Türkiye’de İpek Böcekçiliğinin Çok Boyutlu Ölçekleme ve Kümeleme Analizleri ile İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 1, 212 - 220, 28.02.2021

Duran Güler

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.723998

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından belirlenen 24 bölgenin ipek böcekçiliği açısından benzerliklerinin ve farklılıklarının incelenmesi, benzer bölgelerin sınıflandırılması ve ipek böcekçiliğine sağlanan katkıların bölgeler bazında belirlenmesidir. Çalışmada, TÜİK’den elde edilen 2019 yılına ait ipek böcekçiliği yapan işletme (hane) sayısı, açılan kutu sayısı ve yaş koza üretim miktarı verileri kullanılmıştır. Bölgelerin benzerliklerini ve farklılıklarını ortaya koyabilmek için çok boyutlu ölçekleme analizi ve bölgelerin sınıflandırılması için kümeleme analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre TRC2 (Şanlıurfa ve Diyarbakır) bölgesi ipek böcekçiliğine en fazla katkı sağlayan bölge iken, TRA1 (Erzurum, Erzincan ve Bayburt) bölgesi en az katkı sağlayan bölgedir. Ayrıca TR51 (Ankara), TR32 (Aydın, Denizli ve Muğla), TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik) ve TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu ve Yalova) bölgeleri ipek böcekçiliğinde birbirine benzeyen bölgelerdir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular ipek böcekçiliğine yönelik oluşturulacak politikalarda değerlendirilebilir niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

İpek böcekçiliği, Yaş koza, Çok boyutlu ölçekleme, Kümeleme analizi

Investigation of the Sericulture in Turkey by Multidimensional Scaling and Cluster Analyses

Öz

The aim of this study was to investigate similarities and differences between 24 regions determined by Turkish Statistical Institute (TURKSTAT), to classify similar regions into the same category, and to determine the level of contributions to sericulture according to regions. This study used the data of 2019, obtained from the TURKSTAT, on the number of silkworm farms (household), silkworm egg boxes opened, and the amount of fresh cocoon produced. In this study, multidimensional scaling was used to determine similarities and differences between regions, and cluster analysis was used to classify the regions. According to the results of analysis, it has been determined that TRC2 region (Şanlıurfa and Diyarbakır) makes the most contribution to the sericulture in Turkey, whereas TRA1 region (Erzurum, Erzincan, and Bayburt) makes the least one to it. In addition, TR51 (Ankara), TR32 (Aydın, Denizli, and Muğla), TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik), and TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, and Yalova) were similar to each other in terms of sericulture. The findings obtained in the study can be useful to develop policies for sericulture.

