A Comparative Study on Bauman's Postmodern Typology: Erlend Loe and Ayhan Geçgin

Yıl 2025, Sayı: 74, 20 - 32, 25.06.2025

Başak Öner Gündüz

https://doi.org/10.55590/literatureandhumanities.1496539

Öz

Postmodernism, a period whose meaning and difference from the previous period are frequently discussed, constitutes the subject of daily life practices and is also problematized on an academic level. However, in order to provide comprehensive explanations about postmodernism, which affects many fields from architecture to literature today, it is necessary to conduct discussions about the previous period - that is, modernism. Because, for example - speaking specifically about literature - accepting a literary work as postmodern is not as easy as accepting that work as modern. The reason behind this situation is that postmodernism generally does not recognize any boundaries or frameworks. Of course, there are some features (such as intertextuality, metafiction, decentralization) that will make it possible to trace postmodernism in literature. However, since these features are not sufficient to understand postmodernism, this study focuses on postmodern typology. Zygmunt Bauman's postmodern typology consisting of traveler, tourist, vagabond and actor was examined through Ayhan Geçgin's novel Uzun Yürüyüş from Turkish Literature and Erlend Loe's novel Doppler from Norwegian Literature. In the study, firstly, discussions on modernism and postmodernism are included. Then, the pilgrim figure, the human type of modernism, was compared with the life forms of postmodernism. It has been concluded that the characters of the literary works examined in the study, which is frequently supported by Bauman's views, oscillate between tourist and vagabond figures, and as a result, the characters can be evaluated as vagabonds.

Anahtar Kelimeler

Zygmunt Bauman , postmodern typology , Erlend Loe , Ayhan Geçgin , Doppler , Uzun Yürüyüş

Bauman’in Postmodern Tipolojisi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma: Erlend Loe ve Ayhan Geçgin

Öz

Ne anlam taşıdığı ve bir önceki dönemden farkının ne olduğu sık sık tartışılan bir dönem olan postmodernizm hem günlük yaşam pratiklerinin konusunu oluşturur hem de akademik düzlemde sorunsallaştırılır. Fakat günümüzde mimariden edebiyata kadar pek çok alanı etkisi altına alan postmodernizm üzerine kapsamlı açıklamalar getirebilmek için, bir önceki dönem hakkında – yani modernizm üzerine de- tartışmalar yürütmek gerekir. Çünkü örneğin – edebiyat özelinde konuşmak gerekirse – bir edebi eseri postmodern kabul etmek, o eseri modern kabul etmek kadar kolay değildir. Bu durumun arkasında yatan neden, postmodernizmin genel olarak herhangi bir sınır ya da çerçeve tanımamasıdır. Elbette postmodernizmin edebiyatta izinin sürülmesini mümkün kılacak birtakım özellikler (metinlerarasılık, üst kurmaca, merkezsizlik gibi) sayılabilir. Ancak postmodernizmi anlamak için bu özellikler yeterli olmadığından, bu çalışma odağına postmodern tipolojiyi alır. Zygmunt Bauman’ın gezgin, turist, aylak ve oyuncudan oluşan postmodern tipolojisi, Türk Edebiyatından Ayhan Geçgin’in Uzun Yürüyüş romanı ve Norveç Edebiyatından Erlend Loe’nun Doppler isimli romanı vasıtasıyla incelenmiştir. Çalışmada öncelikle modernizm ve postmodernizm üzerine yapılan tartışmalara yer verilmiştir. Ardından modernizmin insan tipi olan hacı figürü ile postmodernizmin yaşam formları karşılaştırılmıştır. Bauman’ın görüşleri ile sıkça desteklenen çalışmada incelenen edebi eser karakterlerinin, turist ve aylak figürleri arasında gidip geldiği ve neticede karakterlerin aylak olarak değerlendirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zygmunt Bauman , postmodern tipoloji , Erlend Loe , Ayhan Geçgin , Doppler , Uzun Yürüyüş

