SURİYE TÜRKMEN TÜRKÇESİ AĞIZLARININ TESPİTİNDE DERLEME YÖNTEMLERİNİN UYGULANABİLİRLİĞİ VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR ÜZERİNE

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 217 - 225, 29.04.2019

Atanur Özdemir , M. Fatih Kara

https://doi.org/10.20322/littera.508640

Öz

Ağızlar üzerine yapılan çalışmalar
literatürde önemli yere sahiptir. Ağızlar, bir dilin arkaik özelliklerinden o
dili konuşan toplumun etnik yapısına kadar birçok bilgiyi bünyesinde
barındırır. Dolayısıyla ağız araştırmaları bir dilin özünün anlaşılmasında
araştırmacılara birçok konuda olanak sağlamaktadır. Çalışmaların sayısı ve
niteliği konusunda, araştırma yapılan bölgenin konumu ve dönemin şartları
şüphesiz etkilidir. Ağız araştırmaları, başlangıçta, teknolojik olanakların,
ulaşım hizmetlerinin yetersizliği ve ağız araştırmalarının yeni başlamasından
kaynaklanan olumsuzluklarına rağmen bugünkü çalışmaların temelini
oluşturmaktadır. Anadolu ve Rumeli ağızları yüz yılı aşkın süredir çalışılıyor
olmasına ve ilk çalışmalara göre gerek teknolojik olanakların gerek ulaşım
hizmetlerinin ve bilgiye ulaşma olanaklarının daha iyi olmasına rağmen bugün
yapılan çalışmalar bu sorunların süreceği izlemini yaratmaktadır. Her çalışma
artı ve eksileriyle özeldir. Ağız araştırmalarında araştırmacıdan kaynaklanan sorunlar
olabileceği gibi sahadan, kaynak kişiden ve benzeri sebeplerden kaynaklanan
sorunlar da olabilir. Dolayısıyla ağız araştırmaları, her ne kadar planlı
yapılsa da sahaya inildiğinde hesapta olmayan problemler de ortaya
çıkabilmektedir. Son zamanlarda ülkelerinde yaşanan olumsuzluklar sebebiyle
Türkiye’de ikamet eden Suriye’den gelmiş Türk soylu mültecilerin ağız
özelliklerinin tespitinde de bu türden problemler yaşanmaktadır. Karşılaşılan
problemler, derleme çalışmalarında ortaya çıkabilecek türden olsa da çeşitli
sebeplerden ötürü farklı sorunları da içermektedir. Bu çalışma, yürütülmekte
olan Suriye Türkmen Türkçesi Ağızlarının Tespiti Projesi’nde (TÜBİTAK 1001)
bilinen derleme yöntemlerinin uygulanabilirliği ve sahada karşılaşılan çeşitli
sorunlar üzerine odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Suriye, Türkmen Türkçesi, Ağızlar

Kaynakça

• Akar, A. (2006). “Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları”. Turkish Studies. 1/2. s. 41-53.Arslan-Erol, H. (2009). “Suriye Colan (Golan) Türkmenleri Ağzı”. Modern Türklük araştırmaları Dergisi. 6/4. s. 40-63.Ekici, M. (2013). Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayınları.Ercilasun, A. Bican. (1999). “Ağız Araştırmalarında Kullanılacak Transkripsiyon İşaretleri”. Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. s. 43-48.Eren, H. (1990). Sırça Köşkte. Türk Dili. Sayı 457-458.Erol, M. (2012). Halep Türkmenleri Halk Kültürü Araştırması. Ankara: Grafiker Yayınları.Gülensoy, T. (1979). “Türk Fonetik Transkripsiyonu Üzerine”. Türkoloji Dergisi. 8/1. s. 169-190.Gülensoy, T. ve Alkaya, E. (2011). Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası. Ankara: Akçağ Yayınları.Karahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Korkmaz, Z. (1995). Türk Dili Üzerine Araştırmalar C2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.