Algeria Storytelling and The Story of Abdelhamid b. Hadouga Named “el-Muqterib"

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 1267 - 1289, 30.12.2021

Eyüp Bozkurt

https://doi.org/10.33420/marife.981267

Öz

The history of the story, which is a type of prose that human beings use to convey their feelings and emotions and which tells about lived or fictionalized events, is based on fables and short romances in Ancient Greece, although it has reached our day through various stages. However, this genre became a genre in the modern sense with the works of American, French and Russian writers in the 19th century. These authors include Edgar Allen Poe (1809-1869), Guy de Maupassant (1850-1893), Nikolay Vaselovich Gogol (1809-1852) and Anton Pavlovich Chekhov (1860-1904). The 'Decamero Stories' written by Giovanni Boccacci (1313-1375) is accepted as the first story in world literature. Alphonse Daudet's story called 'Letters from the Mill' is among the important examples of this genre. In Turkish literature, Ahmet Mithat Efendi's 'Lataif-i Rivayat', Samipaşazade Sezai's 'Little Things' and the works of Ömer Seyfettin and Halit Ziya Uşaklıgil can be counted among the first examples. In the Arab geography, on the other hand short stories and other literary genres emerged in the first quarter of the 19th century due to both political and social reasons. The first Arabic short story written in this genre is 'Fi'l Kitar' written by the Egyptian writer Muhammed Teymur. The literary activity that firstly started in Egypt was thanks to the efforts of the students whom Mehmet Ali Pasha sent to the West. This literary movement, which started in Egypt later, was also observed in Arab countries such as Lebanon, Syria and Algeria.
Although it is not known when the short story was exactly born, it is accepted as one of the first li-terary genres that emerged in Algeria. According to the common view, it is accepted that such es-says were published between the First World War and 1930. Algeria was in a cultural crisis at this time. The colonial powers also benefited from the cultural and political dilemma in the country. Colonial powers celebrated the loss of Algerian national and cultural identity. It had been a cen-tury after they occupied and remained in Algeria. The colonial powers, which increased their inf-luence at all levels of the country, aimed to spread the French language throughout the country with the laws they made. These efforts rendered French language the most spoken language in the country. However, this situation caused the literary genres in the country, especially the story gen-re, to be born in the later periods and there was a dichotomy in terms of both literary and spea-king. Under these circumstances, Arabism and Westernism in the genre of short stories emerged in the country. Among these movements, the Arabism emerged with the establishment of the Muslim Scholars Association, which adopted the slogan that "The future of this nation can only be revived by what its past revives" and mobilized the Islamic and national feelings of the people during the First World War. The pioneers of this movement carried out many cultural activities for the total influence of Arabic into the entire Algerian culture. Westernism, on the other hand, was a trend that spread very quickly due to the fact that there were people who preferred the French langua-ge in terms of cultural development and the prevalence of French in the country.
Literary genres such as short stories and novels in modern Algeria emerged later than other Arab countries due to the activities of colonial powers and various reasons. Abdulhamid b. Hadouga who was accepted as one of the leading representatives of these two genres, was born on January 9, 1925 in Algeria and died in the same place in 1996. Abdelhamid b. Hadouga became an extremely successful story and novel writer with his unique style that he used in his works. He often gave place to the social and psychological problems of French colonialism on Algerian society dealing with social issues such as migration, love, marriage, suicide and divorce in his works. In the story called "Immigrant", which is discussed in this article, the author expresses the events and injustices in a realistic style that bothered the main character, Mevlut, who went from Algeria to France with the dream of opening a restaurant. In this story, in which many literary expression techniques were used together, he proved to be a master storyteller with his narrative language, the establishment of plot, the occasional descriptions and poetic expressions. In this respect, the subject of the study is composed of mainly Algerian storytelling, the life, works and literary personality of Abdelhamid b. Hadouga's and the analysis of his story "Immigrant".

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature, Algeria, Algerian Story, Migration, Abdelhamid b. Hadouga

