ARAPÇADA ŞİBH CÜMLE VE FONKSİYONLARI

Yıl 2007, Sayı: 9, 97 - 122, 01.06.2007

M. Akif Özdoğan

Öz

Arapçada ifadede kolaylık sağlanması ve amacın da-

ha kısa olarak ifade edilmesi için kullanılan üsluplardan biri

de şibh cümledir. Şibh cümle, harf-i cer ve zarflarla yapılır.

Genellikle harf-i cer ve zarfın bağlı olduğu fiil veya fiilimsiler

ögenin durumuna göre düşürülür (hazf). Şibh cümlenin ko-

laylık ve kısa olma özelliği daha ziyade şibh cümlenin fiilinin

hazfedilmesi durumunda ortaya çıkar. Fiili açıktan geldiğin-

de ise, ana fiile yan cümle olarak katkı sağlar.

Anahtar Kelimeler

Harfi cer, Zarf, Arapça grameri, şibh cümle

Kaynakça

• 'Abbâs Hasan, en-Nahvu’l-‘Vâfî, IV, Dâru'l-Ma'ârif, Kâhire, 1966.
• 'Abduh er-Râcihî, et-Tatbîku'n-Nahvî, Dâru'n-Nehdati'l- 'Arabiyye, Beyrut, 1988.
• 'Abdulğanî ed-Dakr, Mu'cemu'n-Nahv, byy., Şam, 1975.
• Abdulğanî el-Erdebîlî, Şerhu'l-Unmuzec li'z-Zemahşerî, nşr. Alparslan Sarı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kah- ramanmaraş, 2002.
• el-'Aclûnî, Keşfu'l-Hafâ, Dâru'l-kutubi'l-'ilmiyye, Beyrut.
• 'Abdulvehhâb Hasan Hamd, el-Hidâye fi'n-Nahv, http:// vb.arabsgate.com/archive/index.php/t-465513.html 06.01.2007)
• Ahmed el-Haşimî, el-Kavâidu'l-Esâsiyye, Dâru'l-kutubi'l- 'ilmiyye, Beyrut, h. 1354.
• Alî Cârim-Mustafâ Emîn, en-Nahvu'l-Vâzih (li'l-Medârisi's- Sâneviyye), Dâru'l-Me'ârif, Kahire, 1965
• Bedevî Tabâne, Mu‘cemu’l-Belâğati’l-‘Arabiyye, II, Dâru’l- ‘Ulûm, Riyad, 1982.
• Çelebi, Rabiha, el-İ'râbu's-Sahîh, Anadolu Matbası, İzmir, 1997.
• Çörtü, Meral, Arapça Dilbilgisi Nahiv, İFAV, İstanbul, 1988.
• Çörtü, Meral, Arapçada Cümle Kuruluşu ve Tercüme Tek- nikleri, İFAV, İstanbul, 1997.
• Gencan, Tahir Nejat, Dilbilgisi, TDKY., İstanbul, 1971.
• http://www.islamguiden.com/arabi/mar45.htm(01.07.200 7)
• İbn 'Akîl (ö.769/1367), Şerhu İbn 'Akîl, II, nşr. Muhyiddîn 'Abdulhamîd, İhyâud-Turâsi'l-'Arabî, Beyrut, tsz.
• İbn Hişâm el-Ensârî (ö.761/1360), Şerhu Kadri'n-Nedâ ve Belli's-Sadâ, nşr. Muhyiddîn 'Abdulhamîd, byy., Dersaâdet, tsz.
• İbn Hişâm el-Ensârî(ö.761/1360), Muğni'l-Lebîb, II, nşr. Muhyiddîn 'Abdulhamîd, Matba'atu Muhammed 'Alî, Kahire, tsz.
• İbn Madâ el-Endelûsî(ö.592/1195), er-Raddu ale'n-Nuhâh, nşr. Şevkî Dayf, Dâru'l-Mearif, Kahire, 1982.
• İbn Ya'îş (ö.643/1245), Şerhu'l-Mufassal li'z-Zemahşerî, IV, nşr. Seyyid Ahmed- 'Abdulcevvâd 'Abdulganî, el- Mektebetu't-Tevfîkiyye, Kahire, tsz.
• İbnu’l-Hâcib (ö.646/1249), el-Kâfiye fi’n-Nahv, nşr. Mu- hammed b. el-Hasan el-Esterâbâdî, Dâru’l-Kutubi'l- ilmiyye, Beyrut, tsz.
• İbnu's-Serrâc (ö.316/928), el-Usûl fi'n-Nahv, III, nşr. el- Huseyn el-Fetlî, Muessesetu'r-Risâle, Beyrut, 1999.
• İbrahimoğlu, Nizamettin, “Arap Dilinde Cümleler ve Kuru- luş Yolları”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa, 1999.
• Mehmet Zihnî Efendî (ö.1332/1913), el-Muktezab, Marifet yay., İstanbul, tsz.
• Muhammed el-Antâkî, el-Mihâc fî Kavâidi'l-İ'râb, Tebliğ yay., İstanbul, tsz.
• Muhammed et-Tûncî, el-Mu'în fi'l-İ'râb ve'l-'Arûz ve'l-İmlâ, Dâru'l-Fikr, Dimeşk, 1982.
• Muhyiddîn Dervîş, İrâbu'l-Kurâni'l-Kerîm, X, Dâru İbn Kesîr, Humus, 1992.
• Mustafâ el-Galâyînî, Cami‘ud-Durûsi’l-‘Arabiyye, III, el- Mektebetu'l-'Asriyye, Beyrut, 1983.
• er-Reşîd eş-Şertûnî, el-Mebâdiu'l-'Arabiyye, IV, Dâru'l- Meşrik, 1965, Beyrut.
• Sa'îd el-Efgânî, el-Mûcez fî Kavâidi'l-'Arabiyye. http://www. islamguiden.com/arabi/mar45.htm Erişim Tarihi: 01.07.2007
• es-Sabbân (ö.1206/1792), Haşiyetu's-Sabbân 'alâ Şerhi'l- Eşmûnî, II, Dâru İhyâi'l-Kutubi'l-'Arabiyye, Beyrut, tsz.
• Tâcuddîn el-İsferâyînî (ö.684/1280), Lubbu’l-Elbâb fî ‘İlmi’l- İ‘râb, nşr. Rabiha Çelebi, Anadolu matb., İzmir, 1994.
• Toprak, M. Faruk, Reformist Bir Arap Gramercisi İbn Madâ, A.Ü.D.T.C.Fakültesi Dergisi, cilt: XXXVII, sa- yı:1-2; Ankara, 1995.
• Yüksel, Ahmet, Biçim, Anlam ve İmlâ Yönünden Arapçada Zâidlik, Samsun, 2005.