Anahtar Kelimeler

Sericulture, Fresh cocoon, Multidimensional scaling, Cluster analysis

Kaynakça

• Adanacıoğlu H, Taşkın T, Kandemir Ç, Koşum N 2018. Türkiye'de Keçi Yetiştiriciliği Ekonomisinin Bölgelere Göre Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile Karşılaştırılması. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 55(3): 245-253.
• Anonim 2007. İpekböceği Yetiştiriciliği, Zirai ve İktisadi Rapor 2007-2010. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Yayın No:280, Ankara.
• Anonim 2016. Diyarbakır İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2016 Brifing Raporları, Diyarbakır.
• Anonim 2019a. 2018 Yılı İpekböceği Raporu. Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Anonim 2019b. 2019 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar (Karar Sayısı: 1691). Tarih: 24 Ekim 2019 Tarih ve 30928 Sayılı Resmî Gazete, Ankara
• Anonim 2020a. İpekböceği Yetiştiriciliği, https://www.tarimorman.gov.tr/Konular /Hayvancilik/Ipek-Bocekciligi
• Anonim 2020b. Hayvancılık İstatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn= 101&locale=tr
• Anonim 2020c. Tarımsal Fiyat İstatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn =110&locale =tr
• Anonymous 2020a. FAOSTAT. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QL
• Anonymous 2020b. Trade Map. https://www.trademap.org/Index.aspx
• Anonymous 2020c. Silk in World Markets. http://www.tradeforum.org/Silk-in-World-Markets/
• Balasaraswathi S, Lakshmanan S, Mani A, Shanthi AM, Qadri SMH 2010. An Economic Analysis of Cocoon Production in Theni District of Tamil Nadu. Indian J. Seric. 49(1): 81-85.
• Barıtcı İ, Adıgüzel C, Kanat M 2017. Diyarbakır İlinde İpekböceği Yetiştiriciliğinin Genel Durumu. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 6(2): 77-82.
• Başkaya Z 2013. Gelişimi ve Dağılışı Bakımından Türkiye İpekböcekçiliğinde Bilecik İlinin Yeri, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Doğu Coğrafya Dergisi 18(30): 257-286.
• Blashfield RK, Aldenderfer MS 1978. The Literature On Cluster Analysis. Multivariate Behavioral Research 13(3): 271-295.
• Camuz E 2017. Hatay İli Defne, Antakya, Samandağ ve Yayladağı İlçelerinde İpek Böceği Yetiştiriciliğinin Genel Durumunun Tespiti, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 55 sy.
• Çelik Ş 2015. Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile Hayvancılık Açısından Türkiye’de İllerin Sınıflandırılması. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 31(4): 1-6.
• Davulcu M 2018. Alanya Yöresinde İpek ve İpekböcekçiliği Kültürü Üzerine Halkbilimsel Bir İnceleme. Uluslararası Folklor Akademi Dergisi 1(3): 335-358.
• Dinler M 2014. Kümeleme Analizi Yöntemlerinin Hayvancılık Verilerinde Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 89 sy.
• Erilli NA 2012. Bulanık Sayıların Bulanık Kümeleme Analizinde Kullanımı ve Satranç Oyuncularının Sınıflandırılması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İstatistik Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 108 sy.
• Gevrekçi Y, Ataç FE, Takma Ç, Akbaş Y, Taşkın T 2011. Koyunculuk Açısından Batı Anadolu İllerinin Sınıflandırılması. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 17(5): 755-760.
• Gonzalez-Mejia A, Styles D, Wilson P, Gibbons J 2018. Metrics and Methods for Characterizing Dairy Farm Intensification Using Farm Survey Data. PLoS ONE 13(5): e0195286.
• Güler D, Engindeniz S, Can Aydın B, Saner G 2018. Türkiye'de Arıcılığın Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile Değerlendirilmesi. 6. Uluslararası Muğla Arıcılık ve Çam Balı Kongresi 15-19 Ekim 2018, Muğla.
• Hair JF, Anderson RE, Tatham RL, Black WC 1998. Multivariate Data Analysis. Fifth Edition, Prentice Hall, Inc, New Jersey, 730 p.
• Johnson RA, Wichern DW 2007. Applied Multivariate Statistical Analysis. Sixth Edition. USA: Prentice Hall.
• Kalaycıoğlu SF 1942. Ziraat Teşkilatımız. İktisadi Yürüyüş, 29 Ekim 1942 tarihli Ziraat Fevkalade Sayısı, s.82.
• Kruskal JB 1964. Multidimensional Scaling by Optimizing Goodness of Fit to a Nonmetric Hypothesis. Psychometrica 29(1): 1-27.
• Lakshmanan S, Ramprakesh, Munikrishnappa HM, Qadri SMH 2012. Economic Performance of Mulberry Sericulture VIS-A-VIS Other Agricultural Crops in Maharashtra a Cross-Sectional Analysis. Indian Journal of Sericulture 51(1): 59-63.
• Mattigatti R, Veerabhadrappa BP, Renukarya CK 2009. Yield Gap in Sericulture in Karnataka - An Economic Analysis. Karnataka J. Agric. Sci. 22(5): 1046-1050.
• Ozturk I, Orhan H, Dogan Z 2009. Comparison of Principal Component Analysis and Multidimensional Scaling Methods for Clustering Some Honey Bee Genotypes. Journal of Animal and Veterinary Advances 8(3): 413-419.
• Özdamar K 1999. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 2 (Çok Değişkenli Analizler). Kaan Kitabevi Yayınları, Eskişehir, 502 s.
• Srivastava PP, Vijayan K, Awasthi AK, Kar PK, Thangavelu K, Saratchandra, B 2005. Genetic Analysis of Ailkworms (Bombyx Mori) through RAPD Markers. Indian Journal of Biotechnology 4(3): 389-395.
• Şahin A, Atış E, Miran B 2008. Daha Etkin Tarım-Çevre Politikaları için Homojen Alanların Belirlenmesi: Ege Bölgesi Örneği. Ekoloji 17(67): 15-23.
• Şahinler N, Şahinler S 2002. Hatay İl'inde İpekböceği Yetiştiriciliğinin Mevcut Durumu Sorunları ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Araştırma. MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 7(1-2): 95-104.
• Taşkaya Top B 2011. Türkiye İpekböcekçiliğinde Kozabirliğin Rolü. TEPGE Bakış, Temmuz 2011 / ISSN: 1303–8346 / Nüsha: 13.
• Taşkaya Top B, Özüdoğru T, Özer OO, Bars T, Polat K., Yasan Ataseven Z, Uçum İ, Albayrak M 2015. Türkiye’de İpekböcekçiliği Yapan İşletmelerin Sosyo-Ekonomik Yapısının Belirlenmesi. TEPGE Yayın No:263, Ankara, 136 sy.
• Taşkaya Top B, Özüdoğru T, Özer OO, Yasan Ataseven Z, Uçum İ, Polat K, Bars T 2014. Türkiye’de Damızlık İpekböceği İşletmelerinin Mevcut Durumlarının Değerlendirilmesi. Ulusal Aile Çiftçiliği Sempozyumu 30-31 Ekim 2014, Ankara
• Tatlıdil H 2002. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Ziraat Matbaacılık, Ankara.
• Turgut Ö 2016. Orta Anadolu İllerinin Tarımsal Yapısının Çok Boyutlu Ölçekleme ve Kümeleme Analizleri ile Belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 62 sy.
• Türkekul B, Günden C, Abay C, Miran B 2010. The Competitiveness of Turkish Olive Oil on the World Market. Journal of Food, Agriculture & Environment 8(2): 68-73.
• Yıldız R, Selvi K., Yarmacı H 2019. Yenice Bölgesinde İpekböceği Yetiştiriciliğinin Durma Sebeplerinin Süreç İyileştirme Yöntemlerinden Sebep Sonuç Diyagramı ile Araştırılması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi 14(1): 79-86.
• Yurtoğlu N 2017. Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de İpek Böcekçiliği (1923-1950). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi XVII/34(2017-Bahar): 159-189.
• Yüksel İ 2017. Çok Boyutlu Ölçekleme ile Kümeleme Analizi Yöntemleri Kullanılarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koyunculuk Verilerinin İncelenmesi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 74 sy