda Afganistan’dan Tokat’a göç eden Türkmenlerin doğum geleneklerinin de Türk millî kodlarını içerdiğini söylemek mümkündür.
1982’de Afganistan’dan Türkiye’ye göç eden Türkmenler, Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından Tokat iline ve Yeşilyurt ilçesine yerleştirilmiş, yaşamlarına Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak devam etmişlerdir. Bununla birlikte Anadolu’da varlığını sürdürün Türk kültür ekosistemine dâhil olup bu toprakların güçlü bir parçası olmuşlardır. Bundan ötürü Türkmenlerin gelenekleri üzerine çalışma yapılması son derece elzemdir. Çünkü teknolojik gelişmelerin bazı olumsuz etkileri, sözlü kültüre ait verilerin unutulması gibi sebeplerle geleneklerin muhafazası da zorlaşmaktadır. Bu nedene bağlı olarak bu makalede Afganistan’dan Tokat’a göç eden Türkmenlerin doğum gelenekleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Göç, Türkmen, Tokat, Doğum, Gelenek

Kaynakça

• 1. Sözlü Kaynaklar (Adı, Soyadı, Mesleği, Yaşadığı Yer)
• KK1: Hanife Mahdum, ebe, Yeşilyurt.
• KK2: Sabire Sadakat, ev hanımı, Yeşilyurt.
• KK3: Sehra Kahraman, ev hanımı, Yeişlyurt
• KK4: Hatice Türkmen, ev hanımı, Yeşilyurt.
• KK5: Selvi Ulutepe, ev hanımı, Yeşilyurt.
• KK6: Baas Muhammed Kalkan, imam, Tokat.
• KK7: Nuriye Selçuk, ev hanımı, Tokat.
• KK8: Zübeyde Kahraman, ev hanımı, Yeşilyurt.
• KK9: Ali Ertürk, manifaturacı, Tokat.
• KK10: Zarife Selçuk, ev hanımı, Yeşilyurt.
• KK11: Zülfiye Kahraman, ev hanımı, Yeşilyurt.
• KK12: Bibi Zeynep Halaç, esnaf, Yeşilyurt.
• 2. Kitaplar
• Balcı, Fatih. Kuzey Kıbrıs Türk Halk Kültüründe Geçiş Dönemleri ve Buna Bağlı İnanışlar. İstanbul: Hiperlink Yayınları, 2019.
• Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Folkloru, (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar). İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1973.
• Clifford, J. Jansen. Readings in the Sociology of Migration. International Library of Sciense Technology Engineer and Liberal Studies, Kanada: Pergamon Press Ltd, 1970.
• Ergin, Muharrem. Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2019.
• Eroğlu, Ahmet- Durmuş, Hikmet Arık. Halk İnanışları El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınevi, 2017.
• Güven, Filiz. Kars Halk Kültüründe Geçiş Dönemleri Doğum, Evlenme, Ölüm. İstanbul: Kriter Yayınları, 2021.
• İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizim. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2006.
• Kalafat, Yaşar. Türk Dünyası Karşılaştırmalı Türkmen Halk İnançları. Ankara: Asam Yayınları, 2000.
• Kılıç, Recep vd. Musaköy’den Yeşilyurt’a, Ankara: Yeşilyurt Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği, 1996.
• Ögel, Bahaedddin. Türk Mitolojisi CI. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2010.
• Örnek, Sedat Veyis. Türk Halk Bilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
• Özdemir, Serdar. D. Türk Halk Anlatılarında Devler, Çanakkale: Paradigma Akademi, 2022.
• Saydam, M. Bilgin. Deli Dumrul’un Bilinci Türk-İslam Ruhu Üzerine Bir Kültür Psikolojisi Denemesi. Metis Yayınları: İstanbul, 2011.
• 3. Makaleler
• Aça, Mehmet, “Türk Halk Geleneğindeki Doğum Sonrası Uygulamalara Bir Örnek: ‘Tuzlama’”, Millî Folklor 52, 93-100.
• Artun, Erman. (1998). “Tekirdağ Halk Kültüründe Geçişi Dönemleri Doğum-Evlenme-Ölüm”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 9-10, 85-l07.
• Şimşek, Esma. “Ölümsüzlük İlacı Elma”. Turkish Studies/ Türkoloji Araştırmaları Dergisi 3/5, 193-204, 2008.
• Şimşek Esma, “Türk Kültüründe ‘Alkarısı’ İnancı ve Bu İnanca Bağlı Olarak Anlatılan Efsaneler”. AKRA Uluslararası Kültür Sanat Edebiyat ve Eğitim Bilimleri Dergisi 5/12, 99-115.
• 4. Bildiriler/Tebliğ
• Acıpayamlı, Orhan. “Türk Kültüründe Ad Koyma Folklorunun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi”. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, IV Cilt (Gelenek-Görenek-İnançlar). 1-14. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 1992