SÜRDÜRÜLEBİLİR YERLEŞKE DÖNÜŞÜMÜ: Trakya Üniversitesi Ahmet T. Karadeniz Yerleşkesi örneği

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 147 - 164, 26.11.2025

Nilay Mısırlı , Selin Arabulan , Rukiye Duygu Çay , Beste Karakaya Aytin

https://doi.org/10.71298/maddergi.1742013

Öz

Günümüzde sürdürülebilir, ekolojik ve akıllı kentlerin oluşturulmasına yönelik çabalar artmakta, ancak kentlerin sürekli değişen dinamikleri bu hedeflere ulaşmayı zorlaştırmaktadır. Bu bağlamda, daha sınırlı ve yönetilebilir yapılar sunan üniversite yerleşkeleri, sürdürülebilirlik uygulamalarının test edilebildiği deneysel alanlar olarak önem kazanmaktadır. Eğitim, sosyal ve kültürel işlevleriyle küçük ölçekli kent modelleri niteliğinde olan yerleşkelerin sürdürülebilir tasarımı, kentsel ölçekte de dönüştürücü etkilere sahiptir. Bu çalışma, Trakya Üniversitesi Ahmet T. Karadeniz Yerleşkesinde gerçekleştirilen açık ve yeşil alan düzenlemeleri üzerinden sürdürülebilir yerleşke dönüşümünü değerlendirmektedir. Araştırma; literatür taraması, mekânsal analiz ve projelendirme aşamalarından oluşmaktadır. UI GreenMetric sıralamasındaki kriterlerden Enerji ve İklim Değişikliği (EC) ile Su (WR) parametreleri esas alınmış, diğer kriterler kapsam dışında tutulmuştur. Yapısal ve bitkisel proje tasarımlarında bu iki başlık doğrultusunda çözüm önerileri geliştirilmiştir. Yerleşkedeki mevcut durum analizleri, kullanıcı görüşleri ve gözlemler doğrultusunda sorunlu alanlar belirlenmiş; sosyal donatı alanlarının artırılması, erişilebilirliğin geliştirilmesi, otopark düzenlemelerinin iyileştirilmesi ve sürdürülebilir tasarım kararlarının uygulanması önerilmiştir. Sonuç olarak, kısa vadede sürdürülebilirlik bilincinin artırılması, orta vadede iyi uygulamaların diğer yerleşkelere yayılması ve uzun vadede düşük karbon salımı, su yönetimi ve iklim eylem planlarının entegrasyonu hedeflenmektedir. Çalışma, üniversite yerleşkelerinin sürdürülebilirlik performansını artırmayı amaçlayan kurumlar için örnek bir model sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik , Yerleşke Dönüşümü , UI GreenMetric , Enerji Verimliliği , Yerleşke Planlama

SUSTAINABLE CAMPUS TRANSFORMATION: The case of Trakya University's Ahmet T. Karadeniz Campus

Öz

Efforts to create sustainable, ecological and smart cities are increasing today, but the constantly changing nature of cities makes achieving these goals difficult. In this context, university campuses, with their more limited and manageable structures, are becoming increasingly important as areas where sustainability practices can be tested. The sustainable design of campuses, which act as small-scale urban models with educational, social and cultural functions, can also have a transformative effect on a larger urban scale. This study evaluates the transformation of Trakya University's Ahmet T. Karadeniz Campus through the implementation of open and green space arrangements. The research consists of a literature review, spatial analysis and project design stages. Energy and climate change (EC) and water (WR) parameters from the UI GreenMetric ranking criteria were used as a basis, while other criteria were excluded. Solution proposals were developed in line with these two headings in structural and plant project designs. Problem areas were identified based on analyses of the current campus situation, user opinions and observations. Recommendations were made to increase social facilities, improve accessibility and parking arrangements, and implement sustainable design decisions. The short-term goal is to raise awareness of sustainability. The medium-term goal is to share best practice with other campuses. The long-term goal is to integrate low-carbon emissions, water management and climate action plans. The study provides a model for institutions that want to improve the sustainability of their campuses.

