ARAP BELÂGATİNDE FASL VE VASL OLGUSU

Yıl 2012, Sayı: 19, 41 - 74, 01.06.2012

Mehmet Akif Özdoğan

Öz

Fasl ve vasl, belâgatın meânî bölümünün temel

kavramlarından biri haline gelinceye kadar İslâm öncesi şiir ve

hitâbet metinlerinde, Kurân’da ve Hz. Peygamber’in sözlerinde,

belâgat kaynaklarında uygulamalı olarak ele alınmış, yer yer

fasl ve vasl kavramının özelliklerinden bahsedilmiştir. Fasl ve

vasl’ın, kavram haline gelmesiyle birlikte tarifi, kısımları,

özellikleri geniş olarak ele alınmıştır. Fasl kavramı, cümlenin

cümleye atfının terk edilmesi; vasl ise, bir cümlenin diğer bir

cümleye vâv ( و ) edatı ile atfedilmesi anlamına gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fasl, vasl, meânî, belâgat

Kaynakça

• ‘Abdulkâhir el-Cürcânî, Delâ’ilu’l-İ‘câz, Reşîd Rızâ, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut, ts.
• ‘Abdulkâdir Huseyn, Fennu’l-Belâga, ‘Âlemu’l-Kutub, Beyrut, 1984.
• Âmidî, el-Muvâzene beyne’l-Mutenebbî ve Husûmihî, nşr. Ahmed Sakr, Dârü’l-me‘ârif, Kahire, 1964.
• ‘Askerî, Kitâbu’s-Sinâ‘ateyn, nşr. Muhammed Bicâvî-Ebu’l-Fazl İbrahim, Matbaatu İsâ Halebî, Kahire, 1971.
• Fahruddîn er-Râzî, Nihâyetu’l-Îcâz fî Dîrâyeti’l-İ‘câz, nşr. Bekrî Emîn, Dâru ‘İlmi’l-Melâyîn, Beyrut, 1985.
• Hâşimî, Ahmed, Cevâhiru’l-Belâga, İhyâu’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrut, 1963.
• Husrî el-Kayravânî, Zehru’l-Âdâb ve Semeru’l-Elbâb, nşr. Muhammed Bicâvî, Dâru’l-İhyâ, Kâhire, ts.
• İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Zekeriyyâ, es-Sâhibî, nşr. ‘Umer Fârûk ed-Debbâğ, Mektebetu’l-Me‘ârif, Beyrut 1993.
• İbn Manzûr, Cemâluddîn Muhammed b. Mukrim, Lisânu'l-'Arab, I-XV, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1990.
• İbnu’l-Mu‘tezz, Kitâbu’l-Bedî, nşr. Ignatıus Kratchkovsky, Londra, 1935.
• ‘Îsâ ‘Alî el-Âkûb, el-Mufassal fî Ulûmi’l-Belâgati’l-‘Arabiyye, Dâru’l-Kalem, Dabî, 1996.
• Kazvînî, Celâluddîn Muhammed b. ‘Abdirrahmân Telhîsu’l-Miftâh, nşr. Nevzat H.Yanık-Mustafa Kılıçlı-M. Sadi Çöğenli, Huzur yay., İstanbul, ts.
• ______, el-Îzâh fî ‘Ulûmi’l-Belâga, Dâru İhyâi’l-‘Ulûm, Beyrut, 1992.
• Mahmûd Ahmed Nahle, fi’l-Belâgati’l-‘Arabiyye-‘İlmu’lMe‘ânî, Dâru’l-‘Ulûm, Beyrut, 1990.
• Matlûb, Ahmed, Mu‘cemu’l-Mustalahâti’l-Belâgiyye ve Tatavvurihâ, I-III, Matbaatu’l-Mecma‘il-‘İlmî, Irak, 1983.
• Muberred, el-Kâmil fi’l-Luga ve’l-Edeb, I-IV, nşr. Zekî Mubârek, Matba‘atu Mustafâ Bâbî, Kahire 1938.
• Muftî, el-Hasen b. ‘Usmân b. Huseyn, Hulâsatu’l-Me‘ânî, nşr. ‘Abdulkâdir Huseyn, Dâru’l-İ‘tisâm, Kahire, ts.
• Muhammed Bedrî ‘Abdulcelîl, Tasavvuru’l-Makâm fi’lBelâgati’l-‘Arabiyye, Dâru’l-Ma‘rife, İskenderiye, 2005.
• Muhammed Berekât Hamdî, Fusûlun fi’l-Belâga, Dâru’lFikr, Ammân, tsz.
• Özdoğan, M.Akif, Arap Belâgatinde Lafız ve Anlam, Ukde yay., Kahramanmaraş, 2009.
• ______, Arap Dili ve Edebiyatı Kaynaklarında Hz. Peygamber’in Edebî Konumuna Bir Bakış, Din Bilimleri Akademik Araştırma (Hakemli) Dergisi, www.dinbilimleri.com, Yıl:5, Sayı:4, Ekim/Kasım/Aralık 2005, s.224-242.
• Sekkâkî, Miftâhu’l-‘Ulûm, el-Mektebetu’l-‘İlmiyyetu’lCedîde, Beyrut, ts.
• Subkî, ‘Arûsu’l-Efrâh, nşr. Halîl İbrâhîm Halîl, I-II, Dâru’lKutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 2001.
• Suyûtî, Celâluddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr, el-Muzhir, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1998.
• Zemahşerî, el-Keşşâf ‘ân Hakâ’iki’t-Tenzîl, I-III, nşr. ‘Abdusselâm Şâhîn, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 2003.