Sağlık Çalışanlarının Dijital Yetkinlik Düzeylerinin Karşılaştırılması Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 26, 30.06.2024

Gizem Şahin

https://doi.org/10.47140/kusbder.1477686

Öz

Dijitalleşme süreci ve beraberinde getirdiği yenilikçi teknolojiler çalışma hayatı ve toplumsal hayatı dönüştürmektedir. Bu dönüşüm dijital yetkinlikler ve dijital okuryazarlıkların geliştirilmesini gündeme getirmektedir. Yenilikçi teknolojilerin giderek yaygınlaşması, bu teknolojileri kullanacak çalışanların dijital yetkinlikler kazanmasını gerektirmektedir. Dijitalleşme sürecinin değişime neden olduğu sektörlerden biri de sağlık sektörüdür. Sağlık sektörünün merkezinde insan ve toplum sağlığının korunması yer almaktadır. Bu nedenle sağlık hizmetlerinin kaliteli, verimli ve hızlı olması önem taşımaktadır. Sağlık hizmetlerinin kaliteli, verimli ve hızlı şekilde sunulabilmesinin önemli araçlarından biri de dijital teknolojiler ve bu teknolojinin gerektirdiği yetkinliklere sahip çalışanlar olacaktır. Bu kapsamda sağlık çalışanlarının dijital yetkinliklerinin düzeylerinin belirlenmesi bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel-tematik analiz uygulanmıştır. Araştırma İzmir ‘deki devlet hastanesi çalışanlarıyla özel hastane çalışanlarına uygulanmıştır. Devlet hastanesinden 6, özel hastaneden 10 çalışanla görüşülmüştür. Elde edilen verilerin deşifresi ve analizi MAXQDA 24 programında yapılmıştır. Çalışmanın sadece belli bir katılımcıya uygulanması araştırmanın sınırlılığını oluşturmaktadır. Katılımcıların dijitalleşme ve dijital yetkinlikle ilgili dikkat çekici görüşleri sonraki çalışmalara önemli katkılar sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, dijital okuryazarlık, dijital yetkinlik, sağlık çalışanları, sağlık sektörü

Etik Beyan

Araştırmanın etik kurul onayı 11/05/2023 tarihinde Dokuz Eylül Üniversitesi/Kurumu Etik Kurulu’nun E-87347630-659-600807 No’lu kararı ile elde edilmiştir.

