ULUSLARASI MEDYA KURULUŞLARINDA AFGAN SIĞINMACI HABERLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2022, Sayı: 19, 90 - 115, 29.04.2022

İlknur Şit

Öz

Taliban’ın 15 Ağustos 2021 tarihi itibarıyla Afganistan’daki ani hâkimiyeti sonrasında
Kabil Havalimanı’nda uçaklara hücum eden Afganların görüntüleriyle beraber yıllar sonra
Afgan göçü yeniden dünya medyasında geniş olarak yer almaya başlamıştır. Mülteci sorunu
ya da krizi bağlamında alan araştırmalarına bakıldığında mevcut çalışmaların büyük bir
kısmının Suriyeli mülteciler ve sığınmacılar ekseninde yapıldığı görülmektedir. Özellikle Suriyeli
mültecilerin medyanın, siyasal alanın ve akademik ilginin konusu olmasıyla diğer mülteci ve
sığınmacı grupları görünmezlik alanına itilmiş gibi durmaktadır. Oysa Suriyeli mültecilerden
sonra dünyada sığınma başvurusunda bulunan ikinci en kalabalık göçmen grubunu Afganlar
oluşturmaktadır. Bu kapsamda bu çalışmanın amacı, Teun A.Van Dijk’in eleştirel söylem
analizi yöntemi çerçevesinde genelde medyada ve politik söylemlerde Suriyeli paydasında
homojenleştirilen Afgan sığınmacılara ilişkin haberlerin; Türkiye’de de yayın yapan uluslararası
medya kuruluşlarında nasıl kurgulandığı, haber yapılış biçimleri, taşımış oldukları söylemler/
mesajlar ve kamuoyu oluşturmadaki rolü incelenmiştir. Bu amaçla, 15 Ağustos 2021 itibarıyla
dünya medyasında geniş olarak yer almaya başlayan Afganlara ilişkin 15 Ağustos -15 Eylül
2021 tarihleri arasında tespit edilen 84 haberde Suriyeli mültecilerin ve Afgan sığınmacıların
farklılaşmakta ya da benzeşmekte olduğu noktalar üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonucunda
çıkan bulgular ele alınarak genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afgan Sığınmacı, Afgan Mülteciler, Medyada Temsil.

