Burdur İli Balıkları: Biyoçeşitlilik Envanteri, Popülasyon ve Habitat Durumları

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: Ek (Suppl.) 1, 232 - 239, 08.10.2016

İskender Gülle , Fahrettin Küçük , Deniz İnnal Salim Serkan Güçlü

Öz

Burdur İli sucul sistemlerinde 2005-2015 tarihleri arasında 10 yıl süre ile tarafımızca yapılan arazi çalışmaları ve farklı araştırmacıların literatür kayıtlarının incelenmesi sonucunda; içsularda yaşayan balık türlerinin dağılımı, endemizm durumları, habitat özellikleri ve bazı tehditlerin değerlendirildiği bu çalışmada 13 familyaya ait 34 balık taksonu belirlenmiştir. İl kapsamındaki içsularda özellikle 2013-2014 yıllarında yapılan yoğun arazi gözlemleri ve ayrıntılı literatür taramaları neticesinde belirlenen balık taksonlarından 6’sı Burdur’a özgü olmak üzere 16’sı ülkemiz için endemiktir. Burdur coğrafyası özellikle Pseudophoxinus ve Aphanius cinslerinin çeşitlenmesi açısından özel bir konuma sahip olup, bu iki cins 6 adedi endemik, toplam 7 türle temsil edilmektedir. İl sınırları içerisindeki tatlı sularda, diğer ihtiyofauna elemanlarına negatif etkiler sergileyen 7 yabancı tür (Oncorhynchus mykiss, Carassius gibelio, Pseudorasbora parva, Atherina boyeri, Sander lucioperca, Gambusia holbrooki ve Oreochromis sp.) belirlenmiştir. Biyolojik çeşitlilik açısından Türkiye içsuları biyoçeşitlilik envanterinde önemli bir konumu olan Burdur ihtiyofaunası henüz tam olarak açıklığa kavuşturulmuş değildir. Çalışmamızda, il genelinde ekonomik avcılığı yapılan türlerin stoklarında çok önemli azalmalar olduğu, özellikle sığ ve düşük debili habitatların; su tutma yapıları, kuruma, kirlilik, madencilik, istilacı tür girişi ve aşırı avcılık baskısına maruz kaldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: İhtiyofauna, içsular, limnoloji, endemik tür, çevresel etkiler