Anahtar Kelimeler

Sustainability , Campus Transformation , UI GreenMetric , Energy Efficiency , Campus Planning

Kaynakça

• AASHE. (2012). STARS Version 1.2 Technical Manual. Denver, CO: AASHE.
• Acuner, E., Maçin, K. E., Özcan, F. K., Karabulut, A. E., Mutlu, B. K., & Ata, L. D. (2023). Üniversitelerde sürdürülebilirlik çalışmaları: İstanbul Teknik Üniversitesi örneği. Çevre İklim ve Sürdürülebilirlik, 24(2), 111–120.
• Adenle, Y., Abdul-Rahman, M., & Soyinka, O. (2021). Exploring the usage of social media in extant campus sustainability assessment frameworks for sustainable campus development. International Journal of Sustainability in Higher Education, 23(1), 135–158. https://doi.org/10.1108/ijshe-03-2021-0091
• Akhan, H., Öztuna, S., Eryener, D., Yılmaz, B., Büyükakın, K., & Aydın, K. (2023). Edirne-Türkiye iklim koşullarında fotovoltaik ve fotovoltaiktermal sistemlerinin karşılaştırmalı performans analizi. Trakya Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 24(2), 57–70.
• Alotaibi, B., Alwan, Z., & Alqahtani, F. (2023). Integrating renewable-based solar energy into sustainable and resilient urban furniture. Processes, 11(7), 1893. https://doi.org/10.3390/pr11071893
• Baykal, H., & Baykal, T. (2008). Küreselleşen dünyada çevre sorunları / Environmental problems in a globalized world. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9).
• Birinci, N., Erdoğan, S. K., & Birol, G. (2020). Bir kamusal temas alanı olarak kampüs açık alanları: İzmir Demokrasi Üniversitesi kampüs tasarımı. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 7(50), 232–240. https://doi.org/10.26450/jshsr.1761
• BM. (1987). Brundtland Commission: Report of the World Commission on Environment and Development – Our Common Future. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf adresinden 04.06.2025’te alınmıştır.
• BM. (1992). United Nations Conference on Environment & Development. Agenda 21. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/Agenda21.pdf adresinden 04.06.2025’te alınmıştır.
• BM. (2012). United Nations Conference On Sustainable Development, Rio+20.
• BM. (2015). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. https://sdgs.un.org/2030agenda adresinden 02.06.2025’te alınmıştır.
• Clayton, A. M. H., & Radcliffe, N. J. (1996). Sustainability: A systems approach. New York: Earthscan.
• Cole, L. (2003). Assessing sustainability on Canadian university campuses: Development of a campus sustainability assessment framework (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Royal Roads University, Victoria, BC.
• Çınar, E. (1998). Üniversite kampüs planlaması ve tasarımı üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Erduman, A., Yüzer, E. Ö., Durusu, A., & Yıldız, F. (2020). An educational kit to promote teaching of photovoltaic systems. EJOSAT, 8(1), 470–477. https://doi.org/10.17776/ejosat.745109
• Eşbah Tunçay, H. (2021). Suya duyarlı şehirler. İstanbul: Türkiye Su Enstitüsü.
• Filho, W. L., vd. (2019). Implementing innovation on environmental sustainability at universities around the world. Sustainability, 11(14), 3807. https://doi.org/10.3390/su11143807
• Güngör Tanç, Ş., Tanç, A., Çardak, D., & Yağlı, İ. (2022). Türkiye’deki üniversitelerin sürdürülebilirlik çalışmalarının incelenmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 22(66), 83–100.
• Jansz, S., Dijk, T., & Mobach, M. (2020). Critical success factors for campus interaction spaces and services – a systematic literature review. Journal of Facilities Management, 18(2), 89–108. https://doi.org/10.1108/jfm-08-2019-0041
• Jansz, S., Dijk, T., & Mobach, M. (2021). Facilitating campus interactions – critical success factors according to university facility directors. Facilities, 39(9/10), 585–600. https://doi.org/10.1108/f-03-2020-0031
• Kadir, S., MacBride‐Stewart, S., & Mohamad, Z. (2024). Unpacking place-based narratives: Enhancing campus community participation in watershed conservation. International Journal of Sustainability in Higher Education, 25(8), 1787–1802. https://doi.org/10.1108/ijshe-05-2023-0209
• Kagnew, B., & Kebede, F. (2022). Plant species composition and community perception towards landscaping work executed at Hawassa University-main campus, Ethiopia. East African Journal of Biophysical and Computational Sciences, 3(2), 25–39. https://doi.org/10.4314/eajbcs.v3i2.3s
• Kantaş, Y. (2024). Design for PV-integrated smart urban furniture (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi), Middle East Technical University, ODTÜ, Ankara