Kaynakça

• Afghan Civil Society Forum (2009). The Cost of War: Afghanistan Experiences of Conflict 1978-2009,https://www-cdn.oxfam.org/s3fs-public/file_attachments/ afghanistan-the-cost-of-war_14.pdf
• BBC Türk e (15 Ağustos-15 Eylül 2021). Afgan Sığınmacılar Hakkında Uluslararası Haberler, https://www.bbc.com/turkce/topics/cg726y2k5p8t
• Berry, M, Inaki, G-B, Kerry, M. (2015). Press Coverage of the Refugee and Migrant Crisis in the EU: A Content Analysis of Five European Countries. Geneva, UNHCR Project Report https://www.unhcr.org/56bb369c9.html Erişim Tarihi: 16.01.2022
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilcisi (BMMYK) (1951). “Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme”, Md.1(A)(2). https:// www.multeci.org.tr/wp-content/uploads/2016/12/1951-Cenevre-Sozlesmesi-1. pdf Erişim Tarihi: 16.01.2022
• Castle, S. ve Miller, M. J. (2008). Göçler  Çağı, Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri. İstanbul Bilgi  Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
• Deutsche Welle (DW) (15 Ağustos-15 Eylül 2021). Afgan sığınmacılar hakkında uluslararası haberler, https://www.dw.com/search/languageCode=tr&item=Afgan%20 mülteciler&searchNavigationId=10201&sort=DATE&resultsCounter=20
• Doğanay,  . ve Keneş  Çoban, H. (2016). Yazılı Basında Suriyeli “Mülteciler”: Ayrımcı Söylemlerin Rasyonel ve Duygusal Gerekçelerinin İnşası. Mülkiye Dergisi, 40(1), ss.143-184. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/487464
• Doğanay,  ,  Öztürk, K,  Çalışkan, S. (2018). Media Monitoring, Media Discourse on Refugees and Migration. Research Report I, IGAM. https://drive.google.com/ file/d/1dR1UM04LvaGuDih1VdnCgYkLsHOmd0LU/view
• Efe, İ. (2015). Türk Basınında Suriyeli Sığınmacılar, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) http://file.setav.org/Files/Pdf/20151225180911_ turk-basininda-suriyeli-siginmacilar-pdf.pdf
• Engindeniz, İ,  Özkan, Ş, Saç , E, Sert, G. (2019). Medyada Nefret Söylemi İzleme Raporu. Hrant Dink Vakfı, https://hrantdink.org/attachments/article/2134/MNSİ-rapor- mayıs-agustos-2019.pdf
• Euronews (15 Ağustos-15 Eylül 2021). Afgan Sığınmacılar Hakkında Uluslararası Haberler, https://tr.euronews.com/tag/afgan-multeciler
• Erdoğan, M., Kavukçuer, Y., ve  Çetinkaya, T. (2017). Türkiye’de Yaşayan Suriyeli Mültecilere Yönelik Medya Algısı. Ankara: Özgürlük Araştırmaları Derneği.
• Göç İdaresi Başkanlığı (2021). Şartlı Mülteci Kavramı, https://www.goc.gov.tr/sartli- multeci Erişim Tarihi: 17.01.2022
• Göç İdaresi Başkanlığı (2013). Uluslararası Koruma, https://www.goc.gov.tr/uluslararasi- koruma Erişim Tarihi: 17.01.2022
• IOM, International Migration Law: Göç Sözlüğü (2014). (2) ss. 35-38. https://publications. iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf
• Kirişci, K. (2014) Syrian Refugees and Turkey’s Challenges: Going Beyond Hospitality. Report. Washington, DC: Brookings, ss. 1-46 https://www.brookings.edu/wp-content/ uploads/2016/06/Syrian-Refugees-and-Turkeys-Challenges-May-14-2014. pdf Erişim Tarihi: 19.01.2022
• Maizland, L. (2021). The Taliban in Afghanistan, Council on Foreign Relations, https:// www.cfr.org/backgrounder/taliban-afghanistan Erişim Tarihi: 15.01.2022
• Marchand, K. ve Siegel, M. (2014). Afghanistan Migration Profile, Prepared for the International Organization for Migration (IOM).
• Marriam Webster, What’s the Difference Between a Burka, Hijab and Niqab. https:// www.merriam-webster.com/dictionary/burka Erişim Tarihi: 28.01.2022   Özer,  . (2011). Haber Söylem İdeoloji, Konya: Literatürk Yayınları, ss. 83-84
• Şimşek, A. R. (2021). Tarihten Günümüze Afganistan G  leri ve Türk Asıllı G  menler, Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM), https://www.ankasam. org/tarihten-gunumuze-afganistan-gocleri-ve-turk-asilli-gocmenler/ Erişim Tarihi: 16.01.2022
• United Nations News (UN) (2021). Afganistan:  len veya Yaralanan Kadın ve  ocukların Rekor Sayısı, https://news.un.org/en/story/2021/07/1096382
• UNHCR (2017). Returns to Afghanistan in 2017, file:///C:/Users/aes/Downloads/ Joint%20Returnee%20Report%20IOM%20UNHCR_FINAL.pdf
• Van Dijk T. A. (1988). News Analysis. New Jersey: Lawrance Erlbaum Associates.
• Van Dijk, T. A. (1999). Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları. M. Küçük (Ed. ve  Çev.), Medya, İktidar, İdeoloji i inde. Ankara: Ark Yayınları.
• Voice of America (Amerikanın Sesi) (15 Ağustos-15 Eylül 2021). Afgan sığınmacılar hakkında uluslararası haberler, https://www.amerikaninsesi.com/sk=Afgan%20 mülteciler&tab=all&pi=1&r=any&pp=10
• Yıldırım Geyik, S. (2018). Göç ve Afganlar: “İstikrarlı Mülteciler”. Göç Araştırmaları Dergisi. 4(2). https://gam.gov.tr/files/8-5.pdf