Kadının Mekandaki Rolü ve Yöresel Konut Mimarisine Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 2, 482 - 505, 15.06.2021

Demet Aykal , Eylem Akdemir

https://doi.org/10.35674/kent.910633

Cited By: 2

Öz

Kadın geçmişten günümüze hemen her alanda hayatı etkilemiştir. Kadının bakış açısı, olayları derinlemesine incelemesi, olaylardan ders çıkarmasının bu roldeki etkisi büyüktür. Bilimsel çalışmalar ışığında ilk çağlara bakıldığında kadının, ilk ocak kavramını ortaya çıkardığı ve yiyecekleri saklamak için alan yarattığı görülür. Kadın böyle önemli bir noktadayken daha sonra toplumsal, politik, inanç gibi nedenlerden dolayı toplumsal yaşamdan uzaklaştırılmıştır. Zaman içerisinde geleneksel dokulardaki yaşam, bireylere toplum içinde cinsiyete ilişkin farklı anlamlar yüklemiştir. Kadınlar sosyal hayatlarından geride kalırken kamusal mimari mekanlar bile ayrıştırılmış; pazarlar, meydanlar erkeklere ait mekanlar haline gelmiştir. Toplumun sosyo-kültürel dokusuyla kadın ve erkeğe farklı yaşam alanlarında farklı özgürlükler ve imkanlar sunulmuş, mekânlar cinsiyetlendirilmiştir. Dolayısıyla erkek ve kadın ait ayrı mekânlar ortaya çıkmış, ayrışma kültürle ilişkilendirilmiştir. Bu bağlamda farklı kültür yapılarında geleneksel konutlar içerisindeki kadın mekanı ve kadının mekan kullanımının nasıl olduğu araştırılmıştır. Çalışmada problem olarak görülen cinsiyet ayrımının tasarımda ve mekan kurgusunda etkili olması geleneksel konutlar üzerinden incelenmiştir. Yedi bölgeden; bulunduğu bölgenin iklimini, toplumsal yapısını, inancını yansıtan yedi adet geleneksel konut seçilmiş ve kadına göre konutun mekan organizasyonu değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda farklı bölgelerde yer alan konutlarda kadının etkisi ortaya konularak, bölgesel bir karşılaştırma yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

mimari mekan, geleneksel konut, mahremiyet, kadın

The Role of Women in Space and Its Effect on Vernacular Housing Architecture

Öz

Women have impact on life in almost every field from past to present. The woman's point of view, her in-depth examination of the events, and her learning from the events have a great impact on this role. Looking at the ancient ages in the light of scientific studies, it is seen that the woman created the concept of the first cooker and created a space to store food. While the woman was at such an important point, she was later withdrawn from social life due to social, political and religious reasons. Over time, life in traditional area has given individuals different meanings regarding gender in society.
While women are falling behind from their social lives, even public architectural spaces are separated; markets and squares have become men's venues. With the socio-cultural fabric of the society, different freedoms and opportunities have been offered to men and women in different living spaces, and the spaces have been gendered. Therefore, separated spaces belonging to men and women have emerged and separation has been associated with culture. In this context, women's space in traditional houses in different cultural structures and the usage of these spaces by women’s is investigated.
In the study, the effect of gender discrimination, which is seen as a problem, in design and spatial setup was examined through traditional houses. From seven regions; seven traditional houses that reflect the climate, social structure and belief of the region where they are located were selected and the spatial organization of the house was evaluated considering the woman. As a result of the evaluations, a regional comparison was made by revealing the effect of women in the houses located in different regions.

Anahtar Kelimeler

architectural space, women, traditional house, privacy

Kaynakça

• Arel, Ayda (1982). Osmanlı Konut Geleneğinde Tarihsel Sorunlar. İzmir: E.Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi (47-80) Cıbıroğlu, Y. (2004). Kadın ve Yapı İlişkisi. Mimarist, (14), 67-72.
• Dostoğlu Türkün, N., Eraydın, A., Türkün, A., Kayasü, S., Özgüven, Y., Erkarslan Erdoğdu, Ö. ve diğer. (2005). Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı ve Şehirciliği-I: Cumhuriyet Döneminde Kadın ve Mimarlık (1. Baskı). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası.
• Ediz, Z. (1995). Kadınların Tarihine Giriş; Hititlerden Günümüze. İstanbul: Adım Yayıncılık.
• Efeoğlu, M. (2014). Kemaliye, Başpınar’da Geleneksel Konutların Yapım Tekniklerinin İncelenmesi ve M. Tamer Aksoy Evi Restorasyon Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Evran, A. (2018). Mudanya Kenan Doğruöz Konağı Restorasyon Projesi. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Güler, K. (2012). Doğu Karadeniz Kırsal Mimarisi Örneklerinden Rize-Fındıklı Aydınoğlu Evi Restorasyon Projesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• İnan, A. (1964). Atatürk ve Türk Kadın Haklarının Kazanılması: Tarih Boyunca Türk Kadınının Hak ve Görevleri (2. Baskı). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• Kaya, Ş. (2011). Diyarbakır Mehmet Uzun Evi Restorasyon Projesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kuban, D. (2007). Osmanlı Mimarisi (1. Baskı). İstanbul: YEM Yayın.
• Küçükerman, Ö. (1985) Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayını.
• Mumford, L. (2007). Tarih Boyunca Kent Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği (1. Baskı). Gürol Koca ve Tamer Tosun (Çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Nesbit, M. (1992). “In the absence of the Parisienne…”. B. Colomina (Ed.). Sexuality & Space. Princeton (307-325). New Jersey: Princeton University School of Architecture.
• Nurlu, S. (2020). Koruma Yöntemlerinden Biri Olan Yeniden İşlevlendirme Kavramının Çevresel Etkileri - Antakya Konak Restoran Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi.
• Özbek, M. (2001).Dünden Bugüne İnsan (2. Baskı). İstanbul: İmge Kitabevi.
• Özderya, T. (2020). Denizli İli, Pamukkale İlçesi, 15 Mayıs Mahallesi’ndeki Enver Soylu Evi Restorasyon ve Yeniden İşlevlendirme Projesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Özer, Z. (2006). Eskişehir Odunpazarı Hasan Şefik Evi Restorasyon Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Sarıçelik, M. (2017). Mimarlık Kültürünün Oluşumunda Kadının Rolü ve Erken Cumhuriyet Döneminde Mimarlık–Kadın İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Turani, A. (2000). Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tuztaşı, U. ve Aşkun, İ. Y. (2013). “Türk Evi" İdealleştirmesinde "Osmanlı Evi" ve "Anadolu Evi" Kavramlarının Ortaklıklarına Iliskin İşlevsel Açıklamalar” Bilig YAZ 2013 / Sayı 66, 273-296
• https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.otelkutahya.com%2Fkent-tarihi-muzesi.html&psig (erişim:01.06.2021)
• https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.kulturportali.gov.tr%2Fmedya%2Ffotograf%2Ffotodokuman%2F6308%2Fselamlik&psig=AOvVaw3vBqb2Xz4gG8XGheu4JxYx&ust (erişim:01.06.2021)