Organi̇ze Suçlulukla Mücadelede Bi̇r Araç Olarak Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerleri̇ni̇n Aklama Suçu: Mali̇ Eylem Görev Gücü’nün (FATF) Yaklaşımına Karşı Türk Hukuku Perspektifi̇

Yıl 2024, Sayı: 27, 59 - 80, 15.01.2024

Rahime Erbaş

Öz

Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) sıklıkla vurguladığı üzere Türkiye coğrafi konumu nedeniyle ciddi suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanması (kara para) ve terörün finansmanı riskleriyle karşı karşıya kalmaktadır. Nitekim Türk hukukunda organize suçlulukla mücadele aracı olarak suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanmasının cezalandırılması, ilk kez uluslararası bir talep ve hatta baskı sonucu olmuştur. Bu itibarla suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklama fiillerinin cezalandırılması, Türk hukuku açısından suç ve ceza politikalarının temel ilkeleri ile, özellikle de kanunilik ilkesiyle ilgili tartışmaları gündeme getirmiştir. Keza suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklama suçu, Türk ceza hukukunda görece yeni bir suç türüdür. Bu suç türüyle mücadelenin organize suçlulukla mücadelede önemli bir rol oynadığı göz önüne alındığında, uluslararası sözleşmelerle uyumlu, etkili hukuki düzenlemelere güçlü bir ihtiyaç bulunmaktadır. Bu nedenle bu çalışma, Türk ceza hukuku perspektifini FATF’ın görüşleri ile karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Buna göre öncelikle Türkiye’deki suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklama suçunun düzenlenmesine ilişkin tarihi arka plan ve bu şekilde 2005 yılında Türk Ceza Kanunu’nda suçtan elde edilen gelirin aklanmasının münhasır bir suç tipi (md. 282) olarak yer verilmesine giden süreç incelenecektir. Daha sonra, FATF’ın Türkiye ile ilgili 2019 Karşılıklı Değerlendirme Raporu ve 2023 Ara Raporu ışığında bu suç tipine ve uygulamasına dair FATF’ın eleştirileri ve tavsiyeleri ele alınacaktır. Bu şekilde FATF’ın bu suç türüyle ilgili Türk ceza hukukuna yaklaşımlarıyla ilgili analitik bir değerlendirme ortaya konulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karapara aklama, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerleri, öncül suç, Türk ceza hukuku, Mali Eylem Görev Gücü (FATF), organize suçluluk, terörün finansmanı

THE CRIME OF MONEY LAUNDERING AS A TOOL IN COMBATING ORGANIZED CRIME: A TURKISH LAW PERSPECTIVE VERSUS THE FINANCIAL ACTION TASK FORCE’S VIEW

Öz

Türkiye faces significant money laundering and terrorist financing risks because of its geographic location as the Financial Action Task Force on Money Laundering (FATF) emphasizes frequently. Indeed, penalization of money laundering as a tool to combat organized crime for the first time appeared as an international demand and even pressure on Turkish law just as many other jurisdictions. As such, punishing the acts of money laundering is always confronted by various principles in the Turkish law, but most particularly by the legality principle. Further, money laundering appears as a contemporary type of crime for the Turkish law. Considering money laundering plays a pivotal role in combatting organized crime, a strong necessity for an effective national law which is in compliance with the international conventions exist. This study, therefore, aims to compare the Turkish criminal law perspective with the FATF’s views. Such being the case, firstly it provides some insight into historical developments in Türkiye, e.g., main impulses leading to criminalization of the transactions of the proceeds of crime. Then it outlines when and how money laundering occurs as a criminal act pursuant to the Turkish Penal Code in 2005, with a particular focus on the FATF’s critics and recommendations (Mutual Evaluation in 2019 and Follow-Up Report 2023) on Türkiye’s case on the matter.

Anahtar Kelimeler

Money laundering, the proceeds of crime, predicate offence, Turkish Criminal law, The FATF, organized -crime, financing of terrorism

Etik Beyan

There is no requirement of Ethics Committee Approval for this study.

