The Mediator Role of Emotional Awareness and Expression in the Relationship Between Childhood Traumas and Post-Traumatic Growth

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 158 - 168, 27.06.2025

Burcu Türk

https://doi.org/10.35365/ctjpp.25.2.06

Öz

This study examines the mediating role of emotional awareness and emotional expression in the relationship between childhood traumas and posttraumatic growth. Trauma is a challenging experience that can leave serious psychological and physical effects on an individual's life. Childhood traumas include physical, sexual, emotional abuse and neglect. Such traumas can negatively affect the psychosocial functionality of individuals, but in some cases, they can also lead to positive changes called posttraumatic growth. Within the scope of the study, online questionnaires were applied to 339 participants aged 18-65. Data were collected using the Childhood Traumas Scale, the Posttraumatic Growth Inventory, the Expressing Emotions Scale, and the Emotional Self-Awareness Scale-10. The findings showed that childhood traumas generally had a negative relationship with posttraumatic growth. Emotional self-awareness was found to positively affect posttraumatic growth and play a partial mediating role in this process. However, the effect of the ability to express emotions on posttraumatic growth was not significant. The study provides important findings on how traumas affect individuals' emotional awareness and growth processes. This suggests that interventions that will increase individuals' emotional awareness can reduce the negative effects of traumatic experiences and contribute to their recovery processes.

Anahtar Kelimeler

childhood traumas , post-traumatic growth , emotional awareness , emotional self-awareness , expressing emotions

Çocukluk Çağı Travmalarının Travma Sonrası Büyüme ile İlişkisinde Duygu Farkındalığı ve İfade Etmenin Aracı Rolü

Öz

Bu çalışma, çocukluk çağı travmalarının travma sonrası büyüme ile ilişkisinde duygusal farkındalık ve duyguları ifade etmenin aracı rolünü incelemektedir. Travma, bireyin yaşamında ciddi psikolojik ve fiziksel etkiler bırakabilen zorlayıcı deneyimlerdir. Çocukluk döneminde yaşanan travmalar, fiziksel, cinsel, duygusal istismar ve ihmal gibi olayları içerir. Bu tür travmalar bireylerin psikososyal işlevselliğini olumsuz etkileyebileceği gibi, bazı durumlarda travma sonrası büyüme adı verilen olumlu değişimlere de yol açabilir. Araştırma kapsamında, 18-65 yaş arası 339 katılımcıya çevrimiçi anketler uygulanmıştır. Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği, Travma Sonrası Büyüme Envanteri, Duyguları İfade Etme Ölçeği ve A Duygusal Öz Farkındalık Ölçeği-10 kullanılarak veriler toplanmıştır. Bulgular, çocukluk çağı travmalarının travma sonrası büyüme ile genelde negatif bir ilişkiye sahip olduğunu göstermiştir. Duygusal farkındalık düzeyinin, travma sonrası büyümeyi olumlu yönde etkilediği ve bu süreçte kısmi bir aracı rol oynadığı tespit edilmiştir. Ancak, duyguları ifade etme becerisinin travma sonrası büyüme üzerindeki etkisi anlamlı bulunmamıştır. Araştırma, travmaların bireylerin duygusal farkındalık ve büyüme süreçlerini nasıl etkilediğine dair önemli bulgular sunmaktadır. Bu durum, bireylerin duygusal farkındalıklarını artıracak müdahalelerin, travmatik deneyimlerin olumsuz etkilerini azaltabileceğini ve iyileşme süreçlerine katkı sağlayabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

çocukluk çağı travmaları , travma sonrası büyüme , duygu farkındalığı , duygusal özfarkındalık , duyguları ifade

Etik Beyan

Haliç Üniversitesi Etik Kurulu’ndan 30.11.2022 tarih ve 230 sayılı onay alınmıştır.

