Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Social Actors Effective in the Formation of the Pagan Paradigm in Pre-Islamic Arab Society: Ancestors, Oracle and Poet

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 989 - 1015, 30.12.2021
https://doi.org/10.33420/marife.980432

Öz

In the pre-Islamic Arab mentality and the formation of the belief climate, the natural factors dominated by nature, as in every primitive social life, have a large share. However, in addition to these factors, which are extremely effective in the life course of human beings, there is no doubt that in the examinations to be made depending on the structure of the society, the quantity of which varies according to the point of view and comes out of the society, inspired by the society and has a share in the collective behaviors and thought system as the power center of the society. There are elements that we can call “social actors”. Especially three social actors, who are the subject of our study and whose weight is clearly felt and distinguished in the construction of the Arab mentality and the formation of the belief climate in the pre-Islamic Arab society, have influenced the individual and social behaviors as a hereditary power throughout the ancient Arab history. Our aim, on the other hand, is to focus on the social actors whose existence and activities draw attention, instead of examining all the elements surrounding the pre-Islamic social life in all its breadth, and thus to present a panorama of the religious sociology of pre-Islamic life. Therefore, in this study, what kind of social personality these three social actors, who were influential in the pre-Islamic Arab belief climate with their social realities, had, and the sociological components underlying their social identity and social status were discussed. The first of these actors is the 'ancestors'. Ancestors are beings that surround the consciousness of individuals, that have to be followed absolutely by their successors, and are attributed holiness. Each layer of the pyramid, which starts from the father and reaches the greatest and mythological ancestor, is extremely important for the individual. While this is of great importance for them to acquire social values, rules, and norms and thus socialize, it is also related to the practical codes of behavior they provide and their availability of meaningful information. In this sense, ancestors are the most important, solid, and reliable source of information, and they are an important dynamic of the pre-Islamic Arab's coping with vital difficulties and the sacredness of the Arab characteristic that has become evident in the society. As important decision-makers in society with their mythological personalities, they are the guide of individual and social behaviors and the focus of the cult value given to them. The oracle, which was given meaning by innate or personal abilities as well as learnable traits, was another social personality. The power of the oracle was due to his abilities dictated by the contact believed to have entered with supernatural powers. As the owner of this power, the oracle was the subject of the frightening pressure he exerted on the public consciousness, and the oracle was in contact with the jinn. The jinn, on the other hand, were mysterious beings who instilled fear in society, feared themselves, and were blessed by traditional imaginations. Therefore, objects or strange objects symbolizing the concrete form of power were the aspects of this mystery embodied in the oracle. However, it was inevitable that these reservations would accompany the responsibilities that bound the priest and forced him to maintain this privileged social status. Therefore, the oracle, the mighty sociological actor of the pre-Islamic period, assumed conscious functions with the awareness of the qualities that the society had placed on him, the status and the perception of superiority bestowed upon him, and naturally the social expectations from him. From the resolution of individual and social problems to arbitration in disputes between individuals or groups; The oracle had functions in many social planning, from the treatment of diseases thought to be caused by supernatural forces to the construction of collective consciousness as a roadmap of ideas and actions. Another social actor, who was influential in the formation and institutionalization of the pre-Islamic Arabian belief climate, his personality as an artist with his wisdom, historian and literary-literary aspect, his undisputed authority incorrect knowledge and behavior, and the same effective prestige, the poet, like the oracle, demonstrates his undisputed power that goes beyond mediocrity with the jinn. He was taking it from his supernatural connection, which was believed to exist. He was also feared, and meticulous care was followed in relations. As a matter of fact, the poet's word could injure not only the enemy, but also any person or group who were hostile to him more effectively than a poisoned arrow from a bow. At the same time, his strength was in his artistic words that touched the soul of the Arab people.

