TAŞRADA ÇOCUKLUK: 2000’Lİ YILLAR BAĞIMSIZ TÜRK SİNEMASINDA EBEVEYN TUTUMLARI

Yıl 2022, Sayı: 19, 144 - 169, 29.04.2022

Ömer Eraslan

Öz

Ebeveyn tutumu, anne ve babanın çocukları için oluşturdukları beklenti ve inançları
gerçekleştirebilmek adına çocuklarına gösterdikleri genel davranış ve tutumlarının bütünü
olarak nitelendirilebilir. Sinema sanatı, ebeveyn tutumlarını incelemek için verimli bir kaynak
sunmaktadır. Ebeveyn tutumlarını incelemek için önemli rolleri çocuk oyuncular tarafından
canlandırılan, ebeveyn tutumlarının açıkça ortaya konulduğu, popüler anlatı kalıplarının dışında
kalan, taşrada geçen ve çocuk karakterlerin psikolojik derinliklerine önem veren filmler amaçlı
örnekleme yoluyla seçilmiştir. Çalışmada Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak (Ahmet Uluçay,
2004), Beş Vakit (Reha Erdem, 2006), Bal (Semih Kaplanoğlu, 2010), Zefir (Belma Baş, 2010),
Halam Geldi (Erhan Kozan, 2013), Sivas (Kaan Müjdeci, 2014) ve Rauf (Soner Caner ve Barış
Kaya, 2016) örneklem olarak belirlenmiştir. Bu filmlerde ebeveyn tutumları 5 farklı ebeveyn
tutumu üzerinden değerlendirilerek 2000’li yıllar bağımsız Türk sinemasında ebeveyn tutumları
incelenecektir. Seçilen filmlerde anne- kız  çocuk ilişkisinde aşırı baskılı ve otoriter tutum,
anne-erkek  çocuk ilişkisinde ise güven verici ve hoşgörülü tutum yaygın olarak görülmektedir.
Baba kız çocuk ilişkisinde yaygın olarak görülen bir ebeveyn tutumu saptanamamışken baba
ile erkek çocuk ilişkisinde ise güven verici ve hoşgörülü tutumun yaygın olduğu görülmektedir.
Kız  çocuklarının aşırı baskılı ve otoriter ebeveyn tutumlarına maruz kaldığı, erkek çocukların
ise hem annelerinden hem de babalarından güven verici ve hoşgörülü bir ebeveyn tutumu ile
karşılaştığı dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn Tutumu, Taşra, Çocuk ve Çocukluk, Bağımsız Türk Sineması