• Kaya, S., Dal, M., & Aşkın, A. (2019). Türkiye’deki devlet ve vakıf üniversite kampüslerinin sürdürülebilir-ekolojik parametreleri açısından karşılaştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21(1), 106–125. https://doi.org/10.25092/baunfbed.532420
• König, A., & Evans, J. (2013). Introduction: Experimenting for sustainable development? Living laboratories, social learning and the role of the university. In A. König (Ed.), Regenerative sustainable development of universities and cities: The role of living laboratories (pp. 1–24). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781781003640
• Lu, M., & Fu, J. (2019). Attention restoration space on a university campus: Exploring restorative campus design based on environmental preferences of students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(14), 2629. https://doi.org/10.3390/ijerph16142629
• Mansor, S., Ahmad, R., Abdullah, J., & Gai, A. (2023). Campus planning and design across Southeast Asia: A scoping literature review from 2002-2022. Environment-Behaviour Proceedings Journal, 8(24), 69–78. https://doi.org/10.21834/ebpj.v8i24.4661
• Marshall, L., Bishop, L., Rahmat, A. M., Thompson, A., Steinmetz-Weiss, S., & Land, M. (2024). Smart street furniture: User and non-user perspectives of the ChillOUT hub. Land, 13(12), 2084. https://doi.org/10.3390/land13122084
• McDonough, W., & Braungart, M. (1992). The Hannover principles: Design for sustainability. Charlottesville: William McDonough & Partners.
• McFarland, A., Waliczek, T., & Zajicek, J. (2008). The relationship between student use of campus green spaces and perceptions of quality of life. Horttechnology, 18(2), 232–238. https://doi.org/10.21273/horttech.18.2.232
• Mısırlı, N. (2023). Sürdürülebilir üniversite yerleşkelerinde su etkin peyzaj tasarım modeli üzerine bir araştırma: Trakya Üniversitesi Balkan Yerleşkesi (Yayımlanmamış doktora tezi), Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ
• Mısırlı, N., & Şişman, E. E. (2024). Evaluation of the relationship between rainwater harvesting and landscape plant water consumption. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(5), 1351–1362.
• ODTÜ Mimarlık Fakültesi Mekânsal Strateji ve Tasarım Çalışma Grubu. (2016). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ankara Yerleşkesi Mekânsal Strateji ve Tasarım Kılavuzu. odtu_ankarayerleskesi_mekansalstrateji_ve_tasarim_kilavuzu_28haz2016.pdf adresinden 12.12.2024’te alınmıştır.
• Pouya, S. (2019). Evaluation of the students’ perception about landscape sustainability at Istanbul Technical University. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(4), 2246–2254. https://doi.org/10.21597/jist.521296
• Sanz, J., & Sànchez, J. (2023). Architecture learning environments: Pedagogy and space in the Universitat Politècnica de Catalunya's Sant Cugat campus. Computer Applications in Engineering Education, 31(6), 1608–1632. https://doi.org/10.1002/cae.22661
• Speake, J., Edmondson, S., & Nawaz, H. (2013). Everyday encounters with nature: Students’ perceptions and use of university campus green spaces. Human Geographies, 7(1), 21–31. https://doi.org/10.5719/hgeo.2013.71.21
• Tanç, Ş. G., Tanç, A., Çardak, D., & Yağlı, İ. (2022). Türkiye’deki üniversitelerin sürdürülebilirlik çalışmalarının incelenmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 22(66), 83-100.
• Tourinho, A., Barbosa, S., Göçer, Ö., & Alberto, K. (2021). Post-occupancy evaluation of outdoor spaces on the campus of the Federal University of Juiz de Fora, Brazil. International Journal of Architectural Research Archnet-Ijar, 15(3), 617–633. https://doi.org/10.1108/arch-09-2020-0204
• Trakya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi. (2025). Mühendislik Fakültesi Birim Kalite Raporu, 2025. https://bys.trakya.edu.tr/file/open/83931523 adresinden 03.10.2025’te alınmıştır.
• Trakya Üniversitesi Teknik Bilimler MYO. (2025). Teknik Bilimler MYO Birim Kalite Raporu, 2025. https://tbmyo.trakya.edu.tr/pages/birim-ic-degerlendirme-raporlari adresinden 03.10.2025’te alınmıştır.
• UI GreenMetric Kılavuzu. (2023). Çeviri: İ. D., Yıldırım, Y., Biçer, D., & Koordinatör: U. İ. https://greenmetric.ui.ac.id/wp-content/uploads/2024/07/UI-GreenMetric-Guideline-2024-Turkish.pdf
• Wu, C. L., Zhang, L. L., & Yin, H. M. (2023). Effect of defects and reinforcements on the mechanical behaviour of a bi-layered panel. Proceedings of the Royal Society A, 479(20220754). https://doi.org/10.1098/rspa.2022.0754
• Xi, J., & Wang, X. (2022). Development of landscape architecture design students’ pro-environmental awareness by project-based learning. Sustainability, 14(4), 2164. https://doi.org/10.3390/su14042164