Öz
Yüzyıllar içerisinde Orta Asya’dan Balkanlara kadar
uzanan Türk kültürünün izleri, etnoğrafik
ürünlerde de görülmektedir. El dokumaları buna en iyi örnektir. Oğuz boylu iki
devlet olan Azerbaycan ile Türkiye’nin tekstil ürünlerinin benzerliğinde bu
izler görülebilir. Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de merhum Hacı Zeynelabidin’e
ait konak 1920’li yıllardan bu yana Milli Tarih Müzesi olarak
kullanılmaktadır. Coğrafyaya ait zengin bir arkeolojik ve etnoğrafik malzemeye sahip olan müzenin envanterlerinde
bulunan bir kumaş 13 Nisan 2017 tarihinde müzede yapılan bir alan çalışmasında
tespit edilmiş ve müze idaresinin oluru ile incelenmiştir. Makalede 18. ve 19. yüzyıl başlarında üretilen el dokuma
yün şallardan Azerbaycan Milli Tarih Müzesi’nde bulunan 36,5x41,5 cm
ölçülerindeki dimi örgülü şal kumaş parçası, özellikleri, yapılan analizler
üzerinde durulacak ve Vedat Nedim Tor Müzesi’nde bulunan benzer örnekten
bahsedilecektir.
Kaynakça
- ASLANAPA, Oktay, “Türk Halı Sanatı”, Türk Sanatı, Türk Dünyası El Kitabı, T.K.A.E. Yayınları, Ankara, 1976, s. 636-650.
- ATALAYER, Günay, “Dünden Bugüne Anadolu’da Kumaş Dokuma Sanatı”, Türk Kültüründe Sanat ve Mimari, İstanbul, 1993.
- AYTAÇ, Ahmet ve İLBAK, Merve, Başbakanlık Osmanlı Arşiv’lerinde El Dokumalarına Dair Önemli Kayıtlar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul, 2014.
- AYTAÇ, Ahmet, “Bekir Yaman Koleksiyonda Bulunan 18. yüzyıla Ait Bir Kumaşa Dair”, VI. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi/Sanat Etkinlikleri (VI. International Turkic Art, History and Folklore Congress / Art Activities), Konya, 12-13-14 Mayıs 2016, s. 39-43.
- AYTAÇ, Ahmet, “Beledi Dokumaları”, İlgi Dergisi, İstanbul, S: 103, Kış 2002, s. 9-12.
- AYTAÇ, Çetin, El Dokumacılığı, Ankara, M.E.B. Yayınları, 1982.
- BİLGİ, Hülya, Osmanlı İpekli Dokumaları Çatma ve Kemha, İstanbul, Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi, 2007.
- DÖLEN, Emre. Tekstil Tarihi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları, No:92/1, 1992.
- GÜRSU, Nevber. Türk Dokumacılık Sanatı, 1. Baskı, İstanbul, Redhouse Yayınevi, 1988.
- İNALCIK, Halil, Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
- KOÇU, E. Reşat, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Ankara, 1967.
- KÜÇÜKERMAN, Önder, Hereke Fabrikası, İstanbul, 1987.
- ÖNEY, Gönül, Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Ankara, 1992.
- ÖNSOY, Rifat, Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii ve Sanayileşme Politikası, Ankara, 1988.
- YATMAN, Nurettin, Türk Kumaşları, Ankara, Ankara Halkevi Neşriyatı, Maarif Matbaası, 1957.
- YÜKSEL UZUNÖZ, Sevgi, Üsküdar Dokumalarının (18. ve 19. Yy) Müzelerde Bulunan Örnekleri Üzerine Bir Araştırma, (Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi), İstanbul, 2016.
- URL-1İMER, Zahide, “Gürün Şalları ile İran Şallarının Benzerliğinin Tarihsel Paralelliği”, https://gazi.academia.edu/ZahideImerErişim tarihi: 10 Mayıs 2018. Saat:15:00
Öz
The traces of the Turkish
culture having extended from the Middle Asia to the alkans within centuries are
also seen in ethnographic products. Hand-weavings are the best examples of
this. These traces can be seen in the similarity of the textile products of
Azerbaijan and Turkey, two states descending from the Oghuz tribe. The mansion
belonging to the deceased Hadji Zeynelabidin
in Baku, the capital of Azerbaijan, has been used as a National History Museum
since 1920. A fabric included in the inventory of the museum and having a rich
archeological and ethnographic material belonging to the geography was found
during a field survey made in the museum on the 13th April, 2017 and examined
via the approval of the museum administration. In the article, both the piece
of twill-braided shawl fabric in the sizes of 36,5x41,5 cm, one of the hand-woven
woolen shawls produced in the early 18th and the 19th century, included in the
Azerbaijan National History Museum, its characteristics and the analyses made
and the similar example included in the Vedat Nedim Tor Museum will be
mentioned.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ASLANAPA, Oktay, “Türk Halı Sanatı”, Türk Sanatı, Türk Dünyası El Kitabı, T.K.A.E. Yayınları, Ankara, 1976, s. 636-650.
- ATALAYER, Günay, “Dünden Bugüne Anadolu’da Kumaş Dokuma Sanatı”, Türk Kültüründe Sanat ve Mimari, İstanbul, 1993.
- AYTAÇ, Ahmet ve İLBAK, Merve, Başbakanlık Osmanlı Arşiv’lerinde El Dokumalarına Dair Önemli Kayıtlar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul, 2014.
- AYTAÇ, Ahmet, “Bekir Yaman Koleksiyonda Bulunan 18. yüzyıla Ait Bir Kumaşa Dair”, VI. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi/Sanat Etkinlikleri (VI. International Turkic Art, History and Folklore Congress / Art Activities), Konya, 12-13-14 Mayıs 2016, s. 39-43.
- AYTAÇ, Ahmet, “Beledi Dokumaları”, İlgi Dergisi, İstanbul, S: 103, Kış 2002, s. 9-12.
- AYTAÇ, Çetin, El Dokumacılığı, Ankara, M.E.B. Yayınları, 1982.
- BİLGİ, Hülya, Osmanlı İpekli Dokumaları Çatma ve Kemha, İstanbul, Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi, 2007.
- DÖLEN, Emre. Tekstil Tarihi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları, No:92/1, 1992.
- GÜRSU, Nevber. Türk Dokumacılık Sanatı, 1. Baskı, İstanbul, Redhouse Yayınevi, 1988.
- İNALCIK, Halil, Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
- KOÇU, E. Reşat, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Ankara, 1967.
- KÜÇÜKERMAN, Önder, Hereke Fabrikası, İstanbul, 1987.
- ÖNEY, Gönül, Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Ankara, 1992.
- ÖNSOY, Rifat, Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii ve Sanayileşme Politikası, Ankara, 1988.
- YATMAN, Nurettin, Türk Kumaşları, Ankara, Ankara Halkevi Neşriyatı, Maarif Matbaası, 1957.
- YÜKSEL UZUNÖZ, Sevgi, Üsküdar Dokumalarının (18. ve 19. Yy) Müzelerde Bulunan Örnekleri Üzerine Bir Araştırma, (Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi), İstanbul, 2016.
- URL-1İMER, Zahide, “Gürün Şalları ile İran Şallarının Benzerliğinin Tarihsel Paralelliği”, https://gazi.academia.edu/ZahideImerErişim tarihi: 10 Mayıs 2018. Saat:15:00
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kültürel çalışmalar |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 17 Haziran 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 15 Nisan 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 12 Sayı: 26 |
