Öğrenci Rolünden Çalışan Rolüne: Üniversite Öğrencilerinin Çalışma Hayatına Geçiş Hazırlıklarına İlişkin Algılarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 23 - 41, 30.06.2024

Hacı Arif Doğanülkü

https://doi.org/10.58501/kpdd.1373238_2

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin çalışma hayatına geçiş hazırlıklarına ilişkin algılarını incelemektir. Araştırmanın çalışma grubu Çukurova Üniversitesi’nde öğrenim gören 22 lisans öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcıların yaşları 18 ile 25 arasında değişmekte olup yaş ortalamaları 22.3’tür. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenolojik desende tasarlanmıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Bulgularda çalışma hayatına geçişin ne ifade ettiği dört tema (kendi ayakları üzerinde durabilme, ekonomik rahatlık, yükümlülük sahibi olma ve benliği ortaya koyma) altında toplanmıştır. Çalışma hayatına geçiş sürecine ilişkin hazırlıklar üç tema (akademik hazırlık, kariyer planlama ve ekonomik hazırlık) altında toplanmıştır. Çalışma hayatına geçiş sürecindeki zorlayıcı etmenler beş tema (akademik, kariyer planlama, sistemsel, ekonomik ve psikolojik) altında toplanmıştır. Çalışma hayatına geçiş sürecindeki zorlayıcı etmenlerle başa çıkma kaynakları ise üç tema (dışsal destek, içsel destek ve ekonomik kaynaklar) altında toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kariyer, Çalışma hayatı, Üniversite Öğrencileri