Kaynakça

• Akser, M. (2012). Türkiye’de Bağımsız Türk Sineması Her Daim Bağımlı. Panaroma, (7), ss. 36-39.
• Arslantepe, M. (2009). Türk Romanı ve Türk Sineması İlişkileri. Marmara İletişim Dergisi, 14, ss. 125-142.
• Avcı, M. G. ve Kıran, E. (2019). Ahlat Ağacı: Taşrada Dönüşümü İzlemek. sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 10(2), ss. 241-262. DOI: 10.32001/sinecine. 639702
• Ayyıldız, T. (2005). Zonguldak İl Merkezinde 0-6 Yaş  Çocuğu Olan Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
• Aydoğdu, F. ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), ss. 569-585.
• Baumrind, D. (1966). Effects of Authoritative Parental Control on Child Behavior, Child Development, 37(4), ss. 887-907.
• Cerrahoğlu, Z. (2019). Sinemada Temsil Kurmak: Mustang (2015) Filmi Üzerine Bir İnceleme. SineFilozofi, Özel Sayı (1) Mayıs 2019, ss. 518-535.
• Çetinkaya, B. ve Başbakkal, Z. (2005).  Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Benlik Saygısı Düzeylerinin ve Çocuk YetiştirmeTutumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 21 (2), ss. 47-57.
• Çoban, A., Bilgen, Z., İdrisoğlu,  ., Sönmez, İ., Türe Köse, H. ve Ünlü Bozkurt, H. (2021). Karşılaşılan Duygusal ve Davranışsal Problemlerin Ebeveyn Tutumu ile İlişkisinin İncelenmesi: İçerik Analizi. Uluslar arası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), ss. 4302-4335. DOI: 10.26466/opus.907851
• Daldal, A. (2021). 1990’ların Yeni Bağımsız Türk Sineması’nda Emekçi Öznenin Kayboluşu: Küreselleşme ve Festivalizm. Kültür ve İletişim, 24(1), ss. 159-189. DOI: 10.18691/kulturveiletisim.800820
• Din , B. (2015). Okul Öncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden  Çocukların Ebeveynlerinin Çocuk Hakları Eğitimi Konusundaki Görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(1), ss. 7-25.
• Doğan, E. (2019). Türk Sinemasında 1960-1970 Yılları Arasında Çocukluk: İki Farklı Ayşecik Filminde  Çocukluk Temsiliyeti. Turkish Studies, 14(2), ss. 313-323.
• Düzcan, E. (2017). Çocuk Gözüyle Anlatmak: Sinemada  Çocuğun Büyüme Serüveni. TRT Akademi, 2(4), ss. 398-417.
• Ergün, B. ve İpek, M. (2020). Erken Çocukluk Dönemi Temel Hak ve Özgürlüklerin Gerçekleştirilmesinde Ebeveyn Tutumlarının İncelenmesi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 6(2), ss. 159-180.
• Eroğlu, F. ve Parlar, H. (2018). Evli Kadın ve Erkeklerde Psikolojik İyi Oluşun Ebeveyn Tutumuna Etkisinin İncelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(33), ss. 89-101.
• Güçhan, G. (1992). Toplumsal Değişim ve Türk Sineması. Ankara: İmge Kitabevi.
• Güçhan, N. (1990). Türk Sineması ve Dünya Sineması. Kurgu Anadolu  Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 7, ss. 127-131.
• Güçray, S. (1993). Çocuk Yuvasında ve Ailesinin Yanında Kalan 9-10-11 Yaş  Çocuklarının Öz-Saygı Gelişimini Etkileyen Bazı Faktörler. Aile ve Toplum, 3(1), ss. 58-66.
• Karabulut Demir, E. (2007). Ebeveyn Tutum  Ölçeği (ET ). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul  Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kulaksızoğlu, A. (2001). Ergenlik Psikolojisi (4. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kuyucak Esen, Ş. (2016). Türk Sinemasının Kilometre Taşları (Dönemler ve Yönetmenler) (3. Basım). İstanbul: Agora Yayınları.
• Lüleci, Y. (2016). 27 Mayıs ve 12 Eylül Askeri Darbelerinin Türk Sinema Sektörüne Etkileri. Muhafazakar Düşünce, 49, ss. 183-210.
• Orta, N. (2007). Türkiye’de Yaşanan Sosyal Olaylar ve Türk Sinemasına Yansımaları (1980-2004). Selçuk  Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, 18, ss. 125-143.
• Öcal, N. (1999). Türk  Çocuk Sineması ve Türk Sinemasında “ Çocuk” İmgesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul  Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pembecioğlu, N. (2018). Türk ve Dünya Sinemasında  Çocuk İmgesi (3. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Pösteki, N. (2012). 1990 Sonrası Türk Sineması (1990-2011) (3. Basım). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Saydam, B. (2020). Türk Sineması’nın Tarihine Genel bir Bakış. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 18(36), ss. 401-424.
• Scognamillo, G. (1979). Bir Dönemin Anatomisi Türk Sineması 1960-1977. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 1(1), ss. 98-107.
• Sevin , Z. (2014). 2000 Sonrası Yeni Türk Sineması  Üzerine Yapısal bir İnceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40, ss. 97-118.
• Şanlı, D. (2007). Annelerin  Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül  Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şenol, F. B. ve Karaca, N. H. (2020). Okul  Öncesi Dönem  Çocuklarının Benlik Kavramı ve Ebeveyn Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, ss. 1-19.
• Yaman, B. (2018). Ebeveyn Tutumlarının  Çocukların Mizaç  Özellikleri ve Duygu Düzenleme Becerileri  Üzerindeki Rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yavuzer, H. (1992). Ana-Baba ve  ocuk (5. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2006).  Çocuk Psikolojisi (29. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yörükoğlu, A. (1998).  Çocuk Ruh Sağlığı (22. Basım). İstanbul: Özgür Yayınları.
• UNICEF (1989).  Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. https://www.unicef.org/turkey/ çocuk-haklarına-dair-sözleşme (Erişim tarihi: 26.10.2021)