NEONATAL BUZAĞI İSHALLERİNDE FARKLI ETİYOLOJİK FAKTÖRLERİN HEMOGRAM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt 8, Sayı 3, 119 - 127, 31.12.2020

Türker ATCALI Ramazan YILDIZ

https://doi.org/10.24998/maeusabed.823819

Öz

Bu çalışmada; neonatal ishalli buzağılarda farklı etiyolojik faktörlerin hemogram parametreleri üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlandı. Araştırmada 1-20 günlük yaşta 44 ishalli, 18 sağlıklı toplam 62 buzağı kullanıldı. Rektumdan alınan dışkı örneklerinde Clostridium perfringens, E. coli, Cryptosporidium, Rotavirus ve Coronavirus etkenlerine yönelik immunokromatografik test kitleriyle bakılıp buzağılar gruplandırıldı. Vena jugularis’den alınan kanlarda total lökosit, granülosit, lenfosit, monosit, eritrosit ve hematokrit parametreleri ölçüldü. Deney grubu buzağıların total lökosit, granülosit ve monosit düzeylerinin kontrol grubuna göre önemli düzeyde yüksek (p<0,05) olduğu saptandı. Lenfosit, eritrosit ve hematokrit düzeyleri yönünden ise kontrol ve deney grubu buzağılar arasında farklılık tespit edilmedi. İncelenen tüm hemogram bulguları yönünden alt deney gruplarındaki buzağıların kendi aralarında ve kontrol grubuyla arasındaki farkların önemsiz olduğu (p>0,05) belirlendi. Sonuç olarak hemogram parametrelerinin ishalli buzağılarda önem arz ettiği ancak etiyolojik faktörlere göre farklılık göstermediği görüldü. Bu değişikliklerin etiyolojik faktörlerin tipi, sayısı, hayvanın durumu, tablonun şiddeti/süresi gibi birçok faktörden etkilenebileceğinden dolayı değişiklik göstermediği kanısına varıldı. Konuyla ilgili daha fazla hayvan üzerinde ve çevresel faktörlerin kontrol altına alındığı çalışılmaların yapılması gerektiği görüldü.

Anahtar Kelimeler

Neonatal ishaller, Etiyoloji, Hemogram parametreleri

The effect of dıfferent ethıologıcal factors on hemogram parameters ın neonatal calves with diarrhea.

Öz

In this study; It was aimed to determine the effect of different etiological factors on hemogram parameters incalves with neonatal diarrhea. A total of 62 calves, 44 with diarrhea and 18 healthy calves, aged 1-20 days were used in the study. Stool samples taken from the rectum were examined with immunochromatographic test kits for Clostridium perfringens, E. coli, Cryptosporidium, Rotavirus and Coronavirus factors and calves were grouped. Total leukocyte, granulocyte, lymphocyte, monocyte, erythrocyte and hematocrit parameters were measured in blood taken from vena jugularis. Total leukocyte, granulocyte and monocyte levels of the experimental groups were found to be significantly higher (p <0.05) compared to the control group. There was no difference between control and experimental groups in terms of lymphocyte, erythrocyte and hematocrit levels. It was determined that the differences was insignificant between the calves in the sub-experimental groups among themselves and with the control group (p> 0.05). As a result, it was seen that hemogram parameters were important in calves with diarrhea, but did not differ according to etiological factors. It was concluded that these changes did not alter since they may be affected by others factors such as the type and number of etiological factors, the animal's condition, the severity/duration of the diseases. It was seen that more studies on the subject and environmental factors should be studied.