Kaynakça

• Alp, A., Balık, S. (2000). Growth Conditions and Stock Analysis of the Carp (Cyprinus carpio, Linnaeus 1758) Population in Gölhisar Lake Turk J. Zool. 24: 291-304.
• Anonim. (2013). Burdur, Salda, Yarışlı, Karataş, Gölhisar, Yazır Gölleri Sulak Alan Alt Havzaları Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Alt Projesi” Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Budur Şube Müdürlüğü, Burdur.
• Anonim. (2014). Burdur İli’nin Karasal ve İç Su Ekosistemleri Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme İşi Projesi. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü VI. Bölge Müdürlüğü Burdur Şube Müdürlüğü, Burdur.
• Atalay, M.A. (2005). Pseudophoxinus (Pisces, Cyprinidae) Genusu’nun Anadolu’da Yayılışı ve Taksonomik Özelliklerinin Belirlenmesi (Distribution of the genus Pseudophoxinus (Pisces, Cyprinidae) in Anatolia and Determination of its Taxonomic Features. PhD thesis, Isparta, Turkey: Süleyman Demirel University) (In Turkish).
• Balık, S. (1974). The studies on taxonomical and ecological of freshwater fish the West Anatolia , (in Turkish). Ege Üniv. Fen Fak. İlmi Raporlar, No:23, İzmir.
• Balık, S. (1988). The zoogeographical and systematical on freshwater fish in Mediterrenaen region in Turkey, (in Turkish). Doğa T. Zool. Der., 12 (2):156-179.
• Bogustkaya, N. G. (1992). A Revision of Species of the Genus Pseudophoxinus (Leuciscinae, Cyprinidae) from Asya Minor. M. Ham. Zool. Mus. Inst., 89: 261-290.
• Bogustkaya, N. (1997). Contrubation the Knowledge of Leuciscinal of Asio Minor. Mitt. Hamburg Zool. Mus. Inst., 94: 161-186.
• Demirsoy, A. (1996). General and Turkey Zoogeography–Animal geography. Meteksan A.S., Ankara, 630.
• Ekmekçi, F. G., Atalay, M.A., Yoğurtçuoğlu, B., Turan, D., Küçük, F. (2015). A new species of Pseudophoxinus (Teleostei: Cyprinidae) from Southwestern Anatolia, Turkey. Zootaxa 4033 (1): 117-128.
• Erk’akan, F., Özeren, C, Nalbant, T.T. (2008). Two new species of Stone Loaches from Turkey (Teleostei: Nemacheilidae). J. of İnternational, 3 (4): 115-119.
• Erkakan, F. (1984). A new record of a fish species for Turkey from Thrace, (in Turkish). P.parva (Pisces, Cyprinidae). Doğa Bilim Dergisi. A2, 350-351 s.
• Erk'akan, F., Kuru, M. (1983). Re-discussion of Systematical Status of V. antalyensis Battalgil, 1944. Hacettepe Bull. Nat. Sci. Eng. (12) 49-65s., Ankara.
• Freyhof, F., Erk’akan, F., Özeren, C., Perdices, A. (2011). An overview of the western Palaearctic loach genus Oxynoemacheilus (Teleostei: Nemacheilidae) Ichthyol. Explor. Freshwaters, 22 (4): 301-312.
• Freyhof, J., Özulug, M. (2006). Pseudophoxinus ninae, a new species from Central Anatolia, Turkey (Teleostei: Cyprinidae). Ichthyol.Exp. Freshwaters 17: 255-259.
• Freyhof, J., Özuluğ, M. (2009). Pseudophoxinus evliyae,a new species of spring minnow from Western Anatolia with remarks on the distribution of P. ninae and the systematic position of P. fahirae (Teleostei: Cyprinidae). Ichthyological Exploration of Freshwaters 20: 309-318.
• Hrbek, T., Küçük, F., Frickey, T., Stölting, K.N., Wildekamp, R.H., Meyer, A. (2002) Molecular phylogeny and historical biogeography of the Aphanius (Pisces, Cyprinodontiformes) species complex of central Anatolia, Turkey. Molecular Phylogenetics and Evolution 25: 125–137.
• Hrbek, T., Stölting, K.N., Bardakçı, F., Küçük, F., Wildekamp, R.H., Meyer, A. (2004). Plate tectonics and biogeographical patterns of the Pseudophoxinus (Pisces: Cypriniformes) species complex of central Anatolia, Turkey. Molecular Phylogenetics and Evolution, 32: 297-308.
• Innal, D., Özdemir, F., Dogangil, B. (2015). Length -Weight relationships of Oxynoemacheilus theophilii (Teleostei: Nemacheilidae) from Turkey International Journal of Fisheries and Aquatic Studies; 2(4): 249-250.
