Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Devlet Yönetimi Yapısı ve Siyasal Sistemi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 364 - 384, 15.09.2020

Recep Rehimli

https://doi.org/10.33712/mana.728418

Cited By: 5

Öz

SSCB'nin çökmesinden sonra yeniden bağımsızlık kazanan Azerbaycan Cumhuriyeti'nde, devletin yönetsel yapılanması ve demokratikleşme alanında reformlara başlanıldı. Bu reformlar bir bütün olarak kamu yönetimi alanında bir dizi önemli yenileşimleri beraberinde getirdi. Bunlardan en önemlilerinden olarak, yeni bir anayasanın kabulü, kamu yönetimi sisteminde etkinliyin ve verimliliyin artırılması yönünde yenilikçi adımların atılması, devletin sosyal, politik, hukuki, ekonomik ve ideolojik işlevlerinin değişimini belirtebiliriz. Bu kapsamda önceki rejimden kalma birçok kurumlar kaldırıldı, modern yönetim sistemine uyum sağlayabilecek yeni kurum ve kuruluşlar tahsis edildi ve yönetim sisteminin etkinliğini artırmak için birçok hukuki düzenlemeler gerçekleştirildi. Çalışmada, Azerbaycan'da bağımsızlığın ilk yıllarından günümüze kadar gerçekleşen devletin yönetsel ve hukuki yapılandırılması sürecine bakılarak, devlet yapısı ve siyasal sıstemi genelinde anayasal sistemi, siyasal partileri, yasama ve yürütme kurumları, kamu personel rejimi ele alınarak incelenmiştir. Çalışmada kamu yönetimi sistemindeki mevcut sorunlar analiz edilmekle bu sorunların çözüm yollarına değinılmekte ve bunun ülkenin modern gelişme düzeyine etkileri değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan Kamu Yönetimi, Başkanlık Sistemi, Kamu Personel Sistemi, Siyasi Partiler, Kamu Yönetimi Reformları

The Public Administration Structure and Political System of The Republic of Azerbaijan

Öz

After the collapse of the USSR, the Republic of Azerbaijan, which regained its independence, initiated reforms in the field of state building and democratization. These reforms conditioned the implementation of a number of important innovations in the field of public administration as a whole. The most important of these have been the adoption of a new constitution, innovative steps to organize and improve the effective system of governance, and changes in the social, political, legal, economic and ideological functions of the state. In this regard, many institutions left over from the previous regime have been abolished, new institutions and organizations have been established that can adapt to the modern management system, and many legal regulations have been implemented to increase the efficiency of the management system. The constitutional structure, the organization of state power, the civil service system, the structure and political system of public administration were analyzed from the political and legal point of view, taking into account the process of state building carried out in Azerbaijan from the first years of independence to the present day. The study provides a comparative analysis of the existing problems in the public administration system and ways to solve them, and discusses the current level of development of the country.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan Public Administration, Presidential System, Public Personnel System, Political Parties, Public Administration Reforms