Kaynakça

• Ak, B. (2010, Şubat 10-12). Tıp Bilişiminde Mobilite Uygulamaları. XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Muğla: Muğla Üniversitesi.
• Ak, S. (2023). Dijital Hastane Dönüşümünde Türkiye. Güncel Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(1), s.24-35.
• Aksan, F. & Sürel, A. (2023). Hemşirelerin Dijital Hastane Bünyesinde; Dijital Hastane Kavramı ve Etkin Zaman Kullanımının Değerlendirilmesi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 10(2), s.1-8.
• Ala-Mutka, K. (2011). Mapping Digital Competence: Towards A Conceptual Understanding. Sevilla: Institute for Prospective Technological Studies, s.7-60.
• Altıner, S. (2019). İngilizce Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlıklarının Araştırma Yoluyla Geliştirilmesi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İngiliz Dili Eğitimi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Altunışık, R., Boz, H., Gegez, E., Koç, E., Sığrı, Ü., Yıldız, E., & Yüksel, A. (2022). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Yeni Perspektifler. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Altuntaş, E.Y. (2019). Sağlık Hizmetleri Uygulamalarında Dijital Dönüşüm. Konya Eğitim Yayınevi.
• Arslan, A. (2023). Diyetisyenlerin Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Sosyal Sağlık Dergisi, 3(2), 69-82.
• Avrupa Komisyonu (2007). European Reference Framework. Mart 27, 2024 tarihinde Avrupa Komisyonu Resmî Web Sitesi: http://bookshop.europa.eu./en/key-competences-for-lifelong-learning-pbNC7807312/ adresinden alındı
• Avrupa Komisyonu (2019). Key Competences For Lifelong Learning. Mart 27,2024 tarihinde Avrupa Komisyonu Resmî Web Sitesi: https://data.europa.eu/doi/10.2766/291008 adresinden alındı.
• Bayer, E., Kuyrukçu, A., & Akbaş, S. (2019). Dijital Hastane Uygulamalarının Hastane Çalışanlarının ve Yöneticilerinin Perspektifinden Değerlendirilmesi: Bir Devlet Hastanesi Örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 11(21), 335-360.
• Bayrakçı, S. (2020). Dijital Yetkinlikler Bütünü Olarak Dijital Okuryazarlık: Ölçek Geliştirme Çalışması. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Beylik, U. (2021). Sağlık Hizmetlerinde Endüstri 4.0 ve Yenilikçi Yaklaşımlar. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Boyatzis, R.E. (2008). Competencies In The 21st Century. Journal of Management Development, 27(1), 5-12. https://doi.org/10.1108/02621710810840730
• Buchilly, J. M. (2021). Emerging Trends In Wearable Technology Across Several Markets. Fischer Connectors,1-34.
• Chen, C., Loh, E.W., Kuo , K. N. & Tam, K.W. (2020). The Times They Are A- Changin’-Healthcare 4.0 Is Coming. Journal of Medical Systems ,44(2),1-4.
• Chituc, C. M. (2019, Ekim14-17). An Analysis of IoT Interoperability Standards In The Healthcare Sector. 45 th Annual Conference of The IEEE Industrial Electronic Society, Lisbon:IEEE. https://doi.org/10.1109/IECON.2019.8926727
• Çocuk, H. E. (2020). Dijital Öykü Uygulamalarının Türkçe Öğretmen Adaylarının Akademik Başarılarına, Dijital Okuryazarlık ve Türkçe Öğretimi Özyeterlik Algılarına Etkisi. Mersin: Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Demirci, E. (2023). Sağlık Yöneticileri ve Çalışanların Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İş Tatminine Etkisi. Sakarya: Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Eshet, Y. (2004). Digital Literacy: A Conceptual Framework For Survival Skills In The Digital Era. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 13(1), 93-106.
• Gallardo, E. E. E., Oliveira, J. M., Marques, M.L., Esteve, M.F,Wang,Y.& Baker, R. (2015). Digital Competence In The Knowledge Society. MERLOT Journal of Online Learning and Teaching, 11(1), 1-16.
• Gilster, P. (1997). Digital Literacy. New York: Wiley Computer Pub.
• Grigorieva, N.S., Demkina, A. E.& Korabeynikova, A.N. (2024). Digitalization In The Russian Healthcare: Barriers To Digital Maturity. Population and Economics, 8(1), 1-14.
• HIMSS (2022). EMRAM Criteria. Mart 9,2024 tarihinde HIMSS Resmî Web Sitesi: https://www.himss.org/sites/hde/files/2022-01/emram-criteria.pdf adresinden alındı.