Cezayir Öykücülüğü ve Abdulhamid b. Hadduka’nın “el-Muğterib” İsimli Öyküsü

Öz

İnsanoğlunun, hislerini, duygularını ve fikirlerini aktarmada kullandığı ve yaşanmış veya kurgulanmış olayları anlatan bir nesir türü olan öykünün tarihi, günümüze çeşitli evreler geçirerek ulaşmış olsa da Antik Yunan’daki fabl ve kısa romanslara dayanmaktadır. Ancak bu tür, 19. yüzyılda Amerikan, Fransız ve Rus yazarların eserleriyle modern anlamda bir tür olabilmiştir. Bu yazarlar arasında Edgar Allen Poe (1809-1869), Guy de Maupassant (1850-1893), Nikolay Vaselyoviç Gogol (1809-1852) ve Anton Pavloviç Çehov (1860-1904) gibi yazarlar yer almaktadır. Giovanni Boccacci’nin (1313-1375) kaleme almış olduğu ‘Decamero Hikayeleri’ dünya edebiyatındaki ilk öykü olarak kabul edilmektedir. Alpphonse Daudet’in ‘Değirmenden Mektuplar’ isimli öyküsü de bu türün önemli örnekleri arasında yer almaktadır. Türk edebiyatında ise Ahmet Mithat Efendi’nin ‘Lataif-i Rivayat’ı, Samipaşazade Sezai’nin ‘Küçük Şeyler’ adlı eserleri ile Ömer Seyfettin’in ve Halit Ziya Uşaklıgil’in eserleri ilkler arasında bulunmaktadır. Arap coğrafyasında ise öykü ve diğer edebi türler gerek siyasi gerek sosyal sebeplerden ötürü 19. yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkmıştır. Bu türde kaleme alınmış olan ilk Arapça kısa öykü Mısırlı yazar Muhammed Teymur’un kaleme almış olduğu ‘Fi’l Kıtâr’ isimli kısa öyküsüdür. İlk olarak Mısır’da başlayan edebi hareketlilik Mehmet Ali Paşa’nın Batıya göndermiş olduğu öğrenciler sayesinde olmuştur. Daha sonra Mısırda başlayan bu edebi hareketlilik, Lübnan, Suriye ve Cezayir gibi Arap ülkelerinde de görülmüştür.
Cezayir’de ortaya çıkan edebi türlerin ilklerinden kabul edilen kısa öykünün, tam olarak ne za-man ortaya çıktığı bilinmemekle beraber yaygın olan görüşe göre birinci dünya savaşından son-rası ile 1930 yılları arasında bu türdeki denemelerin yayımlandığı kabul edilmektedir. Cezayir bu zaman diliminde adeta bir kültürel buhranın içerisindedir. Ülkede yer alan sömürge güçleri de ülkede var olan kültürel ve siyasi çıkmazdan istifade etmiştir. Öyle ki sömürge güçleri Cezayir’i iş-gal etmelerinin ve bu ülkede bulunmalarının üzerinden yüz yıl kadar bir süre geçmiş olması hase-biyle Cezayir ulusal ve kültürel kimliğinin kaybolmasını kutlamaktaydı. Ülkenin tüm kademele-rinde nüfuzunu arttıran sömürge güçleri oluşturdukları kanunlarla ülke genelinde Fransızcayı yaygınlaştırma çabası içerisindeydi. Bu çabalar Fransızcanın daha çok konuşulmasına katkı sağ-lamıştır. Ancak bu durum ülkedeki edebi türlerin özellikle de öykü türünün geç bir vakitte doğ-masına neden olmuş ve gerek edebi anlamda gerek konuşma anlamında bir ikililik söz konusu olmuştur. Hal böyleyken ülkede öykü türünde Arapçılık ve Batıcılık akımları ortaya çıkmıştır. Bu akımlardan Arapçılık akımı “Bu milletin geleceği ancak geçmişinin ihya olduğu şeyle ihya olur” sloganını benimseyen ve birinci dünya savaşı sırasında halkın İslami ve ulusal duygularını hareke-te geçiren Müslüman Âlimler Cemiyeti’nin tesisiyle ortaya çıkmıştır. Bu akımın öncüleri Arapça-nın tüm Cezayir kültürüne tam anlamıyla sirayet etmesi için birçok kültürel faaliyetler icra etmiş-lerdir. Batıcılık akımı ise kültürel gelişme anlamında daha çok Fransızca dilini tercih eden kişile-rin bulunduğu ve ülkede Fransızcanın yaygın olmasından dolayı çok hızlı bir şekilde yayılmış olan bir akımdır.
Modern Cezayir’de sömürge güçlerinin faaliyetleri ve çeşitli sebeplerden ötürü öykü ve roman gibi edebi türler diğer Arap ülkelerine kıyasla geç bir vakitte ortaya çıkmıştır. Bu iki türün önde gelen temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Abdulhamid b. Hadduka 9 Ocak 1925 tarihinde Cezayir’de doğmuş ve 1996 yılında aynı yerde vefat etmiştir. Abdulhamid b. Hadduka eserlerinde kullanmış olduğu kendisine has üslubuyla son derece başarılı bir öykü ve roman yazarı olmuştur. Genellikle göç, sevgi, evlilik, intihar ve boşanma gibi içtimai konuları işleyerek Fransız sömürgesinin Cezayir toplumu üzerinde bıraktığı sosyal ve psikolojik sıkıntıları eserlerinde sıklıkla yer vermiştir. Bu makalede ele alınan “Göçmen” isimli öyküde de yazar Cezayir’ den Fransa’ya bir lokanta açma hayaliyle giden Mevlüt adlı ana karakterin başından geçen olayları ve uğramış olduğu haksızlıkları gerçekçi bir üslupla dile getirmiştir. Birçok edebi anlatım tekniğinin bir arada kullanıldığı bu öyküde anlatım dili, olay örgüsünün kuruluşu ve yer yer betimlemelere ve şiirsel ifadelere yer vermiş olmasıyla usta bir öykücü olduğunu kanıtlamıştır. Çalışmanın konusunu bu bakımdan esas olarak Cezayir öykücülüğü, Abdulhamid b. Hadduka’nın hayatı, eserleri, edebi kişiliği ve “Göçmen” isimli öyküsünün tahlili oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı, Cezayir, Cezayir Öyküsü, Göç, Abdulhamid b. Hadduka