• Kuru, M. (2004). “Türkiye İçsu Balıklarının Son Sistematik Durumu”, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (3): 1-21.
• Küçük, F. (2006). Türkiye'deki Bazı Endemik İçsu Balıklarının Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Ölçütlerine Göre Değerlendirilmesi. I.Balıklandırma ve Rezarvuar Yönetimi Sempozyumu, T.C. Akdeniz Su Ürünleri Arş. ve Eğitim Enstitüsü, 7-9 Şubat, Antalya.
• Küçük, F. (2012). Isparta İli Balık Faunasının Son Durumu ve Sorunları. Biyolojik Çeşitlilik Sempozyumu, TC. Orman Su İşl. Bak. Doğa Koruma ve Milli Parklar. Genel Müd. 22-23 Mayıs 2012, Ankara.
• Küçük, F., Gülle, İ., Güçlü, S.S., Erdoğan, Ö. (2010). Güneybatı Anadolu (Antalya-Burdur) Balık Faunasına Yeni Katkılar.Batı Akdeniz Doğa Bilimleri Sempozyumu,04-06.11.2010, Burdur.
• Küçük, F., Gülle, İ.,Güçlü, S.S., Çiftçi, Y., Erdoğan, Ö. (2013). A new Pseudophoxinus (Teleostei, Cyprinidae) species from Southwestern Anatolia, with remarks on the distribution of the genus in Western Anatolia. Zookeys, 320: 29-41.
• Küçük, F., Ikiz, R. (2004). Antalya Körfezi’ne Dökülen Akarsuların Balık Faunası, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 21 (3-4): 287-294.
• Küçük, F., İkiz, R. (1993). The determination of fish species in Aksu stream, (in Turkish). Tr. J. Of Zoology, 17: 427-443.
• Ladiges, W. (1960). Süsswasserfische der Türkey. I. Teil Cyprinidae. Mitt. Hamburg Zool. Inst., 58: 105-150.
• Neu, W. (1937). Burdur gölünden çıkan Cyprinodon sureyanus n.sp. aus dem Burdur Gölü. Revue de la Faculté des Sciences de I’Université d’Istanbul 2 (2): 1–5.
• Onaran, M, A. Özdemir, N., Yılmaz, F. (2006). The Fish Fauna of Esen Stream (Fethiye- Muğla). International Journal of Science and Technology,1 (1): 35-41.
• Özulug, M., Freyhof, J. (2011). Revision of the genus Squalius in Western and Central Anatolia, with description of four new species (Teleostei: Cyprinidae). Ichthyol. Explor. Freshwaters, 22 (2):107-148.
• Perea, S., Bohme, M., Zupancic, P., Freyhof, J., Sanda, R., Özuluğ, M., Abdoli, A., Doadrio, I. (2010). Phylogenetic relationships and biogeographical patterns in Circum-Mediterranean Subfamily Leuciscinae (Teleostei, Cyprinidae) inferred from both mitochondrial and nuclear data. BMC Evolutionary Biology, 10 (1): 265. doi: 10.1186/1471-2148-10-265.
• Pfleiderer, S.J., Geiger, M.F., Herder, F. (2014). Aphanius marassantensis, a new toothcarp from the Kızılırmak drainage in northern Anatolia (Cyprinodontiformes: Cyprinodontidae). Zootaxa 3887 (5): 569–582 (27 Nov. 2014).
• Ratschbacher, L., Merle, O., Davy, P., Cobbold, P. (1991). “Lateral extrusion in the Eastern Alps, part I: boundary conditions and experiments scaled for gravity”, Tectonics, 10, 245-256.
• Turan, D., Kottelat, M., Engin, S. (2012). The trouts of the Mediterranean drainages of southern Anatolia, Turkey, with description of three new species (Teleostei: Salmonidae). Ichthyol. Explor. Freshwaters, 23 (3): 219-236.
• Van Neer, W., Wildekamp, R.H., Küçük, F., Ünlüsayın, M. (1999). First inland records of the euryhaline Goby Knipowitschia caucasica from lakes in Anatolia, Turkey. Journal of Fish Biology 54: 1334-1337.
• Wildekamp, R. H., Küçük, F., Ünlüsayın, M., Neer, W.V. (1999).Species and Subspecies of the Genus Aphanius Nardo 1897 (Pisces:Cyprinodontidae) in Turkey. Tr. J. of Zoology 23: 23–44.
• Wildekamp, R.H. (1993). A world of killies. Atlas of the oviparous Cyprinodontiform fishes of the world. Volume 1. American Killifish Association, Mishawaka, Indiana: 1–311
• Wildekamp, R.H., Neer, W.V., Küçük, F., Ünlüsayın, M. (1997). First Record of the Eastern Asiatic Gobinoid Fish Pseudorasbora parva from tha Asiatic part of Turkey. Journal of Fish Biolology, 51: 858-861.
• Yeğen, V., Balık, S., Bostan, H., Sarı, H.M., Yağcı, A., Uysal, R., İlhan, A. (2007). Karataş ve Gölhisar (Uylupınar) gölleri balık faunalarının son Durumu. Göller Kongresi, 09-10 Haziran 2007, Isparta.