Kaynakça

  • Ahmed Emin. Fecrü’l-İslâm-İslâmın Doğuşu. çev. Ahmed Serdaroğlu. Ankara: Kılıç Kitâbevi, 1976.
  • Ahmet Refik. Tarih-i Umumi-Araplar-. İstanbul: Kütüphane-i İslâm ve Askeri Neşriyatı, 1328.
  • Atay, Hüseyin. “İslâm’dan Önce Arap Yarımadası’nda Putperestlik ve Yayılışı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (Nisan 1957), 80-98.
  • Barthold W. - Köprülü, M. Fuad. İslâm Medeniyeti Tarihi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1984.
  • Brockelmann, Carl. İslâm Milletleri ve Devletleri Tarihi. çev. Neşet Çağatay. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat FakültesiYa-yınları,1964.
  • Crone, Patricia. “The Rise of İslâm in the World”. The Cambridge Illustrated History of the İslâmic World. ed.Francis Robin-son. Cambridge: Cambridge Üniversity Press, 1996.
  • Çağatay, Neşet. İslâmdan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları,1957.
  • Çağrıcı, Mustafa vd. Kuran Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
  • Çiftçi, Faruk. “Arap Geleneğinde Şair ve Cin İlişkisi”. Ekev Akademi Dergisi. 6/13 (Güz 2002), 315-326.
  • Daryal, Ali Murat. İslâmın Doğuş ve İlk Yayılışının Psiko-Sosyal Açıdan Tahlili. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakülte-si Vakfı Yayınları, 1999.
  • Duman, Muhammet Fatih. Kureyş Kabilesi İslâm Öncesi Etnik, Siyasi ve Ekonomik Yapı. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2017.
  • Durant, Will. The Story of Civilization-The Age of Faith-. New York: Simon And Schuster, 1950.
  • Duri, Abdulaziz. İlk Dönem İslâm Tarihi -Bir Önsöz-. çev. Hayrettin Yücesoy. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2016.
  • Durkheim, Emile. Din Hayatının İbtidai Şekilleri. çev. Hüseyin Cahit Yalçın. İstanbul: Tanin Matbaası, 1923.
  • Esat, Mahmut. İslâm Tarihi. Sadeleştiren: Sadi Irmak. İstanbul: Tan Matbaası, 1965.
  • Günaltay, M. Şemseddin. İslâm Öncesi Arap Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
  • Gündüz, Şinasi. “Cahiliye Dönemi Arap Politeizmine Nebatîlerin Etkileri”. Dinler Tarihi Araştırmaları-I. 355-378. Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları/I, 1998.
  • Hitti, Philip K. Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1989.
  • Hodgson, Marshall G. S. “Hz. Muhammed’in Çağrısı 570-624”. çev. Ahmet Demirhan. İslâm’ın Serüveni. ed. Metin Karabaşoğlu. 83-127. İstanbul: İz Yayıncılık, 1995.
  • Huart, Clement. A History of Arabic Literatüre. ed. Edmund Gosse. New York: D. Appleton And Company, 1903.
  • Izutsu, Toshihiko. Kur’ân ’da Dini ve Ahlaki Kavramlar. çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
  • Izutsu, Toshihiko Kur’ân ’da Tanrı ve İnsan. çev. Kürşat Atalar. İstanbul: Pınar Yayınları, 2017.
  • İbn Haldun, Ebu Zeyd Abdurrahman bin Muhammed. Mukaddime. çev. Zakir Kadiri Ugan. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
  • İbn Hişam, Muhammed. İslâm Tarihi Siret-i ibn-i Hişam Tercemesi. çev. Hasan Ege. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2006.
