Hat Sanatında Son Yüzyılın Önde Gelen Simaları

Yıl 2023, Sayı: 8, 13 - 35, 31.10.2023

Sakine Akcan Ekici

Öz

Bu çalışmada Cumhuriyet’ten günümüze kadar olan süreçte yaşamış ve vefat etmiş, gelenekli İslam sanatlarımızdan olan hüsn-i hat sanatında temâyüz etmiş Türk sanatkârlar ele alındı. Hattatların isimleri, doğum ve ölüm tarihleri, kabirlerinin yeri, usta ve talebelerinin isimleri, eserleri varsa ekol ve üslupları ele alınarak çok ayrıntıya girilmeden özgeçmişleri verilmeye çalışıldı. İsimler seçilirken vefat tarihleri baz alınarak kronolojik sıra gözetildi. Ayrıca hat sanatının Osmanlı’nın son dönemleri ile Cumhuriyet ve sonrasının kısa tarihi hakkında malûmât verildi. Çalışmada ana kaynak olarak İbnülemin’in Son Hattatlar adlı eserinden ve konu ile ilgili yapılan neşriyatlardan yararlanıldı. Yapılan araştırma neticesinde ikisi yakın bir tarihte, 2013 yılında vefat etmiş olmak üzere toplam 30 hattat tespit edilerek çalışmaya dahil edildi.

Anahtar Kelimeler

Hat sanatı, hattat, cumhuriyet, gelenekli sanatlar

Kaynakça

• Akcan Ekici, S. (2020). Ehl-i Hiref-i Hâssa sanatkârları: III. Mehmed dönemi. İstanbul: Lale Yayıncılık.
• Alparslan, A. (1999). Osmanlı hat sanatı tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Alparslan, A. (2007). Ömer Vasfi Efendi. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 34, s. 83-84).
• Arıtan, A. S. (2014). Prof. Dr. Fevzi Günüç. İstem Dergisi, (23), 11-38.
• Bektaşoğu, M. (2015). Osmanlı’dan günümüze Kur’an-ı Kerim yazan hattatlar. Ankara: TDV Yayınları.
• Çelebi, A. Z. (2016). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e bir hattatın portresi: Tuğrakeş İsmail Hakkı Altunbezer (1873-1946) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Derman, M. U. (1971). Ölümünün 30. yıldönümünde Reîsü-l Hattâtîn Kâmil Akdik. Tarih Mecmuası Dergisi, (7), 35-41.
• Derman, M. U. (1982). Türk hat sanatının şâheserleri. İstanbul: Türk Hat Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Derman, M. U. (1989). Altunbezer, İsmail Hakkı, TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 2, s. 543-544). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Derman, M. U. (1995). Ferid Bey. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 12, s. 392-393). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Derman, M. U. (1997). Hat. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 16, s. 427-437).
• Derman, M. U. (2003a). Medresetü’l-Hattâtîn. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 28, s. 341- 342). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Derman, M. U. (2003b). Mehmed İlmî Efendi. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 28, s. 491). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Derman, M. U. (2007a). Okyay, Mehmed Necmeddin. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 33, s. 343-345). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Derman, M. U. (2007b). Özyazıcı, Mustafa Halim. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 34, s. 135-137). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Derman, M. U. (2010a). Edebi ve hattı ile Ali Alparslan. İstanbul: Yapı ve Kredi Bankası Yayınları.
• Derman, M. U. (2010b). Doksandokuz İstanbul mushafı. İstanbul: MAS Yayıncılık.
• Derman, M. U. (2013a). Yazıcı, Mehmet Emin. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 43, s. 3 5 8 - 3 5 9 ). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Derman, M. U. (2013b). Yazır, Mahmut Bedrettin, TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 43, s. 3 6 5 - 3 6 6 ). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Derman, M. U. (2019a). Ömrümün bereketi: 2. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Derman, M. U. (2019b). Ömrümün bereketi: 3. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Erünsal, İ. E. (1997). Hâfız-ı Kütüb. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 15, s. 94-98). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Günüç, F. (2003). Kâhire Kasru’l-Menyel Müzesi mescid yazıları. İSTEM Dergisi, (1), 119 - 138.
• Haskan, M. N. (2004). Eyüplü hattatlar (Ed. Süleyman Berk). İstanbul: Eyüp Belediyesi Yayınları.
• İnal, M. K. (2021). Son hattatlar. (Yay. Haz. Mahmut Sâmi Kanbaş). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Karataş, A. (2013). “Âlim”den “Aydın”a geçiş sürecine bir örnek: “Hattat” Abdülkadir Saynaç Efendi ve “Yazı Ustası” oğlu Sait Yada Bey. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, (44), 123-181.
• Memiş, M. (2020). Hattat Hâfız Sâim Özel’in hayatı, mesleği ve eserleri. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (42), 401-432.
• Özcan, A. R. (2008). “Hat sanatı” (Proje Ahmet Akcan). Hüsn-i Hat Buluşması 28 Ekim-3 Kasım 2007. İstanbul: Lale Yayıncılık.
• Rado, Ş. (t.y.). Türk hattatları. İstanbul: Yayın Matbaacılık.
• Serin, M. (1991). Aziz Efendi, Rifâî. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 4, s. 336-337). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Serin, M. (1992), Batanay, Kemal. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 5, s. 139-140). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Serin, M. (1992), Geleneksel Türk el sanatları. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 41, s. 581 - 582). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Serin, M. (2003). Hat sanatı ve meşhur hattatlar. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Serin, M. (2009). Suud Yavsi Ebüssuudoğlu. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 43, s. 579 - 580). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Serin, M. (2013). Yazgan, Mehmet Hulûsi. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 43, s. 356-357). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Serin, M. (2020). Alparslan, Ali. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt Ek-1, s. 85-87). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Subaşı, M. H. (1991). Ayral, Macit. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 4, s. 284). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Subaşı, M. H. (1991). Aytaç, Hamit. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 4, s. 287-289). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Şahin, A. (2019). Hattat Hatib Ömer Vasfi Efendi’nin mimari eserlerdeki yazıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Taşkale, F. (t.y.). Geçmişten Günümüze Tezhip Sanatında Bir Yolculuk. (Haz. Ahmet Akcan). Tezhip Buluşması. İstanbul: Lale Yayıncılık, 8-27.
• Turan, İ. (1992). Barın, Mehmet Emin. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 5, s. 70-72). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• URL-1: Orman, İ. (Erişim tarihi: 10.07.2023). https://www.ketebe.org/en/artist/ahmed-re-fet-efendi-728.
• URL-2: Orman, İ. (Erişim tarihi: 11.07.2023). https://www.ketebe.org/sanatkar/ahmed-rakim- boren-83.