Sultanmahmut Torayğırulı’nın ‘Kamar Suluv’ Adlı Romanında Sosyal Yapı

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına), 104 - 124, 27.10.2023

Yılmaz Bacaklı

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1355912

Öz

Bir edebî tür olarak roman toplumsal hayattan beslenir. Toplum hayatının hemen her detayına romanda rastlamak mümkündür. Romanlarda sadece olaylar ve merak ögesi görülmez. Olayları çevreleyen mekâna, olayların öznesi olan kahramanlara, olayın başlayıp bittiği zaman parçasına kadar sinen zihniyet de olabildiğince derinlikli bir biçimde görülebilir.
Kazak edebiyatında XX. yüzyılda görülmeye başlayan roman türü modernleşen hayatın izlerini taşır. Bu bakımdan modernleşen sadece edebiyat yapma tekniği değil, edebiyatın beslendiği zihin dünyası ve davranış kalıplarıdır. Toplumsal hayatın çatışmalı alanlarından doğan anlatılar oldukça yeni bir tür olan romanın imkânları içerisinde anlatılmaya çalışılır. Kazak edebiyatının ilk romanları özellikle toplumun kanayan yarası olan kadın meselesi üzerinden eşitlik, aile, inanç, eğitim gibi diğer problem alanlarını tartışır. Bu dönem romanları, toplum sorunlarını çözmeyi hedeflemez. Onları görünür kılmaya odaklanır.
Kazak romancılığının öncü isimlerinden olan Sultanmahmut Torayğırulı, nesirlerini de şairce bir duyuşla kaleme alır. Eserlerinde gerçekçi bir tavır benimseyen yazar, kısa süren ömründe dönemine göre roman türünün başarılı sayılabilecek bir örneğini verir. Çalışmanın sosyal yapı bakımından inceleme konusu olan Kamar Suluv (Güzel Kamer) eserinde ise şiirlerinde de sıklıkla değindiği kadının toplumdaki yeri ve toplumun eğitimli insana bakışı meselesini irdeler. Karakterden daha çok tipler üzerinden gerçekleştirdiği anlatıda halkın en geniş anlamıyla insana bakışını yargılar.

Anahtar Kelimeler

Kazak edebiyatı, Sultanmahmut Torayğırulı, roman, Kamar Suluv, sosyal yapı.

Social Structure in Sultanmahmut Toraygırulı's Novel ‘Kamar Suluv’

Öz

As a literary genre, the novel is nourished by social life. It is possible to come across almost every detail of social life in the novel. Not just events and intrigue; the mentality that permeates the space surrounding the events, the heroes who are the subjects of the events, and the part of the time when the event starts and ends can be seen as deeply as possible in the novels. Events and intrigue are not the only things that matter in the work. The mentality that permeates the place, the heroes and the time of the events can also be seen as deeply as possible in the novels.
The novel type, which started to be seen in Kazakh literature in the 19th century, carries the traces of modernized life. In this respect, it is not only the technique of making literature that has become modern, but the world of mind and behavior patterns in which literature is fed. The narratives arising from the conflicted areas of life are tried to be told within the possibilities of the novel, which is a fairly new genre. The first novels of Kazakh literature discuss other problem areas such as equality, family, belief, education, especially over the bleeding wound of society, the woman issue. The novels of this period are focused on making the problems visible rather than solving them.
Sultanmahmut Toraygırulı, one of the pioneers of Kazakh novelism, also writes his prose with a poetic sense. Adopting a realistic attitude in his works, the author gives a successful example of the novel genre in his short life. In his work, Kamar Suluv examines the place of women in society, which he frequently mentions in his poems, and the society's view of educated people. The narrative, which he carries out through types rather than characters, also judges the public's view of people in the broadest sense.

Anahtar Kelimeler

Kazakh literature, Sultanmahmut Toraygırulı, novel, Kamar Suluv, social structure.

Kaynakça

• Abdiymanulı, Ö. (2017). XX. Ğasır Basındağı Kazak Adebiyeti. Almatı: Guppyprint Baspahanası.
• Aktaş, Ş. (1991). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ayyıldız, M. ve Birgören, H. (2019). Edebiyat Bilgi ve Kuramları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bacaklı, Y. (2022). Sultanmahmut Toraygırov’un Şiirleri Üzerine Bir İnceleme. Doktora Tezi. Niğde: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Bennett, A. ve Royle, N. (2016). Şu Edebiyat Denen Şey Okumak, Düşünmek, Yazmak. İstanbul: Notos Kitap.
• Çetin, N. (2017). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çıkla, S. (2002). Romanda Kurmaca ve Gerçeklik. Hece Dergisi, 65/66/67, 111-129.
• Ergun, M. (2002). Kopuz Sarını – Kazak Âşık Tarzı Şiir Geleneği Akın ve Cıravlar. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Hawtrhorn, J. (2014). Roman Analizi. (çev. Ufuk Köse, vd.). İstanbul: Kesit Yayınları.
• İbrahimi, D. (1998). Evlilik Kurumu ve Aileye Yönelik Psiko-Sosyal Hizmetler. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Kencebaev, B. (1957). Sultanmahmut Torayğırov– Ömiri men Tvorçestvosı. Almatı: Qazaqtıñ Memlekettik Körkem Ädebiyet Baspası.
• Koç, K. – İşina, A.- Korganbekov, B., (2007). Kazak Edebiyatı 1. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Mütaliyeva, R. – Kacıbaeva, G. (2006). Torayğırovtanuv – Derister Cıynağı. Pavlodar.
• Nirun, N. (1994). Sistematik Sosyoloji Yönünden Aile ve Kültür. Ankara: AKM Yayınevi.
• Shaikenova, G. (2019). Kazak Edebiyatında Roman Türü ve Gelişmesi. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-7.
• Torayğırulı, S. (2018). Güzel Kamer-Kamar Suluv. Ankara: Keçiören Belediyesi.
• Torayğırov, S. (2002). Kamar Suluv. Almatı: Atamura Baspası.
• Turan, A. (1991). Törelerimizde «Kalın» (Başlık) Âdeti. Millî Folklor, 12, 39-42.
• https://www.nadirkitap.com/hulasatul-mesail-ve-muhimmetud-delail-kitap23493240.html [Erişim Tarihi: 25.08.2023]