Kaynakça

• Arıcıoğlu, M. A. (2020). Postmodernizm Bağlamında Örgütler Üzerine Teorik Bir Tartışma. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 43-55). Ketebe Yayınları.
• Ayyıldız, B. (2020). Postmodernizm, Biçim-Hakikat İlişkisi ve Postmodern Sonrası. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 253-267). Ketebe Yayınları.
• Bauman, Z. (2016). Postmodern Etik (3. Baskı). (A. Türker, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2018). Parçalanmış Hayat Postmodern Ahlak Denemeleri (3. Baskı). (İ. Türkmen, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2019). Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları (3. Baskı). (İ. Türkmen Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Benjamin, W. (2014). Son Bakışta Aşk (7. Baskı). (N. Gürbilek, Sunuş ve Hazırlayan). Metis Yayınları.
• Bennett, A. & Royle, N. (2018). Edebiyat, Eleştiri ve Kurama Giriş (D. Tekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bozdaş, H. (2020). Şiirin Postmodern Felsefesi. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 219-237). Ketebe Yayınları.
• Eken, B. (2018). Modernizm, Postmodernleşme ve Ayhan Geçgin’in Kayıp Poetikası. Monograf Edebiyat Eleştiri Dergisi, (9), 110-136.
• Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat (2. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Freud, S. (2019). Uygarlığın Huzursuzluğu (7. Baskı). (H. Barışcan, Çev.). Metis Yayınları.
• Geçgin, A. (2017). Uzun Yürüyüş (3. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
• Gözel, Ö. (2020). Çekiver Kuyruğunu Ejderhanın!. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 79-87). Ketebe Yayınları.
• Gülay, P. S. (2020). Varken Yok, Yokken Çok: Postyapısalcı Anlam Fikri-Derridacı Bir Soruşturma. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 31-43). Ketebe Yayınları.
• Jung, C. G. (2017). Dört Arketip (5. Baskı). (Z. A. Yılmazer, Çev.). Metis Yayınları.
• Kabagöz, M. C. (2018). Kenardaki Gündelik: Hayat Henri Lefebvre’nin Gözünden Ayhan Geçgin. Monograf Edebiyat Eleştiri Dergisi, (9), 136-163.
• Karauğuz, A. M. (2020). Giriş Yerine. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 7-19). Ketebe Yayınları.
• Koçakoğlu, B. (2020). Yaratıcının Halifesi, Postmodernizmin Öznesi. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 19-31). Ketebe Yayınları.
• Loe, E. (2016). Doppler (3. Baskı). (D. Başak, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Özcan, F. F. (2022). Olga Tokarczuk’un Eserlerinde Zygmunt Bauman’ın Postmodern Tiplerinin İzdüşümleri [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Pişgin, F. (2020). Postmodernizm ve Türk Öyküsüne Soruyazı. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 199-211). Ketebe Yayınları.
• Sarı, A. (2020). Postmodernizm Öldü Mü?. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 273-283). Ketebe Yayınları.
• Smith, P. & Riley, A. (2016). Kültürel Kurama Giriş. (S. Güzelsarı, İ. Gündoğdu Çev.). Dipnot Yayınları.
• Şakar, C. (2020). İkilikler, Tekillikler, Eşlikler Etrafında Kurmaca. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 67-79). Ketebe Yayınları.
• Tural, S. (2020). Anlat(a)mayan Anlatı: Postmodern Öykü. İçinde Karauğuz, A. M. (Ed.), Bitmemiş İnşa Postmodernizm (ss. 211-219). Ketebe Yayınları.
• Üstündağ, S. (2018). Barışçıl Olmayan Eve Dönüş: ‘Son Adım’ ve ‘Uzun Yürüyüş’ Romanlarında Dil ve Dünya. Monograf Edebiyat Eleştiri Dergisi, (9), 183-209.