  • İbn al-Kalbi, Muhammed b. Sâib b. Bişr. Putlar Kitâbı (Kitâb al-Asnam). çev. Beyza Düşüngen. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları,1968.
  • Karaaslan, Nasuhi Ünal. “Şair”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 38/2010, 298-301.
  • Kitâbı Mukaddes. İstanbul: Kitâbı Mukaddes Şirketi, 2. Basım, 2003.
  • Krech, D. - Crutchfield, Richard S. - Ballachey, Egerton L. Cemiyet İçinde Fert. çev. Mümtaz Turhan. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1970.
  • Lammens, Henri. İslâm Beliefs And İnstitutions. çev. E. Denison Ross. London: Frank Cassand Co. Ltd., 1968. Lindholm, Charles. İslâmi Ortadoğu. çev. Balkı Şafak. Ankara: İmge Kitâbevi Yayınları, 2004.
  • Macdonald, Duncan Black. The Religious Attitude and Life in İslâm. Chicago: The University of Chicago Press, 1909.
  • Nicholson, Reynold A. A Literary History of The Arabs. Cambridge: Cambridge University Press, 1953.
  • Nöldeke, Thedore. “Arabs (Ancient)”. Encyclopaedia of Religion and Ethics. ed. James Hastings. 658-667. London: Morrison and Gibb Limited. 1908.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. “İslâm’ın Temel İnançları Etrafında Oluşan “Mitolojik” Kültür: “İslâm Mitolojisi” Yahut İslâm İlahiyatının İhmal Edilmiş Önemli Bir Sorunsalı (Bir “mise-en-question” Denemesi)”. Milel ve Nihal. 6/1 (Ocak-Nisan 2009), 137-163. Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2002. Schimmel, Annemarie. Tanrı'nın Yeryüzündeki İşaretleri İslâm’a Görüngübilimsel Yaklaşım. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2004.
  • Smith, Tim Mackintosh. Arabs. New Haven And London: Yale University Press, 2019.
  • Smith, William Robertson. Kinship and Marriage in Early Arabia. London: Cambridge at the University Press, 1885.
  • Smith, William Robertson. Lectures and Essays of William Robertson Smith. ed. John Sutherland Black-George Chrystal. London: Adam and Charles Black, 1912.
  • Söylemez, Mehmet Mahfuz . “Cahiliye Döneminde Mekke’nin Demografik, İdari, Ekonomik, Kültürel ve Dini Yapısı Üzerine Bazı Notlar”. Siyer Dersleri-Mekke Dönemi. 102-127. Malatya: Malatya Büyükşehir Belediyesi Yayınları 2018.
  • Tekeli, İlhan. Tarih Yazımı Üzerine Düşünmek. Ankara: Dost Kitâbevi, 1998.
  • Tülücü, Süleyman. “Teebbeta Şerran”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 40/2011, 269-270.
  • Vernoit, Stephen. “Artistic Expressions of Muslim Societies”. The Cambridge İllustrated History of the İslâmic World. ed. Fran-cis Robinson. 250-290. Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
  • Watt, W. Montgomery. Hz. Muhammet Mekke’de. çev. M. Rami Ayas-Azmi Yüksel. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1986.
  • Yıldız, Hakkı Dursun vd., Doğuştan Günümüze İslâm Tarihi. İstanbul: Çağ Yayınları, 1992.
  • Zeydan, Corci. İslâm Uygarlıkları Tarihi (Tarihü’t Temeddünni’l-İslâmi). çev. Nejdet Gök. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.