Anahtar Kelimeler

Neonatal diarrhea, Etiology, Hemogram parameters

Kaynakça

• Albayrak, H., 2014. İshalli buzağılarda serum haptoglobin konsantrasyonunun belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
• Aydoğdu, U., Güzelbekteş, H., 2018a. Effect of colostrum composition on passive calf immunity in primiparous and multiparous dairy cows. Veterinarni Medicina 63, 1-11.
• Aydoğdu, U., Işık, N., Ekici, Ö.D., Yıldız, R., Şen, İ., Coşkun, A., 2018b. Comparison of the effectiveness of halofuginone lactate and paromomycin in the treatment of calves naturally ınfected with Cryptosporidium parvum. Acta Scientiae Veterinariae 46, 1-9.
• Aydoğdu, U., Gülersoy, E., Şen, İ., 2018c. Buzağı ishalleri ve oral sıvı takviyeleri. Türkiye Klinikleri Animal Nutrition and Nutritional Diseases-Special Topics 4, 56-64.
• Aydoğdu, U., Yıldız, R., Güzelbekteş, H., Coşkun, A., Şen, İ., 2019. Yenidoğan ishalli buzağılarda mortalite indikatörü olarak kan laktat, glikoz, total protein ve gama glutamil transferaz seviyeleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi 33, 201-206.
• Aygün, O., Yıldız, R., 2018. Evaluation of thrombomodulin and pentraxin-3 as diagnostic biomarkers in calves with sepsis. Veterinární medicína 63, 313-320.
• Başoğlu, A., Başpınar, N., Tenori, L., Hu, X., Yıldız, R., 2014. NMR based metabolomics evaluation in neonatal calves with acute diarrhea and suspected sepsis: a new approach for biomarkers. Metabolomics 4, 1-6.
• Bendali, F., Bichet, H., Schelcher, F., Sana, M., 1999. Pattern of diarrhoe in newborn calves in South-West France. Veterinary Research 30, 61-74.
• Beydilli, Y., 2018. Sepsisli neonatal buzağılarda kalp yetmezliğinin belirlenmesinde plasma cardiac troponin-ı (CTN-I), n-terminal pro-brain natriuretic peptide (NT-PROBNP) ve histon h3 düzeylerinin diagnostik ve prognostik önemi. Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Beydilli, Y. Gökçe H.İ., 2019. Sepsisli neonatal buzağılarda bazı hematolojik ve biyokimyasal parametrelerin araştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 7, 55-67.
• Blanchard, P.C., 2012. Diagnostics of dairy and beef cattle diarrhea. Veterinary Clinics of North America Food Animal Practice 28, 443-464.
• Boynukara, B., Solmaz, H., Akgül, Y., Aksakal, A., 2000. Yeni doğan buzağıların dışkılarında E.coli ve E.coli K99’un varlığı ile neonatal buzağı ishallerinin önlenmesinde oral spektinomisin (pentahidrat dihidroklorit)’in etkisi. Bültendif Veteriner Bülten, 14, 2-5.
• Brar, T.K., Singh, K.D., Kumar, A., 2015. Effect of different phases of menstrual cycle on heart rate variability (HRV). Journal of Clinical and Diagnostic Research 9, 1-4.
• Constable, P.D., Thomas, E., Boisrame, B., 2001. Comparison of two oral electrolyte solutions for the treatment of dehydrated calves with experimentally-induced diarrhoea. The Veterinary Journal 162,129-140.
• Constable, P.D., Hinchcliff, K.W., Done, S.H., Grünberg, W., 2017. Veterinary medicine a textbook of the diseases of cattle, horses, sheep, pigs, and goats. Elsevier, St. Louis Missouri.
• Güneş, V., Ünver, A., Çitil, M., Erdoğan, H.M., 2004. Kars yöresi neonatal buzağı ishallerinde Escherichia coli serotip O-157 ve Clostridium perfringens tip A toksini. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 10, 41-45.
• Güzelbekteş, H., Coşkun, A., Şen, İ., 2007. Relationship between the degree of dehydration and the balance of acid-based changes in dehydrated calves with diarrhoea. Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy 51, 83-87.
• Hafez, A.M., 1974. Untersuchungen zum Verhalten einiger Elektrolyte in Pansensaft, Blutserum und Harn sowie des roten und weissen Blutbildes bei gesunden und enteritiskranken Rindern im Hinblick auf therapeutische Schlussfolgerungen. Inaugural-Dissertation, Tieraerztliche Hochschule, Hannover, Deutschland.
• Hartmann, H., Reder, S., 1995. Einfluss von dehydratationen auf funktionelle parameter des flussigkeitshaushaltes sowie wirksamkeit einer rehydratation mit kristalliner oder kalloidaler ınfusionslösung bei kälbern. Tierarztl Prax 23, 342-450.
• Jones, M.L., Alison, R.W., 2007. Evaluation of the ruminant complete blood cell count. Clinics of North America Food Animal Practice 23, 377-402.
• Kalınbacak, A., 2003. İshalli Buzağıların Sıvı Sağaltımında Hipertonik Salin-Dextran ve Oral Elektrolit Solüsyonunun Kullanımı. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 50, 113-118.
• Kaske, M., Kunz, H.J., 2003. Handbuch Durchfallerkrankungen der Kalber. Kamlage Werlag, Auflage Stuttgart, pp: 15-140.