Kaynakça

• Alnıaçık, E., Of, M., Balkaş, J., Tülemez, S., Mirzayev, M., & Alfarra, H. (2021). Pandemi sürecinde üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve umutsuzluklarının kariyer geleceği algısı üzerindeki etkileri. Business & Management Studies: An International Journal, 9(1), 248-266. https://doi.org/10.15295/bmij.v9i1.1757
• Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469
• Arnett, J. J. (2007). Emerging adulthood: What is it, and what is it good for?. Child development perspectives, 1(2), 68-73. https://doi.org/10.1111/j.1750-8606.2007.00016.x
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeler. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Beduwe, C., Giret, J.F. (2011). Mismatch of vocational graduates: What penalty on French labour market?. Journal of Vocational Behavior, 78(1), 68–79. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2010.09.003
• Blau, G., Petrucci, T., & McClendon, J. (2013). Correlates of life satisfaction and unemployment stigma and the impact of length of unemployment on a unique unemployed sample. Career Development International, 18(3), 257-280. https://doi.org/10.1108/CDI-10-2012-0095
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık
• Cengiz, H. (2022). Algılanan sosyal desteğin kariyer kararlılığına etkisinde iyimserliğin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(3), 2516-2530. https://doi.org/10.20491/isarder.2022.1517
• Cevher, E. (2015). Üniversitelerde kariyer planlama faaliyetleri ekseninde kariyer merkezlerine yönelik bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 164-177.
• Claes, R., & Ruiz‐Quintanilla, S. A. (1998). Influences of early career experiences, occupational group, and national culture on proactive career behavior. Journal of Vocational Behavior, 52(3), 357–378. https://doi.org/10.1006/jvbe.1997.1626
• Creed, P. A., Hood, M., Praskova, A., & Makransky, G. (2016). The career distress scale: Using Rasch measurement theory to evaluate a brief measure of career distress. Journal of Career Assessment, 24(4), 732-746. https://doi.org/10.1177/1069072715616126
• Creswell, W. John. (2018) Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Bütün, M. & Demir, S. (Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Çelikten, M. (2005). Neden iş analizi yapılmalı?. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(18), 127-135. https://dergipark.org.tr/en/pub/erusosbilder/issue/23751/253050
• Çivilidağ, A. (2019). A phenomenological approach to the unemployment problem: from the views of young unemployed undergraduates. Mediterranean Journal of Humanities, 9(2), 197–217. https://doi.org/10.13114/MJH.2019.485
• De Vos, A., De Clippeleer, I., & Dewilde, T. (2009). Proactive career behaviours and career success during the early career. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 82(4), 761–777. https://doi.org/10.1348/096317909X471013
• Doğanülkü, H. A. (2022). Life goals and proactive career behaviors: The mediating role of visions about the future and the moderating role of intolerance of uncertainty. Current Psychology, 1-13. https://doi.org/10.1007/s12144-022-03236-2
• Duckworth, A. L., Peterson, C., Matthews, M. D., & Kelly, D. R. (2007). Grit: perseverance and passion for long-term goals. Journal of Personality and Social Psychology, 92(6), 1087-1101. https://doi.org/10.1037/0022-3514.92.6.1087
• Genç, M., & Fidan, Y. (2019). Öğrencilerin kişisel gelişim yönelimlerinin kariyer uyum yeteneklerine etkisi: üniversite öğrencileri örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(35), 151-178.
• Güldü, Ö., & Kart, M. E. (2017). Kariyer planlama sürecinde kariyer engelleri ve kariyer geleceği algılarının rolü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(2), 377-400. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002450
• Günay, A., & Çelik, R. (2019). Kariyer stresinin psikolojik iyi oluş ve iyimserlik değişkenleriyle yordanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(33), 205-218. https://dergipark.org.tr/en/pub/sbe/issue/41368/558568
• Helyer, R., & Lee, D. (2014). The role of work experience in the future employability of higher education graduates. Higher Education Quarterly, 68(3), 348-372. https://doi.org/10.1111/hequ.12055
• Herr, E. L., Cramer, S. H., & Niles, S. G. (2004). Career guidance and counseling through the lifespan (6th ed). Pearson Education.
• Jones, B. D., Paretti, M. C., Hein, S. F., & Knott, T. W. (2010). An analysis of motivation constructs with first‐year engineering students: Relationships among expectancies, values, achievement, and career plans. Journal of Engineering Education, 99(4), 319-336. https://doi.org/10.1002/j.2168-9830.2010.tb01066.x
• Karaaslan, S. (2017). Ankara’daki üniversitelerin kariyer merkezleri üzerine bir değerlendirme. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/313051152
• Kılınç, Y., & Ateş, M. (2014). Coğrafya lisans öğrencilerinin mezuniyet sonrası kariyer planlarına ilişkin görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 434-449. https://doi.org/10.14781/mcd.17255
• Koen, J., Klehe, U. C., & Van Vianen, A. E. (2012). Training career adaptability to facilitate a successful school-to-work transition. Journal of Vocational Behavior, 81(3), 395-408. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.10.003
• Kutlu, L., Baykal, D., Tandoğan, Ö., Urfa, H., Karademir, S., & Delipoyraz, H. (2019). Üniversite öğrencilerinin bilimsel ve sosyal etkinliklere katılma ihtiyaçlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 41-58.
• Kylonen, P. C. (2012). Measurement of 21st century skills within the common core state standards. In Invitational Research Symposium on Technology Enhanced Assessments, 7-8.
• Laker, D. R., & Laker, R. (2007). The five-year resume: A career planning exercise. Journal of Management Education, 31(1), 128-142. https://doi.org/10.1177/1052562906290525