Kaynakça

• ABDULLAYEV, Cavid (2001), “Azerbaycan’da Anayasalaşma Süreci ve Benimsenen Sistemin Niteliği”, Avrasya Dosyası, Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, S.7(1), ss.109-131.
• ABDULLAYEV, Cavid (1998), “Azerbaycan Anayasası’nda Benimsenmiş Olan Hükümet Sistemi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ALAKBAROV, Urhan (2012), “Sürekli Gelişme Aynı Zamanda İktisadidir, Ama Sadece İgtisadi Durumu Göstermez”, İdarecinin Sesi Dergisi, S.153, ss.56-57.
• ALAKBAROV, Urhan (2014), Sürdürülebilir İnsani Gelişim ve Ekoloji Sivilizasyonun Esasları, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• ALLAHYAROVA, Tahire ve MEMMEDOV, Ferhad (2010), Azerbaycan’da Siyasi Partiyalar, SAM Yayınları, Bakü.
• ASLANOV, Eldar (2007), “Azerbaycanda Kamu Yönetimi Reformu”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• AZERBAYCAN CUMHURBAŞKANLIĞI (2019), Azərbaycan Respublikasında Dövlət Gulluğunun İnkişafına Dair 2019-2025-ci Yıllar İçin Strategiya, https://president.az/articles/30841 (Erişim Tarihi: 10.03.2020).
• AZERBAYCAN CUMHURBAŞKANLIĞI (2020), Açıq Hökumetin Teşvigine Dair 2020-2022-ci Yıllar İçin Milli Fealiyet Planı, Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı, https://president.az/articles/35990 (Erişim Tarihi: 10.03.2020).
• AZERBAYCAN CUMHURBAŞKANLIĞI’NA BAĞLI DEVLET İDARECİLİK AKADEMİSİ (2010), Devlet İdareçilik Nezeriyyesi, Elm ve Tehsil Yayınları, Bakü.
• AZERBAYCAN NAZİRLER KABİNETİ (2020), Azerbaycan Cumhuriyeti Nazirler Kabinetinin (Bakanlar Kurulunun) 2019 Yılı Faaliyet Raporu, https://cabmin.gov.az/az/article/798/print/ (Erişim Tarihi: 05.04.2020).
• AZERBAYCAN RESPUBLİKASI (1991-2001) (2001) , Azerneşr Yayınları, Bakü.
• AZERBAYCAN RESPUBLİKASI DEVLET STATİSTİKASI KOMİTESİ (2020), Azerbaycan’ın Statistik Göstericileri, Seda Yayınları, Bakü.
• AZERBAYCAN RESPUBLİKASI DEVLET STATİSTİKASI KOMİTESİ (2019), Devlet Gullugçuları Statistik Mecmue, Azerbaycan Respublikası Devlet Statistikası Komitesi (Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet İstatistik Kurumu) Yayınları, Bakü.
• AZERBAYCAN TARİHİ (1999), Azerbaycan Tarihi, Elm Neşriyatı Yayınları, Bakü, Cilt.3.
• AZERBAYCAN TARİHİ (2000), Azerbaycan Tarihi, Elm Neşriyatı Yayınları, Bakü, Cilt.4.
• DEMİRLİ, Mehman (2018), Şergin Çağdaşlık Mucizesi Azerbaycan Cumhuriyeti: Hukuk ve Demokratiya 1918-1920), Hukuk Yayınevi, Bakü.
• DEMİROV, Mehman (1998), Организация Государственной Власти в Азербайджане 1918- 1920 гг. (Azerbaycan’da Devlet Hakimiyetinin Teşkili 1918-1920 Yılları), Astroprint, Odessa.
• EKBEROV, Rahib (2009), Azerbaycan’ın Devlet ve Hukuk Tarihi, Ganun Yayınları, Bakü.
• GÜLER, Birgül Ayman (1992), “SSCB’den BDT’ye Sovyet Tipi Devlet Örgütlenmesi", TODAİE Kamu Yönetimi Uzmanlık Programı Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Ders Notu, TODAİE Yayınları, Ankara.
• GÜLER, Birgül Ayman (2005), Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, İmge Kitabevi, Ankara.
• GÜNER, Ayşe (1998), Orta ve Doğu Avrupa Ülkelerinde Yönetimler Arası Mali İlişkiler, Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, İstanbul.
• HÜSEYNOV, Fuad (2003), Avrupa Birliyi-Azerbaycan İlişkileri, Yeni Avrasya Yayınları, Ankara.
• İSMAYILOV, Süleyman (2013), Azerbaycan’da Devlet Gulluğunun ve İdareetme Sisteminin Geçmişi, Bugünü ve Perspektifleri, Oğuzeli Yayınevi, Bakü.
• KELEŞ, Ruşen (1994), Yerinden Yönetim ve Siyaset, İmge Yayınları, İstanbul, 2.Baskı.
• KOCAOĞLU, Mustafa (2015), “A Comparative Analysis within the Context of Central Government – Local Government Relationships in Local Governments at Turkey And Azerbaijan”, International Journal of Business and Management Invention, S.4(4), ss.32-37.
