Mimari Mekân ve Kişisel Mekân Arasındaki Uyumun Bir Park Üzerinde Denetlenmesi

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 2, 329 - 338, 01.06.2012

Banu Bekçi Ali Özbilen

Öz

Anahtar Kelimeler

Personal space, Proxemics, Privacy, Density, Personal space distance

A Research on The Application of A Harmony Between Personal Space and Architectural Space into A Case Study Like Park

Öz

İnsan ve çevre ilişkisinin bir bölümü olarak yorumlanan, fiziksel mekândaki davranış şekillerine karşı artan bir ilgi vardır. Özellikle fiziksel mekânın kullanıcı tercihlerinin önemli bir boyutu olan kişisel mekân son dönemlerdeki çalışmalarda sıklıkla araştırılmaktadır. İnsanlar yer aldıkları aktiviteler ve çevrelerindeki insanlara bağlı olan sosyal etkileşime göre farklı mesafeleri kullanmalarından kaynaklanan kişisel mekân kavramı, bireyin fiziksel mekânını kendisinin bir parçası olarak görmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu çalışmada, seçilen mimari mekân içerisinde kullanıcının kişisel mekân mesafesini etkileyen unsurlar ortaya konulmuştur. Kişisel mekân mesafesini ölçmek amacıyla kent merkezine yakın bir açık alan parkının kullanıcıları seçilmiştir. Kullanıcıların kişisel mekân mesafesindeki beklentilerini belirlemek amacıyla anket, kalabalık, yakınlık, uzaklık ve kişi sayısı faktörlerini kolay denetleyebilmek için de gözlem teknikleri kullanılmıştır. Yüzölçümleri farklı olan iki terasta yapılan çalışmada mekânın konfor koşullarını belirleyen kişisel mekân mesafesini (maksimum mesafe) hesaplamak amacıyla, bağımsız değişkenler (doluluk oranı, en yakın kişi) kullanılarak, katsayıları birbirinden farklı fakat değişkenleri aynı iki denklem elde edilmiştir. Bulunan iki denklemin standart hatalarının yakın olması aralarında pek bir fark olmadığını göstermektedir. Mimari mekanın dolu olarak algılanması mekanın fiziksel özelliğine ve doluluk oranına göre değiştiği korelasyon analizi sonucuna göre saptanmış olup, doluluk oranının artmasının da insanlar üzerinde baskı hissini uyandırdığı görülmüştür. Kullanıcının mimari mekân içerisinde ilk olarak manzara alanını daha sonra ise sınır bölgelerini tercih ettiği görülmekle birlikte, mekânın belirli bir doluluk oranına ulaşması ile geçiş alanlarının da kullanıldığı da tespit edilmiştir. Bununla birlikte aynı zamanda mekân tasarımının özellikleri ve kullanıcının kişisel mekân mesafesindeki beklentileri arasında bağlantı kurularak, peyzaj planlamalarında kişisel mekân mesafesi kullanımı için uygun tasarım çözümleri de geliştirilmiştir

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Altman, I. and Chemers, M. (1989) Culture and Environment, Cambridge UP.
• Argyle, M., and Cook, M. (1967) Gaze and Mutual Gaze Cambridge: Cambridge Universty Press.
• Baxter, J.C. (1970) Interpersonal Spacing in Natural Setting, Sociometry 33.
• Bechtel, R. and Zeisel, J. (1990) ‘Observation: The World Under a Glass’, Methods in Environmental and Behavioral Research, Eds. Robert B. Bechtel, Robert W., Marans and William Michelson, New York: Krieger Pub. Com.
• Becker, F.D. (1973) ‘Study of Spatial Markers’, Journal of Personality and Psyhology 26.
• Duke, M.P and Nowick, S. (1972) A New Measure Interpersonal Distance, Journal of Experimental Research in Personality 6. Learning Model for
• Evans, G.W. and Howard, R.E. (1973) ‘Personal Space’, Psychological Bulletin 80
• Gedikli, R. (1998) A mathematical model proposal that can be used to evaluate the size of open green space required for each person in cities: Case of Trabzon, PhD Thesis, BlackSea Technical University, Trabzon, Turkey.
• Gifford, R. (1982) ‘Projected Interpersonal Distance and Orientation Choice: Personality’, Sex and Social Situation, Social Psychology Quarterly 45.
• Gosling, S.D., John, O.P., Robins, R.W., Craik, K.H. (1998) Do People Know How They Behave? Self-Reported Act Frequencies Compared With On-Line Codings by Observers, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 74, No.5, p:1377-1349
• Hamm, E.P. and Richardson, A. (2001) ‘Measurement of the People, by the People, and for the People’, Studies in history and philosophy of science part A, Volume 32, ıssue 4, Pages 607- 612.
• Hall, E.T. (1959) The Silent Language, Garden City, NY: Doubley.
• Hall, E.T. (1966) The Hidden Dimension, Anchor Doubleday Books, New York.
• Hayduk, L.A. (1978) ‘Personal Space: An Evaluative Psychological Bulletin 85. Orienting Overview’,
• Hayduk, L.A. (1983) ‘Personal Space: Where We Now Stand’, Psychological Bulletin 94.
• Kazancıoğlu, B. (2002) ‘A research on the application of a harmony between personal space and architectural space into a case study Like Park’, Black Sea Technical University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Landscape Architecture, M.Sc. thesis, Trabzon, Turkey. (in Turkish).
• Klinge, W. (2001) ‘How Different Areas of Personal Space are Protected: A Look at Gender Differences’, Georgetown University, Sponsored by Darlene Howard. of Psychology,