• Majid, I. A., Kamaludin, M. H., Saad, M. S. M., & Aziz, N. A. (2012). Sustainability-driven entrepreneurship: the mediating effect of opportunity-based management structure on the relationship between entrepreneurial orientation and environmental sustainability management of smes: a conceptual framework. European Journal of Business and Management, 4(13), 148-155.
• Martens, M. P., & Felissa, K. L. (1998). Promoting life career development in the student athlete: How can career centers help?. Journal of Career Development, 25(2), 123-134. https://doi.org/10.1177/089484539802500205
• Mutlu, T., Korkut-Owen, F., Özdemir, S., & Ulaş-Kılıç, Ö. (2019). Beliren yetişkinlerin kariyer planları, yaşadıkları kariyer kararsızlıkları ve bununla baş etme stratejileri. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(1), 1-31. https://dergipark.org.tr/en/pub/kpdd/issue/46471/560777
• Mücevher, M. H. (2021). Bireysel kariyer planlamada öz tanıma aracı olarak swot analizi: Z kuşağı üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(31), 856-869. https://doi.org/10.21076/vizyoner.884417
• Ng, T. W., & Feldman, D. C. (2007). The school-to-work transition: A role identity perspective. Journal of Vocational Behavior, 71(1), 114-134. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2007.04.004
• OECD (2023). Youth not in employment, education or training (NEET) (indicator). https://doi.org/10.1787/72d1033a-en (Accessed on 29 April 2023)
• Osborn, D., & Zunker, V. G. (2002). Using assessment results for career development. Brooks/Cole.
• Özden, M. (2015). Üniversite yönetmelikleri çerçevesinde kariyer merkezlerinin amaç ve faaliyetleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(12), 146-170. https://dergipark.org.tr/en/pub/ksbd/issue/16231/169982
• Özer, B., & Korkmaz, C. (2016). Yabancı dil öğretiminde öğrenci başarısını etkileyen unsurlar. EKEV Akademi Dergisi, 20(67), 59-84. https://dergipark.org.tr/en/pub/sosekev/issue/71351/1147027
• Öztemel, K. (2013). Lise öğrencilerinin kariyer karar verme güçlüklerinin yordayıcıları olarak algılanan sosyal destek ve cinsiyet. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(3), 241-257. https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26091/274938
• Parker, S. K., & Collins, C. G. (2010). Taking stock: Integrating and differentiating multiple proactive behaviors. Journal of Management, 36(3), 633-662. https://doi.org/10.1177/0149206308321554
• Partnership for 21st Century Learning (P21). (2007). Framework for 21st century learning. http://www.p21.org/our-work/p21-framework adresinden alındı.
• Punch, K.F. (2011). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. Z. Etöz (Çev.ed.). Siyasal Kitabevi.
• Richardson, M., Abraham, C., & Bond, R. (2012). Psychological correlates of university students’ academic performance: A systematic review and meta-analysis. Psychological Bulletin, 138(2), 353–387. https://doi.org/10.1037/a0026838
• Sargut, A. S. (2010). Kültürler arası farklılaşma ve yönetim (3. Edition). İmge Publishing.
• Sav, D. (2008). Bireysel kariyer planlamada etkili olan faktörler ve üniversitelerin etkisi üzerine bir araştırma [Yüksek lisans tezi, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Super, D. E. (1990). A life span, life-space approach to career development. In Career Choice and Development, 2nd ed. (Eds D Brown, L Brooks):197–261. San Francisco, Jossey–Bass.
• Şahin, İ., Şahin-Fırat, N., Zoraloğlu, Y.E., & Açıkgöz, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin sorunları. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(4), 1435-1449. https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsaedu/issue/19826/212403
• Şen, Y. F. (2015). Emeklilik döneminde yaşanan sorunlara yönelik bir çözüm önerisi: ikinci işe hazırlık eğitimi ve emeklilik kulüpleri. EKEV Akademi Dergisi, 64, 313-334. https://dergipark.org.tr/en/pub/sosekev/issue/71581/1151897
• Temiz, H. E. (2004). Eğreti istihdam: İşgücü piyasasında güvencesizliğin ve istikrarsızlığın yeni yapılanması. Çalışma ve Toplum, 2(2), 55-80.
• Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Francisco: Jossey-Bass.
• Turan, M. E., & İskender, M. (2020). Ergenlerde kariyer ve yetenek gelişimi öz-yeterliğinin, üst bilişsel farkındalık, yaşam doyumu ve algılanan arkadaş sosyal desteği ile ilişkisi. Ekev Akademi Dergisi, 84, 435-448. https://dergipark.org.tr/en/pub/sosekev/issue/71841/1154879
• Ulaş-Kılıç, Ö. (2020). Yaşam boyu kariyer gelişimi. D. M. Siyez & T. M. Çaykuş (Ed.), Beliren yetişkinlik döneminde kariyer gelişimi (204–232). Pegem Akademi.
• Ulaş, O., & Yildirim, I. (2019). Influence of locus of control, perceived career barriers, negative affect, and hopelessness on career decision-making self-efficacy among Turkish university students. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 19, 85-109. https://doi.org/10.1007/s10775-018-9370-9
• Ulaş, Ö., & Özdemir, S. (2018). Üniversite son sınıf öğrencilerinde algılanan kariyer engellerinin yordayıcıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 672-688. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017033806
• Watson, M. B., & Stead, G. B. (1997). Are career mature students more committed to the ceree choice process?. Journal of Industrial Psychology, 23(3), 20-21. https://doi.org/10.4102/sajip.v23i3.634
• Yavuzaslan, K., & Dağlıoğlu, C. (2019). Türkiye’nin genç işşizlik sorunu ve üniversite öğrencilerinin meslek seçimi bilinci. Ivpe Publishing.
• Yemenici, A. D., Bozkurt, Ö., & Özkara, M. (2020). Genç nesilde başarı odaklı motivasyon ve öz saygının kariyer stresi ile ilişkisi. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 4(1), 56-66. https://ijtebs.org/index.php/ijtebs/article/view/480
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.