Teşekkür

Çalışmalarınızda kolaylıklar dilerim. Selam ve Saygılarımla.

Kaynakça

• Bakkar, Ahmed. “en-Nassu’l-Muvazi fi Rivayeti el-Caziye ve’d- Derviş li ‘Abdilhamid b. Hedduka”. el-Kısmi’l-‘Arabi Dergisi 23 (2016), 231-244.
• Can, Ahmet Hamdi. Modern Cezayir Edebiyatı ve et-Tahir Vattar’ın Romanlarında Toplumcu Gerçeklik. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2013.
• Eki̇nci̇, İsmail. “Ürdün Hikâyeciliği ve İlyâs Ferkûh’un ‘Denizi Kim Sürüyor?’ İsimli Hikâyesi”. Eskiyeni 43 (2021), 337-350. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.836405
• Gökgöz, Turgay. Modern Cezayir Edebiyatı. İstanbul: Akdem Yayınları, 2020.
• Gökgöz, Turgay - Yıldırım, Menekşe Filiz. Modern Cezayir Öyküsü. İstanbul: Akdem Yayınları, 2019.
• Hadduka, Enis b. “Benhedouga”. es-Siretu’l-Kamile li ‘Abdilhamid b. Hadduka. Erişim 12 Haziran 2021. https://www.benhedouga.com/content/السيرة-الكاملة-لعبد-الحميد-بن-هدوقة
• Havârî, Muhammed. “el-Mecelletu es-Sakâfiyye el-Cezâiriyye”. Ma’lûmât Cedîde Havle’l Edîb el-Cezâirî Abdulhamid b. Hadduka. Erişim 27 Aralık 2021. https://thakafamag.com/?p=8816
• Kûse, Allâve. Edebiyyetu’l-Kıssati’l-Cezâiriyyeti’l-Kasîra 2000-2012. Cezayir: Muhammed el-Emîn Dibâğîn Üniversitesi Diller ve Edebiyat Fakültesi, Doktora, 2015.
• Mahlûf, ’Âmir. Mezâhiru’t-Tecdîd fi’l-Kıssati’l-Kasîra bi’l-Cezâir. Şam: İttihâdu’l-Kuttâbi’l-’Arab, 1998.
• Rakîbî, Abdullah Halîfe. el-Kıssatu’l-Kasîra fi’l-Edebi’l-Cezâiriyyi’l-Muʻâsır. Lübnan: Dâru’l-Kâtibi’l-Arabî li’t-Tibâaʻ ve’n-Neşr, 1969.
• Rakîbî, Abdullah Halîfe. Tatavvuru’n-Nesri’l-Cezâirî el-Hadîs. Tunus: ed-Dâru’l-ʻArabiyye li’l-Kitâb, 1978.
• Sa‘dullâh, Ebu’l-Kâsım. Dirâsât fi’l-Edebi’l-Cezâiriyyi’l-Hadîs. Cezayir: Dâru’r-Râidi li’l-Kitâb, 2007.
• Şensoy, Sedat. “Suriye Öykücülerinden Züheyr eş-Şelebî’nin Hamidiye’deki Çığlık İsimli Öykü-sü”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48/48 (2019), 119-132.
• Tasa, Muhammet. “Suriye Öykücülerinden Mâcid Reşîd El-’Uveyyid’in ‘Sıcak Bir Yaz’ı”. Marife 6/2 (2006), 133-150. https://doi.org/10.5281/zenodo.3343731
• Yaşlak, Sevda. Abdulhamid B. Hadduka ve Ğaden Yevm Cedid Adlı Romanı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2014.