İslâm Öncesi Arap Toplumunda Putperest Paradigmanin Oluşumunda Etkin Olan Sosyal Aktörler: Atalar, Kâhin ve Şair

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 989 - 1015, 30.12.2021
https://doi.org/10.33420/marife.980432

Öz

İslâm öncesi Arap düşünce yapısında ve inanç ikliminin oluşumunda, her ilkel toplum yaşamında olduğu gibi tabiatın domine ettiği doğal faktörlerin payı büyüktür. Bununla birlikte İnsanın yaşam seyrinde son derece etkin olan bu faktörlerin yanı sıra, kuşkusuz toplum yapısına bağlı olarak yapılacak incelemelerde, bakış açısına göre niceliği değişiklik gösteren ve toplumun içinden çıkan, toplumdan ilham alan ve toplumun güç merkezi olarak kolektif davranışlar ve düşünce sistemi üzerinde pay sahibi olan “sosyal aktörler” diyebileceğimiz unsurlar vardır. Çalışmamızın konusunu oluşturan ve İslâm öncesi Arap toplumunda Arap düşünce yapısının inşasında ve inanç ikliminin oluşumunda ağırlığı bariz bir şekilde hissedilen ve sivrilen özellikle üç sosyal aktör, kadim Arap tarihi boyunca birey ve toplum davranışlarını kalıtsal bir güç gibi etki altına almışlardır. Amacımız, İslâm öncesi toplumsal hayatı bütün genişliği ile kuşatan tüm unsurları irdelemek yerine, varlıkları ile birlikte etkinliklerinin de toplumbilimsel yönü dikkati çeken sosyal aktörlere odaklanmak ve böylece İslâm öncesi yaşamın dinî sosyolojisine ilişkin bir panorama ortaya koymaktır. Dolayısıyla bu çalışmada, sosyal gerçeklikleriyle İslâm öncesi Arap inanç ikliminde etkili olmuş bu üç sosyal aktörün ne tür bir sosyal kişiliğe sahip oldukları, toplumsal kimlik ve sosyal statülerinin temelinde yatan sosyolojik bileşenler ele alınmıştır.
Bu aktörlerin ilki, ‘atalar’dır. Atalar, bireylerin bilincini kuşatan, haleflerce kendilerinin mutlak surette takip edilme zorunluluğu olan ve kutsallık atfedilen varlıklardır. Babadan başlayan ve en büyük ve mitolojik ataya varan piramidin her bir katmanı birey için son derece önemlidir. Bu, onların toplumsal değerleri, kuralları ve normları edinmeleri ve böylece sosyalleşmeleri için büyük önem arz ederken, sağladıkları pratik davranış kodları ve anlamlı bilgiyi hazır bulmuşluklarıyla da ilgilidir. Bu anlamda atalar en önemli, en sağlam ve en güvenilir bilgi kaynağıdır ve İslâm öncesi Arabın yaşamsal zorluklarla baş etmesinin ve Arap karakteristiğinin toplumda belirginleşen kutsallığının önemli bir dinamiğidir. Toplumda mitolojik kişilikleriyle önemli karar vericiler olarak birey ve toplum davranışlarının kılavuzu ve dinler tarihçilerinin “atalar kültü” dedikleri, korku, saygı ve tazim mercileri idiler.
Doğuştan gelen ya da kişisel kabiliyetlerin yanı sıra, öğrenilebilen özelliklerle anlamlandırılan kâhinlik, bir diğer sosyal kişilikti. Kâhinin gücü, onun doğaüstü güçlerle girdiğine inanılan kontağın dikte ettiği yeteneklerinden ileri geliyordu. Kâhin, bu gücün sahibi olarak toplum bilincine yaptığı ürküntü veren baskının öznesiydi ve kâhin cinlerle irtibat halindeydi. Cinler ise topluma korku salan, kendisinden çekinilen ve geleneksel tasavvurun kutsadığı gizemli varlıklardı. Dolayısıyla gücün somut biçimini simgeleyen nesneler ya da garip cisimler bu gizemin kâhinde somutlaşan yönüydü. Bununla birlikte bu çekincelerin kâhini bağlayan ve bu imtiyazlı sosyal statüsünü korumak zorunda bırakan sorumluluklara eşlik etmesi de kaçınılmazdı. Dolayısıyla İslâm öncesinin sosyolojik anlamda kudretli aktörü kâhin, toplumun kendi üzerine konuşlandırdığı vasıfların, ona bahşedilen statünün ve üstünlük algısının, doğal olarak da kendisinden olan toplumsal beklentilerin farkındalığıyla bilinçli işlevler üstlenmişti. Bireysel ve sosyal sorunların çözümünden bireyler ya da gruplar arası anlaşmazlıklarda hakemliğe; doğaüstü güçlerden kaynaklı olduğu düşünülen hastalıkların tedavisinden fikirlerin ve eylemlerin yol haritası olarak kolektif bilincin inşasına kadar birçok sosyal planlamada kâhinin fonksiyonları vardı.
İslâm öncesi Arap inanç ikliminin biçimlenişi ve kurumsallaşmasında etkili olan diğer bir sosyal aktör, bilgeliği, tarihçi ve edebiyatçı yönüyle sanatçı kişiliği, doğru bilgide ve davranışta tartışmasız otoritesiyle aynı etkin prestijin öznesi olarak şair de kâhin gibi, bu sıradanlığı aşan tartışmasız gücünü, cinlerle var olduğuna inanılan doğaüstü irtibatından alıyordu. Ondan da çekinilir, ilişkilerde titiz bir özene riayet edilirdi. Nitekim şairin sözü, yalnızca düşmanı değil, kendisine düşman olan herhangi bir kişi ya da grubu da yaydan çıkmış zehirli bir oktan daha etkili bir biçimde zarara uğratabilirdi. Aynı zamanda onun gücü, Arap insanının ruhunu okşayan sanatlı sözlerindeydi. Net, anlaşılır ve sanatsal bir dil ile canlandırdığı ve bilinçlerde soyut tarihsel olayların somutlaştığı; ataların kahramanlıklarının, yaşanan aşkların, savaşların, kısaca toplumun hafızası olarak geçmişe ve an’a dair var olan tüm sosyal olayların ve yaşanmışlıkların veri tabanıydı.
Bu anlamda gerek tarihsel gücüyle öne çıkan ataların, gerekse toplumun düşünce ve eylemleri üzerinde mutlak güç sahibi ve bir kanaat önderi olarak etkin olan kâhin ve şairin Kur’ân-ı Kerim ve Kitâb-ı Mukaddes’te de sözü edilen paradigmal özellikleri, yöntemimizin tarihsel kaynakları derinliğine irdeleme esası üzerine dayalı olmasını zorunlu kılmıştır.

