HISTORY OF FRAUD: SCIENCE+POLITICS=ORIENTALISM —The letter of Imam Alizâde, the Cadi of Mosul—

Yıl 2006, Cilt: 6 Sayı: 3, 7 - 42, 31.12.2006

Dücane Cündioğlu

Öz

This article has been penned on the occasion of a document used in the
first chapter, entitled “First Principles: Research and Report as Historian’s Work”, of
the book, named The Modern Researcher, written by the two authors, Jacques
Barzun-Henry F. Graff, published in 1957. This document mentions about the
Turks’ lack of knowledge in statistics based on a letter written by a Turkish official
to the British archeologist Layard. The above mentioned document, just as used in
the same aim by Barzun and Graff -i.e., to prove how Muslims are backward in scientific
mentality- was called for again, and for the same agenda nearly one hun-
dred twenty years ago (in March 29, 1883), and presented as a conference paper
by Ernest Renan at Sorbonne in front of an elect audience and published next day
in Journal des Débats. In this paper, titled ““L’Islamisme et la Science”, Renan criticizes
the attitude of Islam towards science and scientific endeavors; and announce
to “the world” that Islam is an obstacle in the path of progress and evolution, impedes
scientific developments, and leads its fellows backward and pitiful situation.
This article aims both at shedding light on discussions over the aforementioned letter
written by Imam Alizâde, the Cadi of Mosul, and at showing how meaning of a
text is distorted through prejudicial readings via disjointing it from its context.

Anahtar Kelimeler

Cadi of Mosul, Namik Kemal, Layard, Islam and science, orieantalism, occidentalism

SAHTEKÂRLIĞIN TARİHİ: BİLİM+SİYASET=ORYANTALİZM —Musul Kadısı İmam Alizâde’nin Mektubu—

Öz

Jacques Barzun-Henry F. Graff ikilisi tarafından yazılan ve ilk kez 1957 yılında The Modern Researcher adıyla basılan kitabın “First Principles: Research and Report as Historian’s Work” adlı ilk bölümünde kullandıkları bir vesika (Musul Kadısı İmam Alizade’nin mektubu), elinizdeki makalenin kaleme alınmasına sebep olmuştur. Vesikada bir Türk görevlisinin İngiliz Arkeolog Layard’a yazdığı mektuptan bahisle Türklerin istatistik ilminden haberdar olmadıkları anlatılmaktadır. Sözkonusu vesika, Barzun ve Graff ikilisinin yaptıklarına benzer bir amaçla (Müslümanların bilimsel zihniyetten ne denli uzak olduklarını göstermek maksadıyla) bundan yüzyirmi küsur yıl önce, 29 Mart 1883’te bu sefer Ernest Renan tarafından Sorbonne’da seçkin bir dinleyici kitlesi önünde aktarılmış ve ertesi gün de (30 Mart 1883’te) Journal des Débats’ta yayımlanan konferans metni içerisinde yerini almıştı. Renan, “L’Islamisme et la Science” başlığı altında verdiği bu konferansta, İslâm’ın bilime ve bilimsel faaliyetlere bakışını eleştiriyor, İslâm Dini’nin terakkî ve takâmüle mâni olduğunu, bilimsel gelişmelerin önünü kestiğini, mensuplarını da en nihayet kendilerine acınacak bir hâle düşürdüğünü ‘dünyaya’ ilân ediyordu. Bu yazı, Musul Kadısı İmam Alizade’nin mektubu hakkında yapılan tartışmalara ışık tutmaya ve bağlamından koparılmış bir metnin anlamının art niyetli okumalar aracılığı ile nasıl saptırıldığını göstermeye çalışmaktadır

Anahtar Kelimeler

Musul Kadısı, Renan, Namık Kemal, Layard, İslâm ve bilim, oryantalizm, oksidantalizm