Kaynakça

• Akbulut B., ‘Criminal Law Responsibility of Legal Entities in Turkey’ (2017) 6 (1) Perspectives of Business Law Journal 154.
• Binavince ES., ‘Crimes of Danger’ (1968-1969) 15 Wayne L. Rev. 683.
• Centel N., ‘Ceza Hukukunda Tüzel Kişilerin Sorumluluğu -Şirketler Hakkında Yaptırım Uygulanması-’ (2016) 65 (4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3313.
• Coşkun N., ‘Karaparanın Aklanması Suçu’ (2004) 12 (3-4) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 229.
• Çakır K., Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu (Adalet, Ankara 2016).
• Dawoody, AR., ‘Terrorism in the Middle East: Policy and Administrative Approach’ in A.R. Dawoody (eds), Eradicating Terrorism from the Middle East Policy and Administrative Approaches (Springer, Switzerland 2016) 3-28.
• Değirmenci O., ‘Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Aklanması Suçu (TCK m. 282)’ (PhD Thesis, Marmara University 2006).
• Dursun S., ‘Geldwäsche im türkischen Strafrecht’ (2016) 4 (2) Journal of Penal Law and Criminology 97.
• Dülger MV, Suç Gelirlerinin Aklanmasına İlişkin Suçlar ve Yaptırımlar (Seçkin, Ankara, 2011).
• İçduygu A. and Toktaş Ş., ‘How Do Smuggling and Trafficking Operate via Irregular Border Crossings in the Middle East? Evidence from Fieldwork in Türkiye’ (2002) 40 (6) International Migration 25 <https://doi.org/10.1111/1468-2435.00222> accessed 25 September 2023.
• İçel K., Sokullu-Akıncı F., Özgenç İ., Sözüer A., Mahmutoğlu FS. and Ünver Y., İçel Suç Teorisi (2nd Book, 3rd edn, Beta, İstanbul 2004).
• İzci A., ‘Türkiye: Efforts to Prevent Money Laundering’ (1998) 1 (4) Journal of Money Laundering Control 374 <https://doi.org/10.1108/eb027163 > accessed 25 September 2023.
• Kocasakal Ü., Karapara Aklama Suçu (PhD Thesis, İstanbul University 2000).
• Lewisch P., ‘Money Laundering Laws as a Political Instrument: The Social Cost of Arbitrary Money Laundering Enforcement’ (2008) 26 Eur J Law Econ 405–417 <https://doi.org/10.1007/s10657-008-9073-7> accessed 3 May 2021.
• Mugarura N., The Global Anti-Money Laundering Regulatory Landscape in Less Developed Countries (Routledge, London- New York 2016).
• Okuyucu G., ‘Anti‐money laundering under Turkish law’ (2009) 12 (1) Journal of Money Laundering Control 88 <https://doi.org/10.1108/13685200910922679> accessed 25 September 2023.
• Okuyucu Ergün, G. ‘Anti-Corruption Legislation in Turkish Law’ (2007) 8 (9) German Law Journal 903.
• Özbek VÖ, ‘Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu (TCK md.282)’ in Yener Ünver (eds), Kamusal ve Ticari Yaşamda Hukuk ve Etik Açısından Yolsuzlukla Mücadele (Seçkin, Ankara 2014) 163.
• Özgenç İ., Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (3 edn, Ankara Açık Ceza İnfaz Kurumu Matbaası 2006).
• Özgenç İ., Suç Örgütleri (12th edn, Seçkin, Ankara 2019).
• Özgenç İ. and Yurtlu F., ‘Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini̇ Aklama Suçları Bakımından Teori̇ ve Uygulamada Ortaya Çıkabilecek Sorunlara İlişkin Bir Değerlendirme’ 1 <https://api.hacibayram.edu.tr/files/1/5.turkkorecezahukukugunleri/Özgenç,%20Yurtlu%20Suçtan%20Kaynaklanan%20Malvarlığı%20Değerlerini%20Aklama%20Suçları%20Bakımından%20Teori%20ve%20Uygulamada%20Ortaya%20Çıkabilecek%20Sorunlara%20İlişkin%20bir%20Değerlendirme.pdf> accessed 3 May 2021.
• Rehberg J., Strafrecht IV: Delikte gegen die Allgemeinheit (2 edn, Schulthess Polygraphischer Verlag, Zürich 1996).
• Salehi M. and Imeny VM., ‘Anti-money laundering developments in Iran: Do Iranian banks have an integrated framework for money laundering deterrence?’ (2019) 11 (4) Qualitative Research in Financial Markets 387 <https://doi.org/10.1108/QRFM-05-2018-0063> accessed 25 September 2023.
• Tokgöz HB., ‘Uluslararası Hukuk Bağlamında Terörizmin Finansmanının Önlenmesi’ (Master Thesis, Istanbul University 2018).
• Toktaş Ş. and Selimoğlu H., ‘Smuggling and Trafficking in Türkiye: An Analysis of EU–Türkiye Cooperation in Combating Transnational Organized Crime’ (2012) 14 (1) Journal of Balkan and Near Eastern Studies 135 <https://doi.org/10.1080/19448953.2012.656970> accessed 25 September 2023.