• HIMSS (2023). HIMSS EMRAM Dijital Hastane Seviyelendirmesi (Stages) Aşamaları ve Kriterleri Nelerdir? Mart 9, 2024 tarihinde HIMSS Eurasia Resmî Web Sitesi: https://himsseurasia.com/himss-emram-standartlari/# adresinden alındı.
• Janssen, J., Stoyanov, S., Ferrari, A., Pannekeet, K., & Sloep, P. (2012). Experts’ Views On Digital Competence: Commonalities And Differences. Joint Research Centre. 68, 473-481. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2013.06.008
• Kapucu, N. K. (2023). Öğretim Elemanlarının Dijital Yetkinlik Düzeylerinin Uzaktan Öğretim Derslerindeki Teknoloji Kullanımı Bağlamında Değerlendirilmesi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Korkmaz, D. (2022). Post modern Tüketim Kültüründe Z Kuşağı Üniversite Öğrencilerinin Dijital Okuryazarlık Alışkanlıkları Sorunu. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı Reklamcılık Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Kuek, A. & Hakkennes, S. (2020). Healthcare Staff Digital Literacy Levels And Their Attitudes Towards İnformation Systems. Health Informatics Journal, 26(1), 592-612. https://doi.org/10.1177/1460458219839613
• Mainz, A., Nitsche, J., Weirauch, V., & Meister, S. (2024). Measuring The Digital Competence Of Health Professionals: Scoping Review. JMIR Medical Education, 10(1), e55737.
• MAXQDA (2022). Two Cases Model. Mayıs 23,2024 tarihinde MAXQDA Programı Resmî Web Sitesi: https://www.maxqda.com/help-mx22/maxmaps/two-case-model adresinden alındı.
• Mcclelland, D. C. (1973). Testing for Competence Rather Than for Intelligence. American Psychologist, 28(1), 1-14. https://doi.org/10.1037/h0034092
• MEB (2018). Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Öğretim Programı. Şubat 8, 2022 tarihinde Millî Eğitim Bakanlığı Resmî Web Sitesi: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018124103559587Bili%C5%9Fim%20Teknolojileri%20ve%20Yaz%C4%B1l%C4%B1m%205-6.%20S%C4%B1n%C4%B1flar.pdf adresinden alındı
• MYK (2020). TYÇ Terimler Sözlüğü. Şubat 8, 2022 tarihinde MYK Resmî Web Sitesi: https://www.tyc.gov.tr/1614926803868ceaad74878ef090ae4d49c34d877d.pdf adresinden alındı
• Ng, W. (2012). Can We Teach Digital Natives Digital Literacy. Computers & Education, 59, 1065-1078.
• Neuman, L.W. (2013). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (S. Özge, çev.). Ankara: Yayın Odası.
• OECD (2019). Skills Outlook 2019: Thriving İn A Digital World. Ocak 6, 2021 tarihinde OECD Resmî Web Sitesi: https://www.oecd-ilibrary.org/education/oecd-skills-outlook-2019_df80bc12-en adresinden alındı
• Oxford Resimli Ansiklopedik Sözlük. (1985). Cilt 1, İstanbul: Güneş Yayınları.
• Sağlık Bakanlığı (2014). Dijital-Kağıtsız Hastane Nedir? Mart 9,2024 tarihinde Sağlık Bakanlığı Resmî Web Sitesi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/ adresinden alındı
• Sağlık Bakanlığı (2021). Sağlık.net Hakkında. Mart 8, 2024 tarihinde Sağlık Bakanlığı Resmî Web Sitesi: https://e-saglik.gov.tr/TR,6212/sagliknet-hakkinda.html adresinden alındı.
• Sağlık Bakanlığı (2020). Hayat Eve Sığar. Mayıs 23,2024 tarihinde Sağlık Bakanlığı Resmî Web Sitesi: https://hayatevesigar.saglik.gov.tr/ adresinden alındı
• Sarıyev, H. (2021). Dijital Okuryazarlık Öğretmen Adaylarının Sosyal Medyada Yayılan Sahte Haberlere Karşı Farkındalıklarını Artırmak. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Spencer, L.M. & Spencer, S.M. (1993). Competence At Work: Models For Superior Performance. New York: John Wiley Sons Inc.
• Timmis, J. K. & Timmis, K. (2017). The DIY Digital Medical Centre.Microbial Technology,10(5),1084-1093.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Ünlü, B. (2022). Dijital Okuryazarlık ve Mahremiyet Bağlamında Kırsal Bölgelerde İnternet Tabanlı Hizmetlerin Kullanımı: Kayseri Örneği. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• World Bank (2024). Digital Progress and Trends Report 2023. Mayıs 23,2024 tarihinde World Bank Resmî Web Sitesi: https://openknowledge.worldbank.org/server/api/core/bitstreams/95fe55e9-f110-4ba8-933f-e65572e05395/content adresinden alındı
• WHO (2018). Classification of Digital Health Interventions v 1.0. Mayıs 23, 2024 tarihinde WHO Resmî Web Sitesi: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/260480/WHO-RHR-18.06-eng.pdf adresinden 22.11.2022 adresinden alındı