An Investigation on the Activities in Special Education 1st, 2nd and 3rd Level Turkish Textbooks

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 341 - 363, 31.12.2024

Furkan Can , Mehmet Nuri Kardaş

https://doi.org/10.48066/kusob.1498289

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between the activities in the Special Education Turkish Textbooks for Levels 1, 2 and 3 with texts and visuals. Within the scope of this purpose; it was determined whether the activities were prepared text-based or not, how the percentage distribution of text-based and non-text-based activities was, whether visual elements were included in the activities, if so, which types of visuals were used and how their percentage distribution was. The study was conducted in accordance with document analysis from qualitative research models. The materials of the study consisted of Special Education 1st, 2nd and 3rd Level Turkish Textbooks taught in the 2023-2024 academic year. At the end of the study, it was determined that there were a total of 92 texts and 509 activities in the 1st, 2nd and 3rd level Special Education Turkish textbooks. It was determined that 233 of the 509 activities in these textbooks were text-oriented and 276 of them were text-independent activities. It was determined that 233 of the 509 activities in the Special Education Turkish textbooks included visuals. It was seen that some activities included more than one visual element and 306 activities did not use any visuals at all.

Anahtar Kelimeler

special education, turkish textbook, activities, text, image

Özel Eğitim 1, 2 ve 3. Kademe Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinlikler Üzerine Bir İnceleme

Öz

Bu çalışmanın amacı, Özel Eğitim 1, 2 ve 3. Kademe Türkçe Ders Kitaplarında yer alan etkinliklerin metinlerle ve görsellerle olan ilişkisini incelemektir. Bu amaç kapsamında; etkinliklerin metin eksenli hazırlanıp hazırlanmadığı, metin eksenli hazırlanan ve hazırlanmayan etkinliklerin yüzdelik dağılımının nasıl olduğu, etkinliklerde görsel unsurlara yer verilip verilmediği, yer verilmişse hangi tür görsellerin kullanıldığı ve yüzdelik dağılımlarının nasıl olduğu belirlenmiştir. Çalışma, nitel araştırma modellerinden doküman incelemesine uygun olarak yapılmıştır. Araştırmanın materyallerini 2023-2024 eğitim öğretim yılında okutulan Özel Eğitim 1, 2 ve 3. Kademe Türkçe Ders Kitapları oluşturmuştur. Çalışma sonunda 1, 2 ve 3. Kademe Özel Eğitim Türkçe ders kitaplarında toplam 92 metin ve 509 etkinliğin yer aldığı belirlenmiştir. Söz konusu ders kitaplarındaki 509 etkinliğin 233’ünün metin eksenli, 276’sının ise metinden bağımsız etkinlik olduğu tespit edilmiştir Özel Eğitim Türkçe ders kitaplarında yer verilen 509 etkinliğin 233’ünde görsellere yer verildiği belirlenmiştir. Bazı etkinliklerde birden fazla görsel unsura yer verildiği, 306 etkinlikte ise hiç görsel kullanılmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, türkçe ders kitabı, etkinlik, metin, görsel