Kaynakça

  • Ahmed Emin. Fecrü’l-İslâm-İslâmın Doğuşu. çev. Ahmed Serdaroğlu. Ankara: Kılıç Kitâbevi, 1976.
  • Ahmet Refik. Tarih-i Umumi-Araplar-. İstanbul: Kütüphane-i İslâm ve Askeri Neşriyatı, 1328.
  • Atay, Hüseyin. “İslâm’dan Önce Arap Yarımadası’nda Putperestlik ve Yayılışı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (Nisan 1957), 80-98.
  • Barthold W. - Köprülü, M. Fuad. İslâm Medeniyeti Tarihi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1984.
  • Brockelmann, Carl. İslâm Milletleri ve Devletleri Tarihi. çev. Neşet Çağatay. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat FakültesiYa-yınları,1964.
  • Crone, Patricia. “The Rise of İslâm in the World”. The Cambridge Illustrated History of the İslâmic World. ed.Francis Robin-son. Cambridge: Cambridge Üniversity Press, 1996.
  • Çağatay, Neşet. İslâmdan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları,1957.
  • Çağrıcı, Mustafa vd. Kuran Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
  • Çiftçi, Faruk. “Arap Geleneğinde Şair ve Cin İlişkisi”. Ekev Akademi Dergisi. 6/13 (Güz 2002), 315-326.
  • Daryal, Ali Murat. İslâmın Doğuş ve İlk Yayılışının Psiko-Sosyal Açıdan Tahlili. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakülte-si Vakfı Yayınları, 1999.
  • Duman, Muhammet Fatih. Kureyş Kabilesi İslâm Öncesi Etnik, Siyasi ve Ekonomik Yapı. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2017.
  • Durant, Will. The Story of Civilization-The Age of Faith-. New York: Simon And Schuster, 1950.
  • Duri, Abdulaziz. İlk Dönem İslâm Tarihi -Bir Önsöz-. çev. Hayrettin Yücesoy. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2016.
  • Durkheim, Emile. Din Hayatının İbtidai Şekilleri. çev. Hüseyin Cahit Yalçın. İstanbul: Tanin Matbaası, 1923.
  • Esat, Mahmut. İslâm Tarihi. Sadeleştiren: Sadi Irmak. İstanbul: Tan Matbaası, 1965.
  • Günaltay, M. Şemseddin. İslâm Öncesi Arap Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
  • Gündüz, Şinasi. “Cahiliye Dönemi Arap Politeizmine Nebatîlerin Etkileri”. Dinler Tarihi Araştırmaları-I. 355-378. Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları/I, 1998.
  • Hitti, Philip K. Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1989.
  • Hodgson, Marshall G. S. “Hz. Muhammed’in Çağrısı 570-624”. çev. Ahmet Demirhan. İslâm’ın Serüveni. ed. Metin Karabaşoğlu. 83-127. İstanbul: İz Yayıncılık, 1995.
  • Huart, Clement. A History of Arabic Literatüre. ed. Edmund Gosse. New York: D. Appleton And Company, 1903.
  • Izutsu, Toshihiko. Kur’ân ’da Dini ve Ahlaki Kavramlar. çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
  • Izutsu, Toshihiko Kur’ân ’da Tanrı ve İnsan. çev. Kürşat Atalar. İstanbul: Pınar Yayınları, 2017.
  • İbn Haldun, Ebu Zeyd Abdurrahman bin Muhammed. Mukaddime. çev. Zakir Kadiri Ugan. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
  • İbn Hişam, Muhammed. İslâm Tarihi Siret-i ibn-i Hişam Tercemesi. çev. Hasan Ege. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2006.
  • İbn al-Kalbi, Muhammed b. Sâib b. Bişr. Putlar Kitâbı (Kitâb al-Asnam). çev. Beyza Düşüngen. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları,1968.
  • Karaaslan, Nasuhi Ünal. “Şair”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 38/2010, 298-301.