Teşekkür

Bu makalenin hazırlanmasında desteklerini esirgemeyen Dr. Öğretim Üyesi Hasan Halit Tali’ye teşekkür ederim

Kaynakça

• Akpınar, B. ve Gümüş Demir, Z. (2022). Üniversite Öğrencilerinde Çocukluk Çağı Travmaları, Aleksitimi ve Duygu Düzenleme Güçlüğü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. International Journal of Social Sciences, 6 (26), 509-535. DOI: 10.52096/usbd.6.26.33
• APA. (2013). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. (E. Köroğlu, Çev.) Ankara: Hekimler Yayın Birliği. Arı, A. E., ve Korkmaz, B. C. (2023). Travmaların Çağında Travmadan Güçlü Çıkmak: Travma Sonrası Büyüme Kavramı Üzerine Bir İnceleme. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 205-217. https://doi.org/10.56206/husbd.1318219
• Arslan Isık, N. (2023). Erken Dönem Olumsuz Çocukluk Yaşantılarının Ayrılma-Bireyleşme Düzeyi ve Yaşam Doyumuna Etkisi: Üniversite Öğrencileri Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 240-249. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1226695
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social-psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Bollen, K. A. (1989). Structural Equations With Latent Variables. New York: John Wiley & Sons Inc. Briere, J., ve Rickards, S. (2007). Self-awareness, affect regulation, and relatedness: Differential sequels of childhood versus adult victimization experiences. The Journal of nervous and mental disease, 195(6), 497-503.
• Büyüköztürk Ş., Çakmak-Kılıç E., Akgün ÖE., Karadeniz Ş. ve Demirel F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (18. Baskı), Pegem Akademi, Ankara.
• Calhoun, L. G. ve Tedeschi, R. G. (2006). The foundations of posttraumatic growth: An expanded framework. In L. G. Calhoun & R. G. Tedeschi (Eds.), The handbook of posttraumatic growth: Research and practice (pp. 1-23). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Çobanoğlu, S. (2021). Duygu Düzenleme Güçlüğü, Çocukluk Çağı Travmaları, Empati ve Bağlanma Stillerinin Sosyal Kaygı Düzeyleriyle İlişkilerinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: https://openaccess.izu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12436/4502
• Duman N. (2019). Travma sonrası büyüme ve gelişim. IJAR. 4(7),178-184
• Dursun, P., ve Söylemez, İ. (2020). Travma sonrası büyüme: Gözden geçirilmiş son model ile kapsamlı bir değerlendirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 31(1), 57-68.
• Feyzioğlu, A., Göktaş, S. Ş., ve Söğütlü, L. (2020). Erken Dönem Ruhsal Travma, Siber Zorbalık ve Aleksitimi İlişkisi- Relationship Between Early Period Psychic Trauma, Cyber Bullying and Alexithymia. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 51(4), 192-199. doi:10.16948/zktipb.818758
• George D., ve Mallery P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Georgieva, S., Tomas, J. M., ve Navarro-Pérez, J. J. (2021). Systematic review and critical appraisal of childhood trauma questionnaire—short form (CTQ-SF). Child abuse & neglect, 120, 105223.
• Gökmen, G. ve Deniz, M. E. (2020). Travma Sonrası Büyümenin Yordayıcıları Olarak Öz-Anlayış ve Affetme . Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi , 5 (2) , 72-93 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/turksosbilder/issue/59442/837790
• Haktanır, Z. (2020). Algılanan Ebeveyn Kabul Ve Reddi İle Somatik Belirtiler Arasındaki İlişkinin Psikolojik Uyum Ve Aleksitimi Temelinde İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=uUw_TXEDp8PD21nQmnB7eA&no=WMj6WKCnRzYwd02lMaOz-w
• Harmancı, H. , Öcalp, G. ve Bozgöz, H. (2019). Genç Yetişkinlerde Psikolojik Sağlamlık Ve Duygusal Öz-Farkındalık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi , (3) , 229-241 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/karataysad/issue/54875/751615