• Kaya, U., Coşkun, A., 2018. Tokat Bölgesindeki Neonatal Buzağı İshallerinin Etiyolojisinin Belirlenmesi. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences 8, 75‐80.
• Klein, D., Kern, A., Lapan, G., Benetka, V., Möstl, K., Hassl, A., Baumgartner, W., 2009. Evaluation of rapid assays for the detection of bovine Coronavirus, Rotavirus a and Cryptosporidium parvum in faecal samples of calves. Veterinary Journal 182, 484-486.
• Kraft, W., Dürr, U.M., 1997. Klinische Labordiagnostik in der Tiermedizin. Schattauer Verlag, Stuttgart und New York.
• Kuliğ, C.C., Coşkun, A., 2019. Sivas ve ilçelerindeki neonatal ishalli buzağılarda E. coli, Cryptosporidium, Clostridium perfringens, Rotavirus ve Coronavirus prevalansı. Turkish Veterinary Journal 1, 69-73.
• Lorenz, I., Mee, J.F., Earley, B., More, S.J., 2011. Calf health from birth to weaning I. General aspects of disease prevention. Irish Veterinary Journal 64, 1-8.
• Mohri, M., Sharifi, K., Eidi, S., 2007. Hematology and serum biochemistry of Holstein dairy calves: age related changes and comparison with blood composition in adults. Research in Veterinary Science 83, 30-39.
• Morris, W.E., Venzano, A.J., Elizondo, A., Vilte, D.A., Mercado, E.C., Miyakawa, M.E.F., 2011. Necrotic enteritis in young calves. Journal of Veterinary Diagnostic Investigation 23, 254-259.
• Ok, M., Güler, L., Turgut, K., 2009. The studies on the aetiology of diarrhoea in neonatal calves and determination of virulence gene markers of Escherichia coli strains by multiplex PCR. Zoonoses Public Health 56, 94-101.
• Ok, M., Yıldız, R., Hatipoğlu, F., Başpınar, N., İder, M., Üney, K., Ertürk, A., Durgut, M.K., Terzi, F., 2019. Use of intestine-related biomarkers for detecting intestinal epithelial damage in neonatal calves with diarrhea. American Journal of Veterinary Research 81, 139-146.
• Öcal, N., Duru, S.Y., Yağcı, B.B., Gazyağcı, S., 2006. İshalli buzağılarsa asit-baz dengesi bozukluklarının saha şartlarında tanı ve sağaltımı. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 12, 175-183.
• Panousis, N., Siachos, N., Kitkas, G., Kalaitzakis, E., Kritsepi-Konstantinou, M., Valergakis, G.E., 2018. Hematology reference intervals for neonatal holstein calves. Research in Veterinary Science 118, 1-10.
• Roland, L., Drillich, M., Iwersen, M., 2014. Hematology as a diagnostic tool in bovine medicine. Journal of Veterinary Diagnostic Investigation 1, 1-7.
• Seifi, H.A., Mohri, M., Shoorei, E., Farzaneh, N., 2006. Using haematological and serum biochemical findings as prognostic indicators in calf diarrhoea. Comparative Clinical Pathology 15, 143-147.
• Smith, B.P., 2015. Large Animal Internal Medicine. Elsevier Press, Missouri, p: 221-339.
• Staufenbiel, R., 2002. Eisenmangel, In: Dirksen G, Gründer HD, Stöber M (Eds.), Innere Medizin und Chirurgie des Rindes, Verlag Parey, Berlin, pp: 226-230.
• Şen, İ., Güzelbekteş, H., Yıldız, R., 2013. Neonatal buzağı ishalleri: patofizyoloji, epidemiyoloji, klinik, tedavi ve koruma. Türkiye Klinikleri Journal of Veterinary Sciences 4, 71-78.
• Şentürk, S., 2001. Buzağı ishallerinde sıvı tedavisi. Journal of Faculty Veterinary Medicine 20, 161-167.
• Taylor, J.A., 2000. Leukocyte Responsees in Ruminants. In: Bernart FF, Joseph GZ, Nemi CJ. (Eds), Schalm’s Veterinary Hematology. Lippincott Wiliams and Wilkins, Philadelphia, pp: 391-401.
• Tennant, B., Harrold, D., Reina-Guerra, M., Kaneko, J.J., 1975. Hematology of the neonatal calf. III, Frequency of congenital iron deficiency anemia. The Cornell Veterinarian 65, 543-556.
• Uetake, K., 2013. Newborn calf welfare: A review focusing on mortality rates. Animal Science Journal 84, 101-105.
• Uhde, F.L., Kaufmann, T., Sager, H., Albini, S., Zanoni, R., Schelling, E., Meylan, M., 2008. Prevalence of four enteropathogens in the faeces of young diarrhoeic dairy calves in Switzerland. The Veterinary record 163, 362-366.
• Uzlu, E., Karapehlivan, M., Çitil, M., Gökçe, E., Erdoğan, H.M., 2010. İshal semptomu belirlenen buzağılarda serum, sialik asit ile bazı biyokimyasal parametrelerin araştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 21, 83-86.
• Yıldız, R., Beslek, M., Beydilli, Y., Özçelik, M.M., Biçici, Ö., 2018. Evaluation of platelet activating factor in neonatal calves with sepsis. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi 89, 66-73.
• Zanker, I.A., Hammon, H.M., Blum, J.W., 2001. Delayed feeding of first colostrums: are there prolonged effects on haematological, metabolic and endocrine parameters and on growth performance in calves. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition 85, 53-66.