• MAHMUDOV, Yagub (2003), “Azerbaycan Devletçiliği (Tarihe Genel Bakış)”, Kafkas Üniversitesi Dergisi, S.11(Özel Sayı), ss.61-135.
• MAHMUDOV, Yagub (2007), "Eski Zamanlardan İslam Dininin Kabulüne Kadarki Devrde Azerbaycan Devletçiliği”, E-Makale, ss.1-7, http://www.meclis.gov.az/tarix/ tarix1.htm (Erişim Tarihi: 12.03.2014).
• MECEK, Mehmet (2018), “Azerbaycan’ın Devlet Yapısı ve Taşra Yönetiminde Merkez – Yerel İlişkileri”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.7(1), ss.51-77.
• MEMMEDZADE, İlham, SETTAROV, Recep ve FERADOV, Tahir (2006), “Azerbaycan’da Vatandaş Cemiyetinin İnkişafı: Problemler, Alternatifler, Perspektifler”, Gelecek 10 Yıl. Azerbaycan’da Demokratik İslahatların Başlıca İstikamet ve Maksatları, Adiloğlu Yayınları, Bakü.
• OECD (1996), Civil Service Legislation Contents Checklist, OECD SIGMA Publisher, Paris.
• ONAR, Sıddık Sami (1986), İdare Hukukunun Umumi Esasları, (Yazarın Kendi Yayını), İstanbul.
• PARLAK, Bekir (2014), “Avrupa Birliği Perspektifinden Merkezi Yönetim – Yerel Yönetim İlişkileri”, TESAM Akademi Dergisi, S.1(1), ss.7-40.
• REHİMLİ, Recep (2005), “Konstitutiyamızda Yerli Özünüidare Anlayışı (Anayasamızda Yerel Yönetim Anlayışı)", Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Meruzeleri, S.4, ss.179-182.
• REHİMLİ, Recep (2006), Azerbaycan Kamu Personel Sistemi, Naturel Yayınları, Ankara.
• REHİMLİ, Recep (2007), "Belediyelerin Görevleri", Nahçıvan Devlet Üniversitesinin Haberleri, Nahçıvan Gayret Neşriyatı, Nahçıvan, ss.127-130.
• REHİMLİ, Recep (2009), Azerbaycan Respublikasının İdareetme Sisteminde Yerli Özünüidareler (Azerbaycan Cumhuriyetinin Yönetim Sisteminde Yerel Yönetimler), Elm Yayınları, Bakü.
• REHİMLİ, Recep (2016), Azerbaycan Kamu Personel Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• REHİMLİ, Recep, NEGİZ, Nilufer ve AKMAN, Elvettin (2013), "Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Yerel Yönetimler", Dünyada Yerel Yönetimler: Örnekler - Uygulamalar (Ed. Murat Okcu, Hüseyin Özgür), Seçkin Yayınları, Ankara, ss.109-141.
• TAN, Mehmet, ALİYEV, Pelin ve AYDIN, Abdullah (2013), “Sivil Toplum Kuruluşları-Yerel Katılım İlişkisi: Azerbaycan Örneği”, Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar (Ed. Yakup Bulut, Veysel Eren, Sedat Karakaya, Abdullah Aydın), Pegem Akademi Yayınları, Ankara, ss.526-536.
• T. C. BAŞBAKANLIK (1999), Avrupa Birliği ve Türkiye, T. C. Başbakanlık DTM Yayını, Ankara, 4.Baskı.
• TORTOP, Nuri (1988), Mahalli İdareler, İlk-San Matbaası, Ankara, 3.Baskı.
• ÜLKÜ, İrfan (2000), Bağımsızlıktan Sonra Azerbaycan, Doğan Kitapçılık Yayınları, İstanbul.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası (2020), Hukuk Edebiyyatı Yayınları, Bakü.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Bağımsızlık Beyannamesi (1991), Azerneşr, Bakü.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Emek Mecellesi (İş Kanunu) (2020), Hukuk Edebiyatı Yayınları, Bakü.
• Belediye Gulluğu Hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu (2019), Hukuk Edebiyatı Yayınları, Bakü.
• Belediyelerin Statüsü Hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu (2019), Hukuk Edebiyatı Yayınları, Bakü.
• Devlet Gulluğu Hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu (2020), Hukuk Edebiyatı Yayınları, Bakü.
• Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Anayasası (2020), Hukuk Edebiyatı Yayınları, Bakü.
• Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliğinin Anayasası (1978), Azerneşr Yayınları, Bakü.
• Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliğinin Anayasası (1988), Azerneşr Yayınları, Bakü.
• www.azstat.gov.az (Erişim Tarihi: 03.03.2020). https://www.stat.gov.az/ (Erişim Tarihi: 27.04.2020).