Kaynakça

• Akın, E. (2015). Türkçe çalışma kitaplarındaki (6, 7 ve 8. sınıflar) dil bilgisi etkinliklerinin çeşitli açılardan değerlendirilmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (15), 19-34.
• Aydeniz, S. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerde yaratıcı yazma. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 135-157.
• Baş, B. ve Demirci, S. (2015). 2. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerle çalışma kitaplarındaki etkinliklerin söz varlığı açısından karşılaştırılması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(1), 17-29.
• Batur, Z. (2010). Anadili öğretiminde gösterge bilimin yeri: ana dili ders kitaplarındaki sözel metinlerle gösterge metinleri bütünselliğinin analizi. Turkish Studies, 5 (4), 174-200.
• Batur, Z. ve Özdemir, P. (2021). Türkçe ders kitabı etkinliklerinin kazanımlarla örtüşme durumları. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 47-68.
• Bayraktar, İ. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan sözcük öğretimi etkinliklerinin incelenmesi. Journal of Language Research, 2(1), 1-7.
• Can, E. ve Can, F. (2023). Açık öğretim ortaokulu Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değer aktarımı açısından incelenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 54-69.
• Can, F. ve Altıner Bozlak, Ü. G. (2023). Özel eğitim 2. kademe Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (33), 249-267.
• Can, F. ve Koç, R. (2022). Türkçe öğretimi ders kitapları ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi üzerine araştırmalar. E. Yağmur Şahin, (Ed.), Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde bulunan noktalama ve yazım yanlışları üzerine bir inceleme içinde (s.85-105.). Paradigma Akademi Yayınları.
• Can, F., Kardaş, M.N. ve Can, E. (2023). Dil eğitimi araştırmaları I. E. Yağmur Şahin, (Ed.), Açık öğretim ortaokulu Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde bulunan imlâ ve noktalama yanlışları üzerine bir inceleme içinde (s.55-101.). Paradigma Akademi Yayınları.
• Çarkıt, C. (2019). 2018 Türkçe öğretim programı çerçevesinde hazırlanan 8. sınıf Türkçe ders kitabının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1368-1376.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık.
• Çetinkaya, M. (2022). 2. kademe Özel Eğitim Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin değerlendirilmesi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 3(1), 9-24.
• Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286.
• Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2021). Ders kitabı incelemesi. Ö. Demirel ve K. Kıroğlu, (Ed.). Eğitim ve ders kitapları içinde (s. 4-12). Pegem Akademi Yayınları.
• Doğru, S., Cepdibi, S., ve Yıldırım-Doğru, S. S. (2020). İşitme engelliler ilkokullarında kullanılan Türkçe kitaplarındaki etkinliklerin görsel okuryazarlık becerileri açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1421-1435.
• Eyüp, B. ve Kansızoğlu, N. (2021). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki konuşma etkinlikleri üzerine bir inceleme. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 366-385.
• Göçer, A. (2010). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 197-210.
• Güneş, F. (2012). Testlerden etkinliklere Türkçe öğretimi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 31-42.
• Güneş, F. (2021). Türkçe öğretimi (11.Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• İşcan, A. ve Cımbız, A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 250- 272.
• İşcan, A., Efendioğlu, S. ve Ada, Ş. (2007). Türkçe ders kitaplarında yer alan edebi metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 59-76.
• İşeri, K. (2021). Türkçe ders kitabı çözümlemeleri. H. Ülper, (Ed.). Türkçe ders kitaplarında resimler içinde (s. 83-91). Pegem Akademi Yayınları.
• Kabapınar, F. (2021). Ders kitabı incelemesi. Ö. Demirel ve K. Kıroğlu, (Ed.). Davranışçı ve yapılandırmacı öğrenme anlayışları temelinde fen bilimleri ders kitaplarına bakmak içinde (s. 4-12). Pegem Akademi Yayınları.
• Kaplan, K. (2022). 5.sınıf Türkçe ders kitabının etkinlik tasarlama ilkeleri açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (42), 31-61.
• Karabulut, A. ve Öz-Nişli, E. (2020). Özel eğitim uygulama okullarında okutulan ders kitaplarının öğretmenler tarafından incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(4), 1773-1791
• Kaya, M. ve Kardaş, M.N. (2019). Türkçe öğretmenleri ve Türkçe öğretmen adaylarının Türkçe ders kitaplarındaki metinlerle ilgili görüşleri. KSBD, 11(21), 323-342.
• Kayabekir, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitabı tasarımında yer alan illüstrasyonların (resimlemelerin) metne uygunluk açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2002). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Pegem Akademi Yayınları.
• Kırbaş, T. ve Orhan, S. ve Topal, Y. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki görsel ögelere öğretmen görüşlerinden hareketle eleştirel bir bakış. Turkish Studies 7(4), 2225- 2235.
• Kocayanak, D. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında yer alan konuşma becerisi etkinliklerinin karşılaştırılması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı, 123-139.
• Koç, R. ve Can, F. (2022). Türkçe öğretimi ders kitapları ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi üzerine araştırmalar. E. Yağmur Şahin, (Ed.), Türkçe ders kitaplarında yer alan etkinliklerin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşleri içinde (s.1-26.). Paradigma Akademi Yayınları.
• Mazlum, Ö. ve Mazlum, F.S. (2016) İlköğretim 4. sınıf ders kitaplarının görsel tasarımına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Sanat Eğitimi Dergisi, 4(1), s.1-18.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Genişletilmiş bir kaynak kitap nitel veri analizi. (Çev. Ed. S. Akbaba Altun- A. Ersoy). Pegem Akademi Yayınları.
• Müldür, M. ve Çevik, A. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki yazma etkinliklerinin süreç odaklı yaklaşım açısından incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, (84), 491-510.
• Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2021). Özel eğitim öğrencileri için (ders kitapları). https://orgm.meb.gov.tr/derskitaplari/ adresinden 1 Nisan 2022 tarihinde alındı.
• Özenç, E. ve Epçaçan, C. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlama becerisinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, (90), 147-168.
• Pourtois, J-P., & Desmet, H. (2002). L’éducation postmoderne. PUF.
• Sarıkaya, B. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki (5, 6, 7 ve 8. sınıf) etkinliklerin değerlendirilmesi. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 64(1), 563-580.
• Sarıkaya, B. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki yazma etkinliklerinin yaratıcı yazmaya uygunluğu bakımından değerlendirilmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 79-94.
• Sarıkaya, B. (2021). Açık Öğretim Ortaokulu Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin değerlendirilmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 244-261.
• Şahin, M. (2014). Sosyal Bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1),31-46.
• Yalınkılıç, K. (2021). Türkçe ders kitabı incelemeleri, Ülper, N.(Ed.) Bir öğretim aracı olarak ders kitabı içinde (s. 1-22). Pegem Akademi Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12.Baskı). Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, N. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitabı (5, 6, 7 ve 8. sınıf) etkinliklerinin dil becerilerine dağılımı üzerine bir inceleme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(4), 1445-1456.