• Türkşen U., Mısırlıoğlu İU. and Yükseltürk O., ‘Anti- Money Laundering Law of Türkiye and the EU: An Example of Convergence?’ (2011) 14 (3) Journal of Money Laundering Control 279.
• Ünver Y., İftira, Suç Uydurma, Suç Üstlenme, Yalan Tanıklık ve Bilirkişilik, İnfaz Kurumlarından Kaçma (TCK’da Düzenlenen Adliyeye Karşı Suçlar) (5th edn, Seçkin, Ankara 2019).
• Williams P., ‘Money laundering’ 1997 5 (1) South African Journal of International Affairs 71 <https://doi.org/10.1080/10220469709545210> accessed 20 November 2023.
• Yaşar O., Gökcan HT. and Artuç M., Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, 6th Volume (2nd edn, Adalet, Ankara 2014).
• Yılmaz S., ‘Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu’ (2011) 2 Ankara Barosu Dergisi 70.
• Zoppei V., Anti-money Laundering Law: Socio-legal Perspectives on the Effectiveness of German Practices (Springer, Berlin-Heidelberg 2017).
• European Commission, Turkey 2020 Report (Brussels, 2020) <https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/2020-10/turkey_report_2020.pdf> accessed 25 September 2023).
• FATF, Countries: Turkey, <https://www.fatf-gafi.org/en/countries/detail/Turkey.html> accessed 25 September 2023.
• FATF, History of the FATF, <https://www.fatf-gafi.org/en/the-fatf/history-of-the-fatf.html> accessed 25 September 2023.
• FATF, Anti-money Laundering and Counter-terrorist Financing Measures – Türkiye, Fourth Round Mutual Evaluation Report (Paris, 2019) <http://www.fatf-gafi.org/media/fatf/documents/reports/mer4/Mutual-Evaluation-Report-Türkiye-2019.pdf> accessed 25 September 2023.
• FATF, Anti-money Laundering and Counter-terrorist Financing Measures –Türkiye, Follow- Up Report [2nd Enhanced] & Technical Compliance Re-Rating (Paris, May 2022) <https://www.fatf-gafi.org/content/dam/fatf-gafi/fur/Follow-Up-Report-Turkey-2022.pdf.coredownload.inline.pdf> accessed 25 September 2023
• FATF, Anti-money Laundering and Counter-terrorist Financing Measures –Türkiye, Follow- Up Report [3rd Enhanced] & Technical Compliance Re-Rating (Paris, July 2023) <https://www.fatf-gafi.org/content/dam/fatf-gafi/fur/Türkiye-Follow-Up-Report-2023.pdf.coredownload.pdf> accessed 25 September 2023.
• FATF, What is Money laundering?, <https://www.fatf-gafi.org/en/pages/frequently-asked-questions.html#tabs-36503a8663-item-6ff811783c-tab> accessed 25 September 2023.
• The UN, United Nations Convention against Transnational Organized Crime and the Protocols Thereto, <https://www.unodc.org/documents/middleeastandnorthafrica/organised-crime/UNITED_NATIONS_CONVENTION_AGAINST_TRANSNATIONAL_ORGANIZED_CRIME_AND_THE_PROTOCOLS_THERETO.pdf> accessed 25 September 2023.
• The UN, The United Nations Convention Against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances of 1988, <https://www.unodc.org/pdf/convention_1988_en.pdf> accessed 25 September 2023.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi [The Grand National Assembly of Turkey], ‘Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile Avrupa Birliği Uyum ve Adalet Komisyonları Raporları (1/670)’, 5 <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss353.pdf> accessed 25 September 2023.
• Yargıtay Ceza Genel Kurulu [The Assembly of Criminal Chambers of the Court of Cassation], Date: 01.11.2011, E. 2011/31, K. 2011/219, <https://www.lexpera.com.tr/ictihat/yargitay/cgk-e-2011-7-31-k-2011-219-t-01-11-2011> accessed 3 May 2021.
• Yargıtay Ceza Genel Kurulu [The Assembly of Criminal Chambers of the Court of Cassation], Date: 16.10.2018, E. 2015/172, K. 2018/435, <https://www.lexpera.com.tr/ictihat/yargitay/ceza-genel-kurulu-e-2015-172-k-2018-435-t-16-10-2018> accessed 3 May 2021.
• Yargıtay 7. Ceza Dairesi [The Seventh Criminal Chambers of the Court of Cassation], Date: 22.11.2011, E. 2008/18019, K. 2011/24972, retrieved from Veli Özer Özbek, ‘Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu (TCK md.282)’ in Yener Ünver (eds), Kamusal ve Ticari Yaşamda Hukuk ve Etik Açısından Yolsuzlukla Mücadele (Seçkin, Ankara 2014) 172.