  • Kitâbı Mukaddes. İstanbul: Kitâbı Mukaddes Şirketi, 2. Basım, 2003.
  • Krech, D. - Crutchfield, Richard S. - Ballachey, Egerton L. Cemiyet İçinde Fert. çev. Mümtaz Turhan. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1970.
  • Lammens, Henri. İslâm Beliefs And İnstitutions. çev. E. Denison Ross. London: Frank Cassand Co. Ltd., 1968. Lindholm, Charles. İslâmi Ortadoğu. çev. Balkı Şafak. Ankara: İmge Kitâbevi Yayınları, 2004.
  • Macdonald, Duncan Black. The Religious Attitude and Life in İslâm. Chicago: The University of Chicago Press, 1909.
  • Nicholson, Reynold A. A Literary History of The Arabs. Cambridge: Cambridge University Press, 1953.
  • Nöldeke, Thedore. “Arabs (Ancient)”. Encyclopaedia of Religion and Ethics. ed. James Hastings. 658-667. London: Morrison and Gibb Limited. 1908.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. “İslâm’ın Temel İnançları Etrafında Oluşan “Mitolojik” Kültür: “İslâm Mitolojisi” Yahut İslâm İlahiyatının İhmal Edilmiş Önemli Bir Sorunsalı (Bir “mise-en-question” Denemesi)”. Milel ve Nihal. 6/1 (Ocak-Nisan 2009), 137-163. Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2002. Schimmel, Annemarie. Tanrı'nın Yeryüzündeki İşaretleri İslâm’a Görüngübilimsel Yaklaşım. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2004.
  • Smith, Tim Mackintosh. Arabs. New Haven And London: Yale University Press, 2019.
  • Smith, William Robertson. Kinship and Marriage in Early Arabia. London: Cambridge at the University Press, 1885.
  • Smith, William Robertson. Lectures and Essays of William Robertson Smith. ed. John Sutherland Black-George Chrystal. London: Adam and Charles Black, 1912.
  • Söylemez, Mehmet Mahfuz . “Cahiliye Döneminde Mekke’nin Demografik, İdari, Ekonomik, Kültürel ve Dini Yapısı Üzerine Bazı Notlar”. Siyer Dersleri-Mekke Dönemi. 102-127. Malatya: Malatya Büyükşehir Belediyesi Yayınları 2018.
  • Tekeli, İlhan. Tarih Yazımı Üzerine Düşünmek. Ankara: Dost Kitâbevi, 1998.
  • Tülücü, Süleyman. “Teebbeta Şerran”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 40/2011, 269-270.
  • Vernoit, Stephen. “Artistic Expressions of Muslim Societies”. The Cambridge İllustrated History of the İslâmic World. ed. Fran-cis Robinson. 250-290. Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
  • Watt, W. Montgomery. Hz. Muhammet Mekke’de. çev. M. Rami Ayas-Azmi Yüksel. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1986.
  • Yıldız, Hakkı Dursun vd., Doğuştan Günümüze İslâm Tarihi. İstanbul: Çağ Yayınları, 1992.
  • Zeydan, Corci. İslâm Uygarlıkları Tarihi (Tarihü’t Temeddünni’l-İslâmi). çev. Nejdet Gök. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
Toplam 43 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Metin Doğan

Erken Görünüm Tarihi 30 Aralık 2021
Yayımlanma Tarihi 30 Aralık 2021
Kabul Tarihi 21 Aralık 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021Cilt: 21 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Doğan, Metin. “İslâm Öncesi Arap Toplumunda Putperest Paradigmanin Oluşumunda Etkin Olan Sosyal Aktörler: Atalar, Kâhin Ve Şair”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 21/2 (Aralık 2021), 989-1015. https://doi.org/10.33420/marife.980432.