• Hegelson V.S., Reynolds K.A. ve Tomich P.L. (2006). A meta-analytic review of benefit finding and growth. J Consult Clin Psychol; 74: 797-816.
• Helvacı Çelik, F. ve Hocaoğlu, Ç. (2018). Çocukluk Çağı Travmaları: Bir Gözden Geçirme. Sakarya Tıp Dergisi, 8 (4) , 695-711 . DOI: 10.31832/smj.454535
• İnci, F. ve Boztepe, H. (2013) Travma Sonrası Büyüme: Öldürmeyen Acı Güçlendirir mi?. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4 (2), s. 80-84. https://doi.org/10.5505/phd.2013.29392.
• Joseph, S. ve Linley, P.A. (2005). Positive adjustment to threatening events: An organismic valuing theory of growth through adversity. Review of General Psychology, 9(3), 262.
• King, L. A. ve Emmons, R. A. (1990). Conflict over emotional expression: Psychological and physical correlates. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 64-877.
• Kline, R.B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. Third Edition. The Guilford Press. New York.
• Kuzucu, Y. (2011). Duyguları İfade Etme Ölçeği’nin Uyarlanması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışmaları . Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (3), 779-792. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49049/625719
• Levi-Belz, Y., Krysinska, K., ve Andriessen, K. (2021). “Turning personal tragedy into triumph”: A systematic review and meta-analysis of studies on posttraumatic growth among suicide-loss survivors. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 13(3), 322–332. https://doi.org/10.1037/tra0000977
• Linley, P. A. ve Joseph, S. (2004). Positive change following trauma and adversity: A review. Journal of Traumatic Stress, 17(1):11-21. doi:10.1023/B:JOTS.0000014671.27856.7e
• Lumley, M. A., Krohner, S., Marshall, L. M., Kitts, T. C., Schubiner, H., & Yarns, B. C. (2021). Emotional awareness and other emotional processes: Implications for the assessment and treatment of chronic pain. Pain Management, 11(3), 325-332.
• Ortiz‐Jiménez, E. M., Butjosa, A., Gómez‐Benito, J., & Ochoa, S. (2024). Emotional awareness, child maltreatment and child exposed to intimate partner violence: A systematic review of their relationship with symptoms and protective factors. Child Abuse Review, 33(6), e2907.
• Özcan, C. (2022). Çocukluk Çağı Travma Öyküsüne Sahip Yetişkin Bireylerde Kolektivist Başa Çıkma Stillerinin Travma Sonrası Büyümeyle Olan İlişkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul). Erişim adresi: https://acikerisim.gelisim.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11363/4191/748276.pdf?sequence=1
• Pennebaker, J. W. (1997). Writing About Emotional Experiences as a Therapeutic Process. Psychological Science, 8(3), 162-166. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.1997.tb00403.x
• Ramos, C. ve Leal, I. (2013). Posttraumatic growth in the aftermath of trauma: a literature review about related factors and application contexts. Psychology, Community & Health, 2(1):43–54, doi:10.5964/pch.v2i1.39
• Stanton AL, Danoff-Burg S, Huggins ME. (2002). The first year after breast cancer diagnosis: Hope and coping strategies as predictors of adjustment. Psychooncology; 11: 93-102.
• Starcevic, A. (Ed.). (2019). Psychological trauma. London: IntechOpen. doi: 10.5772/intechopen.77651.
• Şar,V., Necef, I., Mutluer,T., Fatih,P., Türk-Kurtça, T. (2020). A revised and expanded version of the Turkish Childhood Trauma Questionnaire (CTQ-33): overprotection-overcontrol as additional factor. Journal of Trauma and Dissociation.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth edition). United States: Pearson Education.
• Tatar, A., Özdemir, H., Çelikbaş, B., ve Özmen H. E. (2018). A Duygusal Öz Farkındalık Ölçeği’nin Geliştirilmesi ve Klinik Olmayan Örneklemde Duygusal Öz Farkındalığın Kaygı ve Depresyondaki Rolünün İncelenmesi. Social, Mentality and Researcher Thinkers Journal, 4(13), 793-806. DOI: http://dx.doi.org/10.31576/smryj.125
• Tatar, A. , Özdemir, H. ve Çelikbaş, B. (2018). Gelir Getiren Bir İşte Çalışan ve Çalışmayan Kadınlarda Duygusal Öz-Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi. İş'te Davranış Dergisi, 3 (1) , 31-41 . DOI: 10.25203/idd.414597
• Tedeschi, R. G., ve Calhoun, L. G. (1996). The posttraumatic growth inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455–471. https://doi.org/10.1002/ jts.2490090305
• Tedeschi, R.G. ve Calhoun, L.G. (2004). "Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence". Psychological Inquiry, 15(1), 1-18.
• Thurston, C., Murray, A. L., Franchino-Olsen, H., ve Meinck, F. (2023). Prospective longitudinal associations between adverse childhood experiences and adult mental health outcomes: a protocol for a systematic review and meta-analysis. Systematic reviews, 12(1), 181. https://doi.org/10.1186/s13643-023-02330-1
• Tire, O., ve Öztürk, M. (2023). Evlilik Tutumunun Bir Yordayıcısı Olarak Çocukluk Çağı Ruhsal Travmaları. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(57), 255-266. https://doi.org/10.30794/pausbed.1212942 Türk, B. (2023). Klinik Olmayan Örneklemde Travma Sonrası Büyüme ile Duygu İfade Etme Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(11): 1491-1502
• Türk, B., ve Tali, H. H. (2023). Predicting suicidal thoughts in a non-clinical sample using machine learning methods. Dusunen Adam: Journal of Psychiatry & Neurological Sciences, 36(3), 179-188. DOI: 10.14744/DAJPNS.2023.00221
• Wen Zeng, Y., Chiu, S. H., ve Yeh, C. B. (2024). Childhood Maltreatment Associated with Anxiety and Depression and Complex PTSD Symptoms. Psychiatry and clinical psychopharmacology, 34(3), 201–209. https://doi.org/10.5152/pcp.2024.24842
• WHO. (2020). Child maltreatment [online] Available at: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/child-maltreatment.
• Yavuz, M. S., Akın, U., Karabağ, G., Ozan, E., ve Aykır, Ö. F. (2020). Travma Sonrası Gelişen Ruhsal Bozuklukların Adli-Tıbbi Açıdan Değerlendirilmesi. Van Tıp Dergisi, 27(1), 100-102.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yiğit, İ., & Guzey Yiğit, M. (2019). Psychometric Properties of Turkish Version of Difficulties in Emotion Regulation Scale-Brief Form (DERS-16). Current Psychology, 38, 1503-1511.
• Yukay Yüksel, M., ve Yavuz, E. (2023). Olumsuz Çocukluk Deneyimleri ve Aleksitimi Arasındaki İlişkide Öz-Şefkat ve Benlik Saygısının Aracı Rolü. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi(11), 106-135. https://doi.org/10.47994/usbad.1174880
• Yüksel, Ş. (2000). Felakete Uyum ve Ruh Sağlığı. Klinik Psikiyatri, 3(3), 5-11
• Zamir, O., & Lavee, Y. (2015). Emotional awareness and breaking the cycle of revictimization. Journal of family violence, 30, 675-684.
• ZhiFeng Wang, Bing Jiang, Xingtong Wang, Zhixiang Li, Dongxu Wang, HaiHong Xue ve Dongmei Wang (2023) Relationship between physical activity and individual mental health after traumatic events: a systematic review, European Journal of Psychotraumatology, 14:2, 2205667, DOI: 10.1080/20008066.2023.2205667
• Zoellner, T., ve Maercker, A. (2006). Posttraumatic growth in clinical psychology—A critical review and introduction of a two component model. Clinical psychology review, 26(5), 626-653. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2006.01.008.